Mwa ku Tatululela Matata A Atile Mwa Manyalo

BIBELE ha i buleli kuli manyalo a bunolo. Muapositola Paulusi naa susumelizwe ki Mulimu ku ñola kuli batu ba ba nyalani ne ba ka fumana butata “ka zazi ni zazi.” (1 Makorinte 7:28, Bibele ye Kenile, hatiso ya 1984) Kono batu ba ba nyalani ku na ni ze ba kona ku eza kuli ba fukuze kwa matata e ba talimana ni ona ni ku ekeza kwa tabo ya mwa linyalo la bona. Ha mu nyakisise matata a atile a silezi a tatama e ba bulezi baana ni basali ba ba nyalani mi mu bone mo mu kona ku tusezwa ki likuka za Bibele haiba mu li sebelisa.

1

BUTATA:

“Na ni bakuluna ha lu sa swalisana hande.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Mu zibe ku lemuha linto ze nde ku fita.”—MAFILIPI 1:10.

Linyalo la mina ki nto ye ñwi ya lika za butokwa hahulu mwa bupilo bwa mina. Mu swanela ku isa hahulu pilu kwa linyalo la mina. Kacwalo, mu tatube kuli mu bone haiba tomahanyo ya mina ki ye ñwi ya lika ze tahisa butata bo. Mu si ke mwa tuhelela mipateho ya mwa bupilo ku mi palelwisa ku fumana nako ya ku inanga hamoho ni bakumina. Ki niti kuli mibeleko ni miinelo ye miñwi ye sa koni ku pimiwa ya kona tahisa kuli ka swalelele mu si ke mwa inanga hamoho ni bakumina. Kono mwa kona ku fukuza kwa nako ye mu ezanga lika za ka butu, ze cwale ka nako ye mu tolanga ni balikani kamba nako ye mu ezanga lika za ku ishumusa ka zona.

 Bo muuna ni musali ba ba nyalani ba bañwi, ba kona ku ipatehisa ka misebezi ye miñata kamba lika za ku ishumusa ka zona kuli ba si ke ba fumana nako ya ku ina ni bakubona. Batu ba ba cwalo ha ba koni ku bulelwa kuli ha ba “swalisani hande” ni bakubona. Ba mata matata. Haiba mina kamba bakumina mu na ni butata bo, mu tokwa ku lemuha ze tahisa butata bo ni ku li tatulula. Ku ezanga hamoho lika za mwa bupilo ni bakumina kwa kona ku mi tusa ku swalisana hande mi mu ka kona ku “ba nama i liñwi” luli.—Genese 2:24.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo Andrew * ni bo Tanji ba ba pila kwa Australia, se ba nyalani ka lilimo ze lishumi. Bo Andrew ba li: “Ni lemuhile kuli ku beleka hahulu kamba ku tanda nako ye ñata ni balikani ku kona ku tahisa matata mwa linyalo. Kacwalo, na ni musalaa ka lwa tomanga nako ya ku ambola ni ku talusa maikuto a luna.”

Bo Dave ni bo Jane ba ba pila kwa America ili be se ba nyalani ka lilimo ze 22, ba itusisanga mizuzu ye 30 manzibwana ni manzibwana kwa ku kandeka ze ezahezi mwa lizazi leo ni ku talusa maikuto a bona. Bo Jane ba bulela kuli: “Nako ye lu tomile yeo, ki ya butokwa hahulu kuli mane ha lu lumelezangi nto ifi kamba ifi ku lu palelwisa.”

2

BUTATA:

“Ha ni sa fumana ze ni bata mwa linyalo.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Ku si ke kwa fumanwa mutu ya ya ka se si mu swanela yena a li nosi, kono a ye ka se si swanela ba bañwi.”—1 MAKORINTE 10:24.

Mutu ya bilaela hahulu ka za ku fumana za bata mwa linyalo, haa na ku ba ya tabile luli niha ka nyala kamba ku nyalwa sinca hañata-ñata. Batu ba ba nyalani ba kona feela ku kondisa haiba bubeli bwa bona ba isa mamelelo kwa ku fana ku fita ku fiwa. Jesu u bulela libaka ha li: “Ku na ni mbuyoti mwa ku fana, ye fita ye mwa ku fiwa.”—Likezo 20:35.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo Maria ni bo Martin, ba ba pila kwa Mexico, se ba nyalani ka lilimo ze 39. Kono haki kuli linyalo la bona  ha li si ka ba ni matata. Ba hupula nako ye ñwi ha ne ku na ni butata mwa linyalo la bona. Bo Maria ba li: “Nako ye ñwi ha ne lu omana, ne ni bulezi manzwi a kashwau ku bo Martin. Bo Martin ne ba nyemile maswe. Ne ni likile ku ba taluseza kuli ne ni si ka lela ku bulela manzwi a maswe cwalo, kono se ne si ni ezisize cwalo ne li bunyemi. Kono ne ba si ka ni teeleza.” Bo Martin ba bulela kuli: “Ka nako ye ne lu omana, na kenelwa ki muhupulo wa kuli lu kauhane feela.”

Bo Martin ne ba tokwa kuli ba kutekiwe ki bakubona. Bo Maria bona ne ba tokwa ku utwisiswa. Bubeli bwa bona ne ba sa fumani ze ne ba bata mwa linyalo la bona.

Ne ba konile cwañi ku tatulula butata bwa bona? Bo Martin ba li: “Ne ni ipile nako ya ku kutisa pilu, mi bubeli bwa luna ne lu ikatulezi ku sebelisa kelezo ye butali ya mwa Bibele ya kuli lu swanela ku ba ni likute ni sishemo. Halaa lilimo ze fitile, lu itutile kuli ku si na taba ni buñata bwa matata aa lu tahela, lwa kona ku a tatulula haiba lu kupa tuso ku Mulimu ka tapelo ni ku sebelisa kelezo ye fumanwa mwa Bibele.”—Isaya 48:17, 18; Maefese 4:31, 32.

3

BUTATA:

“Bakuluna ha ba ezi ze ba swanela ku eza.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Mutu kaufela ku luna u ka ba ni ku ikalabela ku Mulimu, ka za hae.”—MAROMA 14:12.

Ku si na ku kakanya, linyalo ha li na ku ba le li kondile haiba yo muñwi kwa batu ba ba nyalani a palelwa ku eza za swanela ku eza. Kono muinelo wa bona u ka tatafala hahulu haiba bubeli bwa bona ba keshebisa buikalabelo bwa bona ka ku supana minwana.

Haiba nako ni nako mu nahana feela ze ba swanela ku eza bakumina, mu zibe kuli ha mu na ku ba ni tabo mwa linyalo. Taba yeo ki ya niti sihulu haiba mu palelwa ku peta buikalabelo bwa mina ka libaka la kuli bakumina ha ba ezi ze mu bata. Niteñi, haiba mu lika ka taata ku ba muuna yo munde kamba musali yo munde, linyalo la mina ni lona li ka konda. (1 Pitrosi 3:1-3) Mane sa butokwa ni ku fita kikuli mu ka bonisa Mulimu kuli mwa kuteka tukiso ya hae ya linyalo, mi likezo za mina li ka mu tabisa hahulu.—1 Pitrosi 2:19.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo Kim ni bo muunaa bona ba ba pila kwa naha ya Korea, se ba nyalani ka lilimo ze 38. Bo Kim ba li: “Fokuñwi bo muunaa ka ba ni nyemelanga hahulu, kuli mane ba tuhelanga ku ni bulelisa mi ha ni zibangi libaka ha ba ezanga cwalo. Ku eza cwalo ku ni tahisezanga ku ikutwa kuli ha ba sa ni lata. Fokuñwi ni ipuzanga kuli, ‘Ki kabakalañi bo muunaa ka ha ba batanga kuli ni ba utwisise hailifo bona ha ba utwisisi mo ni ikutwela?’”

Bo Kim ne ba ka landalala fa bumaswe bo ba eziwa ni fa lika ze ba sa ezi bakubona. Kono ba ikatulela ku eza lika ze lukile. Ba bulela kuli: “Ku fita ku zwelapili inze ni nyemile, ni itutile kuli ki ko kunde kunga muhato wa ku lika ku tahisa kozo. Kwa mafelelezo, bubeli bwa luna lwa wanga lipilu mi lwa ambolisananga ka kozo.”—Jakobo 3:18.

 4

BUTATA:

“Musalaa ka ha ipeyi kwatasaa ka.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Toho ya muuna kaufela ki Kreste.” —1 MAKORINTE 11:3.

Muuna ya ikutwa kuli musalaa hae ha ipeyi kwatasaa hae u swanela pili ku itatuba kuli a bone haiba ni yena wa ipeya kwatasaa Toho ya hae, yena Jesu Kreste. Muuna wa kona ku bonisa kuli wa ipeya kwatasaa Jesu ka ku latelela mutala wa Jesu.

Muapositola Paulusi naa ñozi kuli, “Baana, mu late basali ba mina, sina Kreste mwa latezi Keleke mi a itobohile bakeñisa yona.” (Maefese 5:25) Jesu naa si ka eza balutiwa ba hae ‘butanga.’ (Mareka 10:42-44) Jesu naa file balutiwa ba hae ketelelo ye utwahala ni ku ba sikulula ka mo ne ku tokwahalela kaufela. Kono naa si na buhali. Naa li ya sishemo ku bona mi naa utwisisa bufokoli bwa bona. (Mateu 11:29, 30; Mareka 6:30, 31; 14:37, 38) Nako ni nako naa tokomelanga pili za balutiwa ba hae ku fita za hae.—Mateu 20:25-28.

Muuna ya nyezi u swanela ku ipuza kuli, ‘Kana mo ni ngela butoho ni basali, ku bonisa kuli ni etelelwa hahulu ki lizo za mwa silalanda ku fita kelezo ni mitala ye fumanwa mwa Bibele?’ Ka mutala, ne mu ka nga cwañi musali ya sa lumelelani ni mubonelo wa bo muuna hae, kono u bulela maikuto a hae ka ku tiya ni ka likute? Bibele i bulela kuli Sara musalaa Abrahama ki mutala o munde wa musali ya naa ipeya kwatasaa muunaa hae. (1 Pitrosi 3:1, 6) Nihakulicwalo, Sara naa bulelanga maikuto a hae ha ne ku tokwahala, inge cwalo ka nako yeo Abrahama naa palelwa ku bona likozi ze ne atumela lubasi lwa hae.—Genese 16:5; 21:9-12.

Kaniti, Abrahama naa pilisa Sara hande kuli mane Sara naa kona ku bulela mwa naa ikutwela. Abrahama naa si muhateleli. Kamukwaoswana, muuna ya nyezi ya latelela kelezo ya mwa Bibele haa na ku hapeleza musalaa hae ku eza za bata, ili ku taluseza musalaa hae kuli a utwe nto ni nto ya bulela yena ka ku ba muuna. Muuna ya zamaisa butoho bwa hae ka musa u ka kutekiwa ki musalaa hae.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo James, ba ba pila kwa England ili be se ba nyezi ka lilimo ze 8 ba bulela kuli: “Ni itutile kuli ni si ka eza kale likatulo za butokwa ni swanela ku ambola ni musalaa ka. Ni likanga ku sa nahana feela za ka. Kono, ni tokomelanga pili za musalaa ka ku fita za ka.”

Bo George ba pila kwa America, mi se ba nyezi ka lilimo ze 59. Ba bulela kuli: “Ha ni si ka lika ku nga musalaa ka sina mutu ya si na tuso, kono ni mu nga kuli ki mutu wa ngana ni ya sepahala.”—Liproverbia 31:10.

 5

BUTATA:

“Bo muunaa ka ha ba ngangi muhato wa ku etelela mwa lubasi.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Musali ya butali u yaha ndu ya hae; kono wa sikuba wa i yahulula ka mazoho a hae.”—LIPROVERBIA 14:1.

Haiba bo muunaa mina ba bonahala ku kata-kata ku eza likatulo kamba ku etelela mwa lubasi, mwa kona ku eza lika ze talu ze. (1) Mwa kona ku ba taluseza za bufokoli bwa bona kamba (2) mwa kona ku ikwameka musebezi wa bona wo ba sa ezi kamba (3) mwa kona ku ba babaza ku zwelela kwatasaa pilu ya mina ka za buikatazo kaufela bo ba eza. Haiba mu keta ku eza liakalezo ze peli za pili, mu ka yahulula ndu ya mina ka mazoho a mina. Ha mu keta akalezo ya bulalu, mu ka tusiwa ku yaha kamba ku tiisa linyalo la mina.

Buñata bwa baana ba tabela ku kutekiwa hahulu ku fita ku latiwa. Kacwalo, haiba mu kuteka bo muunaa mina ni ku ba tusa ku utwisisa kuli buikatazo bwa bona bwa ku etelela lubasi bwa itebuhiwa, ba ka lika ku peta hande buikalabelo bwa bona ni ku fita. Niti kikuli fokuñwi mu ka fapananga ni bo muunaa mina fa litaba ze ñwi. Bubeli bwa mina mu swanela ku ambolanga litaba zeo. (Liproverbia 18:13) Kono manzwi e mu ka keta ku itusisa ni mo mu ka bulelela ku ka yaha kamba ku yahulula linyalo a mina. (Liproverbia 21:9; 27:15) Mu bulele maikuto a mina ka likute mi ku eza cwalo ku ka tahisa ze nde, fo kikuli bo muuna mina ha ba na ku kata-katanga ku etelela mwa lubasi.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo Michele, ba ba pila kwa America ili be se ba nyezwi ka lilimo ze 30 ba li: “Bakeñisa kuli na ni banyani ba ka ba basizana ne lu utilwe feela ki bo ma, bo ma ne li basali ba ba tiile ili ba ba ikemezi. Ni likanga ku likanyisa mikwa yeo ya bo ma. Kacwalo, ni likanga ka taata ku zwelapili ku ipeya kwatasaa bo muunaa ka. Ka mutala, ni itutile ku buzanga bo muunaa ka ni si ka eza kale likatulo.”

Bo Rachel ba ba pila kwa Australia ili be se ba nyalani ni bo Mark ka lilimo ze 21 ni bona ne ba na ni butata kabakala mo ne ba utezwi. Ha ba iheta ba bulela kuli: “Bo ma ne ba sa ipeyangi kwatasaa bo ndate, kacwalo likañi ni kutokwa likute ne li mikwa ye ne atile mwa lapa la luna. Kwa makalelo a linyalo la luna, ne ni likanyisanga mikwa ya bo ma. Lilimo ha li nze li ya, ni boni bunde bwa ku latelela kelezo ya Bibele ya ku bonisa likute. Cwale na ni bo muunaa ka bo Mark, lu ikola bupilo bo bu tabisa mwa linyalo.”

6

BUTATA:

“Ni nyikwile mikwa ye nyemisa ya bakuluna.”

SIKUKA SA BIBELE:

“Mu ezane hande, mi mutu haa na ni sa tongoka yo muñwi, mu swalelane.” —MAKOLOSE 3:13.

Mu si ka nyalana kale ni bakumina, ne mu isanga hahulu mamelelo kwa mikwa ya bona ye  minde ku fita ku isa hahulu mamelelo kwa mikwa ye maswe. Kana mu sa ezanga cwalo? Ku si na ku kakanya mu na ni mabaka luli a utwahala a ku bilaela bakumina. Kono mu ipuze kuli, ‘Kwa mikwa ye maswe ni ye minde ye ba na ni yona bakuluna, ki ifi mikwa ye ni ka isa hahulu pilu?’

Jesu naa bulezi nguli ye maata hahulu ye bonisa butokwa bwa ku sa isa pilu kwa bufokoli bo lu bona ku ba bañwi. Naa buzize kuli: “Kiñi so talima lutokwa lo lu mwa liito la mwanahenu, kanti ha u lemuhi musumo o mwa liito la hao?” (Mateu 7:3) Lutokwa lu kona ku ba kacwañi ka kanyinyani. Kono musumo wona ki kota ye tuna ye bukiti ili ye telele ye itusiswanga kwa ku tiisa situwa sa ndu. Jesu naa talusañi? Naa bulezi kuli: “Kala pili ka ku zwisa musumo o mwa liito la hao; kifo, u ka bona hande ku zwisa lutokwa lo lu mwa liito la mwanahenu.”—Mateu 7:5.

Jesu naa kalisize nguli ye ka ku fa temuso. Naa ize: “Mu si ke mwa nyaza, kuli mu si ke mwa nyazwa; kakuli mu ka nyazwa ka nyazo ye mu nyaza ba bañwi.” (Mateu 7:1, 2) Haiba mu bata kuli Mulimu a swalele bufosi bwa mina, ili musumo o mwa liito la mina, mu ka eza hande ku swalela bufosi bwa bakumina.—Mateu 6:14, 15.

Mo ba sebeliselize kelezo ye ba bañwi: Bo Jenny, ba ba pila kwa England ili be se ba nyalani ni bo Simon ka lilimo ze 9 ba bulela kuli: “Se si tahisanga kuli ni nyeme hahulu, ki mukwa wa bakuluna wa ku sa lelanga cimo za ku eza, ili ku ezanga lika ka ku mata-mata. Lu si ka nyalana kale, ne ni tabelanga mukwa wa bona wo wa ku ezanga lika honafo. Kono cwale ni lemuha kuli ni na ni bufokoli, inge cwalo ku lata ku zamaisa. Na ni bo Simon lu itutile ku swalelana mifokolo ya luna.”

Bo Curt, ba ba nyezi bo Michele ili be se ba bulezwi fahalimu ba bulela kuli: “Haiba mu isa mamelelo ya mina kaufela kwa mikwa ya bakumina ye nyemisa, mikwa yeo i ka kala ku bonahala butuna ni ku fita. Ni tabela ku isa mamelelo ya ka kwa mikwa ye minde ya bo Michele, ili mikwa ye ne ni tabezi hahulu lu si ka nyalana kale.”

Ze Kona ku mi Tusa ku Kondisa

Mitala i sikai ye, i bonisa kuli matata a mwa manyalo a ka ba teñi, kono hape aa kona ku tatululwa. Kiñi ze kona ku mi tusa ku kondisa? Mu late Mulimu ni ku itatela ku sebelisa kelezo ye mwa linzwi la hae, yona Bibele.

Bo Alex ni bo Itohan, ba ba pila kwa naha ya Nigeria ili be se ba nyalani ka lilimo ze 20, ba itutile ze kona ku ba tusa ku kondisa. Bo Alex ba bulela kuli: “Ni fumani kuli ibatoo ba matata kaufela a mwa manyalo a kona ku tatululwa haiba batu ba ba nyalani ba sebelisa likuka za mwa Bibele.” Basali ba bona ba li: “Ni boni butokwa bwa ku lapelanga hamoho kamita ni ku itusisanga kelezo ya mwa Bibele ya ku bonisana lilato ni pilu telele. Cwale lu na ni matata a sikai ku fita ha ne lu nyalana.”

Kana mwa tabela ku ziba ze ñata ka za mo kelezo ye fumanwa mwa Linzwi la Mulimu i kona ku tuseza lubasi lwa mina? Haiba ki cwalo, mu kupe Lipaki za Jehova ku buhisana ni mina taba ye, ye zwa mwa buka ya Bibele I Lutañi Luli? *

[Litaluso za kwatasi]

[Caption on page 4]

Kana bubeli bwa luna lwa fumananga nako ya ku ina hamoho?

[Caption on page 5]

Kana na itombolanga hahulu ku fita ba bañwi?

[Caption on page 6]

Kana na ikupulisanga ku tatulula matata?

[Caption on page 7]

Kana na buzanga bo musalaa kuli ni utwe maikuto a bona ni si ka eza kale katulo?

[Caption on page 9]

Kana ni isanga hahulu pilu kwa mikwa ye minde ya bakuluna?