Ku Hulisa Bana ba se ba Atumela Lilimo za ku Nonoboka

“Bana ba mina ha ba sa li mwatasaa lilimo ze ketalizoho, ba fumana silelezo ye nde mwa lubasi mi ku bunolo ku ba luta mikwa ye minde. Kono ba sa kala feela sikolo ba kala ku swalisana ni batu ba ba na ni miezezo ya lika ni mibulelelo ye shutana-shutana.”—Bo Valter, ba kwa Italy.

BANA ha ba nze ba hula ba kalanga ku ituta lika ze ñata ze nca ze ne ba sa zibi. Ba kalanga ku swalisana ni batu ba bañata—ba ba cwale ka balikani ba bona, be ba kena ni bona sikolo, ni bahabo bona. Ku likana ni manzwi a bo Valter a bonisizwe fahalimu, ha i sa li feela mina mu nosi ba ba luta mwanaa mina lika sina mo ne ku inezi sapili ha naa sa li mbututu. Ki lona libaka ha ku li kwa butokwa hahulu ku luta mwanaa mina butokwa bwa ku ipeya ku utwa ni mikwa ye minde ka nako ya sa li mbututu. Hape ki kwa butokwa ku tusa mwanaa mina ku ziba ze lukile ni ze si ka luka.

Mwanaa mina ha koni ku ba ni mikwa yeo a sa i lutiwi mi ku kona ku nga nako kuli a itute yona. Ku si na ku kakanya, mu ka tokwa ku ‘nyaza, ku kalimela, ku kutaza ka pilu-telele kaufela, mu nze mu talusa.’ (2 Timotea 4:2) Mwa Isilaele, bashemi ne ba laezwi cwana ka za milao, kamba manzwi a Mulimu: “U na ni ku a luta bana ba hao ka tokomelo, u be ni ngambolo ka ona, niha u inzi mwa ndu ya hao, niha u zamaya mwa nzila, niha u yo lobala, niha u zuha.” (Deuteronoma 6:6, 7) Ku likana ni mo li boniseza liñolo leo, mu tokwa ku zwelapili ku luta bana ba mina.

Buikalabelo bwa ku hulisa bana bu na ni butata bo bu shutana-shutana. Ha lu nyakisiseñi butata bo buñwi bo bu amiwa teñi mwa ku peta buikalabelo bo.

Nako ya ku Teeleza

Bibele i bulela kuli ku na ni “nako ya ku bulela” ni nako ya ku teeleza. (Muekelesia 3:7) Mu kona ku luta cwañi mwanaa mina ku teelezanga ku ba bañwi ha ba bulela mane ni ku teelezanga ku mina ha mu bulela? Nzila ye ñwi ye mu kona ku eza cwalo ka yona ki ka ku mu tomela mutala. Kana mina mwa teelezanga ka tokomelo ku ba bañwi hamohocwalo ni kwa bana ba mina?

Bana ba kona ku hohiwa mamelelo ki lika li sili ka bunolo, mi ku si na ku kakanya, pilu-telele ya mina i ka likiwa ha mu nze mu ambola ni bona. Bana ha ba swani, kacwalo mu itute mwanaa mina ilikuli mu zibe hande mwa ku ambolelanga ni yena. Ka mutala, bo David, ba ba li ndate-lubasi ili ba ba pila kwa Britain, ba li: “Ni bulelelanga mwanaa luna wa musizana kuli a kutele ku ni bulelela ka manzwi a hae ze ni sa zo mu bulelela. Ku ezanga cwalo ku mu tusa ku ba muteelezi yo munde ha nzaa hula.”

Jesu ha naa fa litaelo kwa balutiwa ba hae, naa ba bulelezi kuli: “Mu bone mo mu utwela.” (Luka 8:18) Haiba ba bahulu ba tokwa ku eza cwalo, banana ba tokwa ku eza cwalo ni ku fita!

“Mu Swalelane”

Bibele i bulela kuli: “Mu ezane hande, mi mutu ha na ni sa tongoka yo muñwi, mu swalelane.” (Makolose 3:13) Bana ba kona ku lutiwa mukwa wa ku swalelanga ba bañwi. Ba kona ku lutiwa cwañi mukwa wo?

 Sina mo se ku taluselizwe fahalimu ka za taba ya ku teeleza, mu tokwa ku tomela bana ba mina mutala. Bana ba mina ba swanela ku mi bona ha mu bonisa moya wa ku swalela ha mu nze mu belekisana ni batu ba bañwi. Me yo muñwi ya bizwa Marina, ili ya pila kwa Russia, u likanga ku eza cwalo. U bulela kuli: “Lu lika ku tomela bana ba luna mutala o munde wa ku swalelanga ba bañwi, ku ipeyanga kwatasaa ba bañwi, ni ku sa halifiswanga ki ba bañwi.” Me yo u zwelapili ku bulela kuli: “Ha ni fosize, ni kupanga swalelo kwa banake. Ni bata kuli ba itute ku ezanga cwalo ha ba swalisana ni ba bañwi.”

Buikoneli bwa ku tatulula lifapano ni ku swalelanga ba bañwi bu ka tusa bana ba mina ha se ba hulile. Mu lute bana ba mina ka nako yona ye kuli ba be ni mukwa wa ku iyakatwanga ba bañwi ni ku itumelelanga ha ba fosize. Ka ku eza cwalo, mu ka ba luta mukwa wa butokwa hahulu o ka ba tusa hahulu ha ba nze ba hula.

“Mu be ni Buitumelo”

Mwa “linako ze taata” ze, batu ba bañata ki “baitati.” (2 Timotea 3:1, 2) Mu swanela ku luta bana ba mina moya wa buitumelo ka nako yona ye, ha ba sa li ba banyinyani. Muapositola Paulusi naa ñozi kuli: “Mu be ni buitumelo.”—Makolose 3:15.

Niha ba sa li ba banyinyani, bana ba kona ku ituta ku ba ni mikwa ye minde ni ku iyakatwanga ba bañwi. Ba kona ku lutiwa cwañi mikwa yeo? Baalafi ba ba bizwa bo Kyle Pruett ne ba bulezi manzwi a latelela mwa magazini ye bizwa Parents: “Nzila ye nde ya ku susueza ka yona bana ba mina ku ba ni moya wa buitumelo ki ka ku zwelapili ku bonisa moya wo kwa ndu ya mina.” Ba zwelapili ku bulela kuli: “Fo ki ku talusa kuli mu swanela ku zwelapili ku itumelanga kwa tuso ye mu fiwa ki lilama za lubasi lwa mina kamba likezo ze ba mi ezeza ze bonisa kuli ba mi iseza pilu . . . Mu tokwa ku itwaeza hahulu mukwa wo.”

Bo Richard, ba ba li bo ndate-lubasi ili ba ba pila kwa Britain, ba lika ka taata ku ezanga cwalo, ba bulela kuli: “Na ni bo musalaa ka lu bonisanga bana ba luna mwa ku fitiseza buitebuho bwa luna kwa batu ba ba lu bonisize sishemo ba ba cwale ka baluti ba kwa sikolo kamba bo kukwaa luna. Nako kaufela ha lu memiwanga ki lubasi lo luñwi kwa sico, lu ñolanga kadi ya ku itumela kwa lubasi lo, mi bana ba luna kaufela ba sainanga fa kadi yeo kamba ku swanisa fateñi siswaniso.” Ku ba ni musa ni buitumelo ku ka tusa mwanaa mina ku ba ni bulikani bo bu tiile ni ba bañwi kwapili.

“Si Timi Mwana Kalimelo”

Bana ba mina ha ba nze ba hula ki kwa butokwa kuli ba itute kuli likezo za eza mutu li kona ku mu tahiseza miinelo ye miñwi. Niha ba sa li ba banyinyani, bana ba na ni ku ikalabela ku ba bañwi ka ze ba eza, isiñi feela ha ba li kwa ndu ya bashemi ba bona kono ni ha ba li kwa sikolo kamba mwa silalanda mo ba pila. Mwa kona ku tusa bana ba mina ku ituta sikuka sa kuli sa cala mutu ki sona sa ka kutula. (Magalata 6:7) Mu kona ku ba luta cwañi sikuka seo?

Bibele i bulela kuli: “Si timi mwana kalimelo.” (Liproverbia 23:13) Haiba mu taluselize mwanaa mina kuli ku fosa nto ye ñwi ku ka tahisa kuli a fiwe koto, mu si ke mwa saba ku mu fa kalimelo yeo haiba a fosa. Me ya bizwa Norma ya pila kwa Argentina u li: “Ki kwa butokwa ku sa keshebisanga milao ye mu tomile. Ku keshebisanga milao ya mina ku kona ku tahisa kuli mwana a itusisange miinelo ye miñwi ku ezanga mwa latela.”

Bashemi ba kona ku tusa bana ba bona ku sa ba kananisanga hamulaho wa ku fosa kwa bona ka ku bona teñi kuli pili bana ba bona ba si ka fosa kale, ba utwisisa ze ka zwa mwa ku sa ipeya ku utwa. Bana ha ba koni ku eza mandunda haiba ba ziba milao ye tomilwe ni se si ka ezahala haiba ba loba milao yeo ni ha ba utwisisa kuli kalimelo ya foso ya bona ha i koni ku cinciwa.

 Kono kuli bana ba tusiwe hande ki kalimelo ye ba fiwa, ha ba swaneli ku kalimelwa ka buhali. Bibele i bulela kuli: “Ze baba kaufela, ni ku nyema, ni buhali, ni komano, ni matapa . . . li zwiswe ku mina.” (Maefese 4:31) Mwana ha swaneli ku kalimelwa ka ku mu fa likoto ze situhu kamba ku mu eza maswe ka ku mu nata kamba ka ku mu tahiseza kuli a ikutwe hahulu bumaswe.

Kono mu kona ku bonisa cwañi buiswalo haiba mwanaa mina u ezize nto ye mi nyemisize hahulu? Bo Peter ba ba li ndate-lubasi, ili ba ba pila kwa New Zealand, ba itumelela kuli: “Haki ko ku bunolo kamita ku bonisa buiswalo mutu ha nyemile, kono bana ba tokwa ku zibanga kuli ba fiwa kalimelo kabakala ze ba ezize isiñi kabakala kuli mushemi haa na buiswalo.”

Bo Peter ni bakubona ba lika ku bonisanga bana ba bona kuli mukwa wa ku ba sikululanga ha ba ezize mafosisa u ka ba tusa kwapili. Ba bulela kuli: “Bana ba luna niha ba ezize nto ye nyemisa hahulu, lu ikambotanga ni bona ka ze ba swanela ku eza kuli ba be batu ba bande mwa sibaka sa ku ba taluseza feela ka za bufosi bo ba sa zo eza.”

“Musa wa Mina U Zibwe”

Mulimu naa bulezi cwana ka za kalimelo ya naa ka fa batu ba hae: “Ni ka ku nata ka tikanyo.” (Jeremia 46:28) Mwanaa mina u ka tusiwa hahulu ki kalimelo ya fiwa haiba mu mu fa kalimelo ye swanela, ili ka ku likana ni bufosi bwa ezize. Paulusi naa ñozi cwana kwa Bakreste: “Musa wa mina u zibwe.”—Mafilipi 4:5.

Nzila ye ñwi ye mu kona ku bonisa ka yona musa ki ka ku kalimelanga bana ba mina ka nzila ye sa ba shubuli. Bo Santi, ba ba li ndate-lubasi, ili ba ba pila kwa Italy, ba bulela kuli: “Ha ni shubulangi mwanaka wa mushimani kamba wa musizana. Kono ni likanga ku fumana se si tahisize kuli a fose ni ku mu tusa ku cinca. Ha ni kalimelangi banake fapilaa batu ba bañwi, mi haiba ku konahala, ni ambukanga ku eza cwalo nihaiba ha ba li hamoho. Mi ha ni ezangi lishea ka za mifokolo ya bona, ibe kuli ba inzi ni batu ba bañwi kamba ba inzi ba nosi.”

Bo Richard, ba se ba bulezwi mwa taba ye, ni bona ba lemuha bunde bwa ku ba ni musa. Ba bulela kuli: “Mu si ke mwa ekezanga kwa koto ye mu fa mwanaa mina ka nako kaufela ya fosa. Ha mu felize ku mu kalimela, ki kwa butokwa ku sa zwelangapili ku bulela ka za teñi ni ku mu hupulisanga mifokolo ya hae.”

Ku hulisa bana ki musebezi o mutuna o tokwa buitomboli, kono ku tahisa limbuyoti ze tuna. Me yo muñwi wa kwa Russia ya bizwa Yelena u lemuhile cwalo. Me yo u bulela kuli: “Ni ketile ku ba ni musebezi o ni sa tokwi ku ezanga nako kaufela ilikuli ni fumane nako ye ñata ya ku banga ni mwanaka wa mushimani. Ku eza cwalo ku tokwa buikatazo mi ku tahisa kuli mutu a si ke a fumana masheleñi a mañwi a naa ka be a fumani ha naa ka beleka nako kaufela, kono ku bona tabo ye tuna ya fumana mwanaka ni mo ku eza cwalo ku tahiseza kuli lu utwane hahulu ni yena, ku ni bonisa kuli buikatazo bwa ka haki bwa mbango.”

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Bana ba kona ku ituta ku iyakatwanga ba bañwi

[Siswaniso se si fa likepe 12]

Mu kalimelange bana ba mina ka nzila ye sa ba shubuli