Jonatani—N’a “Sebelisani ni Mulimu”

JONATANI mwan’a mulena wa Isilaele u potela nyambaeti ya mwa naheñi. U mu bulelela kuli: “Si sabi, kakuli lizoho la ndate, yena Saule, ha li na ku ku fumana hape. Ki wena ya ka ba mulena wa Isilaele, na, ni be wa bubeli ku wena.”—1 Samuele 23:17.

Nyambaeti yo y’a potela Jonatani ki Davida. Kambesi kuli Jonatani na timezi hamulahonyana wa fo, n’a ka be a bile wa bubeli ku Davida.

Silikani sa Jonatani ni Davida ne li se situna. Jonatani ne li munna yo munde luli. Mane nihaiba batu ba mwa miteñi ya hae ni bona ne ba mu nga cwalo kakuli ne ba ize: “U sebelisani ni Mulimu.” (1 Samuele 14:45) Ki kabakalañi ha ne ba bulezi cwalo? Jonatani n’a na ni tulemeno to tu cwañi? Mi likande la hae li kona ku mi tusa cwañi?

Maisilaele Ne “Ba Patisizwe”

Bibele i bonisa kuli mwa miteñi ya Jonatani, Maisilaele ne “ba patisizwe.” Ne ba hapilwe ki Mafilisita mi ne ba sa koni ku itwanela.—1 Samuele 13:5, 6, 17-19.

Kono Jehova na sepisize kuli n’a si ke a fulalela batu ba hae, mi Jonatani n’a na ni buikolwiso bo. Mulimu na ize ku Saule ndat’ahe Jonatani kuli: ‘U ka lamulela sicaba sa ka mwa mazoho a Mafilisita.’ Jonatani na kozwi manzwi ao. Yena ni masole ba Maisilaele ba 1,000, ba ne ba si na hande lilwaniso ne se ba tulile kale Mafilisita. Ka nako ye, na bata ku fenya Mafilisita.—1 Samuele 9:16; 12:22; 13:2, 3, 22.

Tulo Ye Ne Tokwa Bundume

Jonatani na lelile ku taseza sisabelo sa Mafilisita se ne si li bukaufi ni pulana ye fapil’a Mikimashi. (1 Samuele 13:23) Kuli a fite kwa sisabelo seo, n’a na ni ku “kambama inz’a hohoba ka mautu ni ka mazoho.” Nihakulicwalo na si ka zwafa. Jonatani a taseza sisabelo seo inze a li fela ni mulwali wa lilwaniso za hae, mi a mu taluseza kuli: “[Muñ’a] Bupilo mwendi u ka lu lwanela; kakuli ha ku na mw’a palelelwa [Muñ’a] Bupilo ku pilisa ka ba bañata kamba ka ba banyinyani.”—1 Samuele 14:6, 13.

Maisilaele ba babeli bao ba bata sisupo se si zwa ku Jehova. Ne ba ka yo iponahalisa kwa Mafilisita ba fa sisabelo. Mafilisita ha ne ba ka li: “A mu yeme, mane lu fite ku mina,” Jonatani ni mutusi wa hae ne ba si ke ba kambama. Kono lila ha ne li ka li: “A mu kambamele ku luna,” fo Jehova na ka fa lila mwa mazoho a Jonatani ni mutusi wa hae. Jonatani na na ni buikolwiso bwa kuli Mulimu na ka mu tusa, mi na ka yo taseza sisabelo seo ha na ka kambama.—1 Samuele 14:8-10.

Banna ba babeli bao ne ba ka kona cwañi ku lwanisa masole kaufela ba fa sisabelo? Lu hupuleñi kuli Jehova na kile a itusisa fela Muatuli Ehudi kwa ku lamulela Maisilaele ka ku fenya Mamoabi. Mulimu hape na tusize Shamigari ku fenya Mafilisita ba 600 ka muwayo wa ku sotezisa likomu. Mi mu hupule hape kuli Jehova na tusize Samisoni ku tula Mafilisita a nosi. Kacwalo, Jonatani na sepile kuli Mulimu na ka mu tusa ni yena.—Baatuli 3:12-31; 15:6-8, 15; 16:29, 30.

Ha ba bona Maisilaele ba babeli bao, Mafilisita ba huweleza ba li: “A mu kambamele kwanu ku luna, mi lu ka mi bonisa se siñwi.” Jonatani ni mulwali wa lilwaniso za hae ba kambama. Ka bundume, ba yo taseza sisabelo seo ni ku bulaya masole ba ba bat’o ba 20 mi lila za bona kaufela za ngangama. Mwendi Mafilisita ne ba nahanile kuli masole ba Isilaele ne ba ba taha mwamulaho. Bibele i zwelapili ku talusa kuli “ba mwa sisabelo . . . ba ngangama; naha ya zikinyeha, mi ya swalwa ki ku saba maswe.” Bakeñisa zikinyeho ye ne zwa ku Mulimu, Mafilisita kaufela ba fa sisabelo ba lyangana maswe mi ba kala ku “itwanisa ka malumo ili bona.” Masole  ba Maisilaele ha ba bona cwalo ba fumana m’ata a ku lwana ka t’ata. Mi Maisilaele ba ne ba inzi kale ni Mafilisita ba swalisa Jonatani ni mutusi wa hae ku “bulaya Mafilisita ku kala kwa Mikimashi, ku y’o fita kwa Ajaloni.”—1 Samuele 14:11-23, 31.

Jonatani U Piliswa ki Sicaba

Ka ku sa nahanisisa hande, mulena Saule a toma mulao wa kuli musole kaufela ya na ka ca sico pili ndwa i si ka fela kale a kutiwe. Ku bonahala kuli Jonatani na si ka utwa taelo yeo. Yena a ca. A kenya mulamu wa hae mwa mpako ya linosi mi a ca. Ku bonahala kuli a mano ca kwa linosi na fumani m’ata a ku zwelapili ku lwana ku isa kwa mafelelezo.—1 Samuele 14:24-27.

A mano utwa kuli Jonatani u cile, Saule a laela kuli Jonatani a bulawe. Jonatani na si ka saba ku shwa. A bulela a li: “Ki na yo, a ni shwe!” “Kono sicaba sa li ku Saule: Kikuli Jonatani a shwe yena ya pilisize sicaba mwa kozi ye kuma fo! Mulimu a lu sabise ku eza cwalo! Ka [Muñ’a] Bupilo Ya-Pila, ku si ke kwa wela fafasi lulili niheba lu lu luñwi lwa milili ya toho ya hae, kakuli kacenu u sebelisani ni Mulimu. Sicaba sa pilisa Jonatani cwalo kuli a si ke a shwa.”—1 Samuele 14:38-45.

Batanga ba Jehova ba cwale ha ba tokwi ku lwana lindwa za luli, kono ka linako ze ñwi ba kana ba ipumana mwa miinelo ye tokwa kuli ba bonise tumelo ni bundume. Ku kona ku ba t’ata ku eza ze lukile inze mu potolohilwe ki batu ba ba eza ze maswe. Kono Jehova u ka mi tiisa ni ku mi fuyola kuli mu zwelepili ku latelela likuka za hae ze lukile. Mu kana mwa tokwa ku ba ni bundume kuli mu eze misebezi ye miñwi mwa kopano ya Jehova, inge cwalo ku zwisezapili bukombwa bwa mina, ku amuhela buikalabelo bo buñwi, kamba ku yo sebeleza kwa sibaka se si tokwa bashaeli ba Mubuso. Mu kana mwa ikutwa kuli mwendi ha mu koni ku peta misebezi yeo. Kono haiba mu tuhelela Jehova ku itusisa mina mwa latela, mu zibe kuli mu eza hande. Mu hupulange Jonatani! Na “sebelisani ni Mulimu.”

Jonatani ni Davida

Hamulaho wa lilimo ze 20, Goliati, ndwalume wa Mufilisita, na nyefuzi mpi ya Isilaele, kono Davida a mu bulaya. Nihaike kuli ka nako ye Jonatani mwendi na li yo muhulu ku Davida ka lilimo ze 30, sibeli sa bona ne ba swana ka linzila ze ñata. * Bundume bwa na bonisize Jonatani kwa Mikimashi ne bu swana ni bwa Davida. Kono sihulu, ka ku swana ni Jonatani, Davida n’a na ni tumelo ye tiile ya kuli Jehova u na ni mata a ku lamulela batanga ba hae, mi tumelo yeo ki yona ye ne mu konisize ku talimana ni Goliati ka bundume ku si na taba ni kuli Maisilaele ba bañwi kaufela ne ba saba ku eza cwalo. Mi kwa ba kuli “pilu ya Jonatani ya kumalelana ni ya Davida, mi Jonatani a mu lata sina mw’a itatela i li yena.”—1 Samuele 17:1–18:4.

Saule niha n’a shwezi muna Davida bakeñisa bucaziba bwa hae ku za ndwa, Jonatani na si ka ba ni muna nihanyinyani. Jonatani ni Davida ba ba balikani ba batuna, mi ku bonahala kuli  mwa lingambolo za bona, Jonatani na fitile fa ku ziba kuli Davida ki yena ya na tozizwe ilikuli a be mulena wa Isilaele kwapili. Jonatani na kutekile tukiso ya Jehova yeo.

Mulena Saule ha na bulelezi Jonatani ni batanga ba hae kuli Davida u swanela ku bulaiwa, Jonatani a yo lemusa Davida ka za teñi. Jonatani na taluselize Saule kuli na sa tokwi ku saba Davida nihanyinyani. Kakuli Davida ha ku na ni se si kana sa na foselize mulena! Ha nili Davida mane na itatezi ku lwanisa Goliati. Manzwi a Jonatani a na bonisa kuli Davida na si na mulatu, na kuyuzi kwa buhali bwa Saule. Kono hamulahonyana, mulena hape a kalisa ku bata linzila za ku bulaya Davida ka zona kuli mane Davida a baleha.—1 Samuele 19:1-18.

Jonatani a yemela Davida. Sibeli sa bona ba lelisana hamoho. Ka ku bata ku sepahala ku mulikan’a hae kono hape ni ku ndat’ahe, Jonatani a taluseza Davida kuli: “Ha ku cwalo! Ha u na ku shwa!” Kono Davida a alaba kuli: “Mwa ku pila kwa ka ni ku shwa kwa ka, ku siyezi muhato u li muñwi fela.”—1 Samuele 20:1-3.

Jonatani ni Davida ba lumelelana mukwa o ne ba ka ziba ka ona milelo ya Saule. Ba lumelelana kuli haiba mulena n’a ka tonda Davida fa tafule ya hae, Jonatani na ka bulelela mulena kuli Davida na ikupezi ku sa fumaneha ilikuli a yo eza sitabelo ni lubasi lwa hae. Saule ha na ka halifiswa ki taba yeo, fo ne ku ka bonisa kuli u sa toile Davida. Jonatani a fuyaula Davida mi ka ku ziba kuli Davida na ka ba mulena kwapili a li: “[Muñ’a] Bupilo a be ni wena sina mw’a bezi ni ndate.” Sibeli sa bona ba tiisa silikani sa bona ka ku itama ka luci mi ba lumelelana mo Jonatani na ka lemuseza Davida mo ne u ka sebeleza mukwa wo.—1 Samuele 20:5-24.

Saule ha lemuha kuli Davida na siyo, Jonatani a talusa kuli Davida na mu kupile kuli: “Ha u ka ni eza hande kiha u ni lumelela ni y’o potela banabahesu.” Jonatani na sa sabi ku bonisa kuli na tabela Davida. Mulena a halifa! A tapaula Jonatani mi a talusa kuli yena na ikalezwi kuli Davida na ka yola fa bulena mwa sibaka sa Jonatani mwan’a hae. Saule a laela kuli Jonatani a tise Davida ilikuli a bulawe. Jonatani a alaba ka mabifi a li: “A bulaelweñi? U ezizeñi?” Saule a halifa maswe mi a kunupa mwan’a hae ka lilumo. Jonatani a pima lilumo leo, kono na lobehile hahulu pilu bakeñisa Davida.—1 Samuele 20:25-34.

Jonatani na bonisize busepahali bo butuna luli! Batu ba bañwi ba kona ku bona kuli Jonatani na si ke a tusiwa ki silikani sa hae ni Davida, kono mane na ka luza fela bulena bwa hae. Kono Jehova na sumekezi Davida kuli ki yena ya na ka yola Saule fa bulena, mi mulelo wa Mulimu wo ne u ka tusa Jonatani mane ni ba bañwi kaufela.

Ba Kauhana Inze Ba Lotisa Mioko

Jonatani a kopana ni Davida kwa mukunda kuli a mu taluseze ze ne ezahezi kaufela. Ne ku bonahezi fo ku sweu kuli Davida n’a si ke a hata mwa lapa la Saule hape. Jonatani ni Davida ba lila mi ba kumbatana. Hamulaho, Davida a yo ipata.—1 Samuele 20:35-42.

Ku zwa fo, Jonatani na si ka bonana ni Davida hape ku fitela ba kopana mwa “lihalaupa la Zifi, mwa mushitu.” Ne li ka nako yeo fo Jonatani na omba-ombezi Davida ka manzwi a li: “Si sabi, kakuli lizoho la ndate, yena Saule, ha li na ku ku fumana hape. Ki wena ya ka ba mulena wa Isilaele, na, ni be wa bubeli ku wena; mi ndate, yena Saule, u ziba kuli ku ka ba cwalo.” (1 Samuele 23:15-18) Hamulahonyana, Jonatani ni Saule ba shwela mwa ndwa Maisilaele ha ne ba lwana ni Mafilisita.—1 Samuele 31:1-4.

Ba ba lata Mulimu kaufela ba swanela ku nahanisisa hahulu busepahali bwa na bonisize Jonatani. Kana mu fumana t’ata ku keta ye mu swanela ku sepahala ku yena? Mu hupule kuli Saule na susuelize Jonatani ku ba ni buitati. Kono Jonatani na ikokobelize hahulu ni ku kuteka tukiso ya Jehova ya kuli Davida ki yena ya na ka ba mulena wa Isilaele. Kaniti Jonatani na yemezi Davida mi na sepahalile ku Jehova.

Jonatani n’a na ni tulemeno to tunde. Mu mu likanyise. Mi ha mu eza cwalo, mu ka bulelwa kuli mu “sebelisani ni Mulimu” sina batu mo ne ba bulelezi ku Jonatani.—1 Samuele 14:45.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Jonatani n’a si ka shwela muna Davida