FULAI ye tuna ha inze i fufa mwahalimu i potolohisanga moya o muñata kwa kalulo ya kwa mafelelezo a lifufa la yona. Moya wo, o potolohanga u tahisanga kuli fulai isike ya fufa ka bunolo, ili nto ye tahisanga kuli i itusise mafula a mañata. Hape, moya wo u kashanga lifulai ze ñwi ze i latelela mwa mulaho. Kacwalo, lifulai ze funduka ka nako ye swana li swanela ku siya sibaka se si tunanyana mwahalaa zona ilikuli li si ke za amiwa ki moya o muñata o potoloha o zwa ku ze ñwi.

Bo manjinela ba lifulai ba fumani nzila ye ba kona ku fukuza ka yona mataata ao. Nzila yeo, ki ifi? Ki ka ku itusisa mafufa a swana ni kalulo ya kwa mafelelezo ye sikamezi mwahalimu ya mafufa a linyunywani ze lendanga mwahalimu ze cwale ka sibungu, mbande, ni mombo.

Mu nyakisise taba ye: Ka nako ya ku futa, linyunywani ze tuna ze, li zwelangapili ku sikamiseza hahulu mwahalimu kalulo ya kwa mafelelezo ya mafufa a zona. Muezezo wo, u tahisanga kuli linyunywani ze, li kone ku lenda hahulu mwahalimu li sa yandululi hahulu mafufa a zona. Hape ku eza cwalo ku li tusa ku fufa hande. Bo manjinela ba pangile mafufa a fulai a swana ni mafufa a linyunywani zeo. Ka ku itusisa mukwa o ba tusa ku ziba mo u zamaela moya, bo manjinela ba fumani kuli ha ba cinca kalulo ya kwa mafelelezo a lifufa la fulai ka ku i sikamisa kuli i kone ku zamaelela ni mo u fukela moya, fulai i kona ku fufa hande. Mazazi a, lifulai se li fufa hande ni ku fita. Libaka ki lifi? Buka ye bizwa Encyclopedia of Flight, i bulela kuli: “Kalulo ye sikamezi mwahalimu ye kwa mafelelezo a lifufa la fulai i tusanga fulai ku fufa ka bunolo ni ku i kasheza kwapili kuli i si ke ya hohelwa fafasi.”

Kacwalo, likalulo ze sikamezi mwahalimu za kwa mafelelezo a mafufa a fulai li i tusa ku fufa hahulu, ku shimba lika ze bukiti, ni ku ba ni mafufa a makuswani ili nto ye tahisa kuli li si ke za ca sibaka se si tuna fo li lulelanga ni ku sa itusisa mafula a mañata. Ka mutala, mutende o muñwi wa ba NASA u bulela kuli, mwa silimo sa 2010, palo ya mafula a naa itusisizwe ki lifulai mwa lifasi kaufela ne i fukulizwe ka malita a eza 7,600 000, mi nto yeo itusise ku fukuza kwa moya o maswe o zwanga kwa lifulai.

Mu bona cwañi? Kana kalulo ye sikamezi mwahalimu ya kwa mafelelezo a mafufa a linyunywani ze lendanga mwahalimu i itahezi feela ka ku ipilaula? Kamba kana ne i ezizwe ki Mubupi?