“Mwanda kinenwa kya Leza i kyūmi kadi kidi na bukomo, kidi na bui kutabuka kipete kya bui kubidi kadi kisabanga enka ne byokyabanya muya ne mushipiditu, nungilo ya mikupa ku māni a mu mikupa, kadi kibwanya kujingulula milangwe ne mifwatakanyo ya mutyima.”—Bahebelu 4:12, Bwalamuni bwa Ntanda Mipya.

 “Mwanda Kinenwa kya Leza i kyumi kadi kidi ne bukomo. Kidi nebui kutabuka kipete kya bui kubidi kyonso’tu. Kitwelelela’nka ne munda-munda mwine kukalañanya muya ne mutyima, ne pa nungilo ya mikupa ne mu mányi a mu mikupa. Kadi kijingulula kusakasaka ne milangwe ya mutyima wa muntu.”—Bahebelu 4:12, Dibuku Dijila.

 Enka na mulombwela’byo Bible, musapu wa Leza ku bantu udi na bukomo bwa kusokola milangwe yetu ne kukanina kwetu kwa mutyima. Kadi uno musapu ubwanya kushinta muntu kadi muntu muyampe.

 “Kinenwa kya Leza i kyūmi.” Mu Bible, binenwa “kinenwa kya Leza” bifunkila pa mulao wa Leza, nansha mpango yandi. a Kipindi kikatampe kya ino mpango i kya amba bantu ba kikōkeji bekale’ko nyeke pano pa ntanda mu ndoe ne mu bumo bwa binebine.—Ngalwilo 1:28; Ñimbo ya Mitōto 37:29; Kusokwelwa 21:3, 4.

  Le kinenwa kya Leza, nansha’mba mpango yandi, i “kyumi” muswelo’ka? Kintu kimo bidi i kino, kidi na lupusa lukatampe pa mityima ya boba bekitabija, mwanda kibapanga lukulupilo ne kitungo mu būmi. (Kupituluka mu Bijila 30:14; 32:47) Kadi kinenwa kya Leza kya mulao i “kyūmi” mu buluji bwa amba, Leza mūmi wingilanga na kitungo kya kufikidija milao yandi. (Yoano 5:17) Kwishila na bantu, Leza kalayangapo bintu kupwa webilwa, nansha kujingulula amba kabwanyapo kufikidija’byo. (Umbadilo 23:19) Kinenwa kyandi “kekikajokelapo [kwadi] kulonga kintu mpika.”—Isaya 55:10, 11.

 “Kinenwa kya Leza . . . kidi na bukomo.” Binenwa “kidi na bukomo” bibwanya ne kwalamunwa bu “i kikomo,” “kingila,” nansha “kilonga kyonso kisaka [kinenwa’kya] kulonga.” Nanshi byonso binena Yehova b Leza nansha’mba byalaa, na bubine, bifikidilanga. (Ñimbo ya Mitōto 135:6; Isaya 46:10) Kunena na bubine, Leza ubwanya kufikidija milao yandi kupita ne motwadi twibilangila.—Bene Efisesa 3:20. c

 Kadi kinenwa kya Leza “kidi na bukomo,” mwanda kikwashanga boba bekimwene na mvubu bashinte būmi bwabo ne bumuntu bwabo. Bufundiji bwa Leza bwikalanga ke mwikadila wabo wa mu būmi, buludika milangwe yabo, būmi bwabo ne bitungo byabo. (Bene Loma 12:2; Bene Efisesa 4:24) Mu uno muswelo, ‘kinenwa kya Leza . . . kingilanga ne mudi’ boba betabije’kyo amba i kya Leza.—1 Bene Tesalonika 2:13.

 “Kinenwa kya Leza . . . kidi na bui kutabuka kipete kya bui kubidi.” Mu muneneno wa kyelekejo, kinenwa kya Leza kidi na bui kupita kipete kyo-kyonso kilongelwe na bantu, mwanda kidi na bukomo bwa kutwela. Musapu wa Leza ubwanya kufika ku mutyima, ko kunena’mba ubwanya kutenga muntu wa munda, mu muswelo keubwanyapo kwibilonga bufundiji bwa bantu. Kino i kimweke patōka mu binenwa bilonda’ko bya mu Bahebelu 4:12.

 “Kinenwa kya Leza . . . kisabanga enka ne byokyabanya muya ne mushipiditu, nungilo ya mikupa ku māni a mu mikupa.” Mu Bible, “muya” ubwanya kufunkila pa muswelo wikele muntu panja, ino “mushipiditu” ubwanya kufunkila pa mwine mwaikadile munda. (Bene Ngalatea 6:18) Mu muneneno wa kyelekejo, “kinenwa kya Leza” kitwelanga kufika ku “māni a mu mikupa,” ke mwiivwanino wetu wa munda bininge ne milangwe kadi. Pokisokola mwine motwikadile munda, kifuko kekibwanyapo kumonwa na muntu nansha umo, bufundiji bwa Yehova bubwanya kwitulengeja tulumbulule mwikadila. Kino kiletelanga Umpangi wetu nsangaji ne batwe bene kumo.

 “Kinenwa kya Leza . . . kibwanya kujingulula milangwe ne mifwatakanyo ya mutyima.” Muswelo witabanga muntu ku kinenwa kya Leza ubwanya kusokola milangwe yandi minemine, enka ne mifwatakanyo nansha kukanina kwandi kwa mutyima. Bino byo biludikanga mwiendelejo nansha mwikadila wa muntu. Kimfwa, shi muntu waitaba biyampe ku musapu wa mu kinenwa kya Leza na kushinta ponso pasakilwa kushinta mu bwandi būmi, wilombolanga amba i mwityepeje kadi wa binebine. Usakanga kusangaja Umpangi wandi. Ku mutamba mukwabo, shi muntu utompa kuboya bilubo mu kinenwa kya Leza, kino kibwanya kulombola’mba udi na ngikadila mibi, pamo bwa mitatulo nansha kwisakila. Nansha padi ukimbanga kubingija mwiendelejo ushikilwe Leza—Yelemia 17:9; Bene Loma 1:24-27.

 Enka na munenena dibuku dimo, kinenwa kya Leza “kibwanya kwitutwela’nka ne munda bininge.” I kutupu kipindi nansha kimo kya muntu wa munda kikomena Leza kumona, nansha kikomo kusokwelwa patōka na kinenwa kyandi. Bahebelu 4:13 unena’mba, “bintu byonso bidi mutaka kadi i bisokokele patōka ku meso a yewa mwine otukeshintulwila’ko.”

 Bahebelu i mukanda wa mu Bible wālembelwe ku bukomo bwa mushipiditu na mutumibwa Polo dya mu 61 Y.M. Uno mukanda wālembēlwe bene Kidishitu Bayuda bādi bashikete mu Yelusalema ne mu Yudea.

 Mu shapita 3 ne 4, Polo wisambila’mo pa kimfwa kya bene Isalela ba kala mokikadile kidyumu ku bene Kidishitu. (Bahebelu 3:8-12; 4:11) Yehova wālaile kwibanyongolola mu bupika ne kwibatūla mu ntanda mobādi ba kwikala na “mutyima-ntenke.” (Kupituluka mu Bijila 12:9, 10) Inoko, lukongo lwa bene Isalela bātambile mu Edipito kelwālombwelepo lwitabijo mu milao ya Leza misunsa mivule, kadi kyaba ne kyaba bādi batyumuna mbila yandi. Mfulo mfulō, kebātwelelepo “mwa kukōkolokwa [mwa Leza]” ne kwikala nandi mu kipwano kiyampe. Bāfwidile mu ntanda mutuputupu. Nansha lutundu lwabo byolwāpyene Ntanda ya Mulao, ino nabo bāponēne’nka mu kubulwa kikōkeji. Na bubine, kino kyāletēle muzo kyamalwa.—Nehemia 9:29, 30; Ñimbo ya Mitōto 95:9-11; Luka 13:34, 35.

  Polo ushintulula’mba bene Kidishitu bafwaninwe kuboila ñeni ku kimfwa kibi kya kubulwa kikōkeji kwa bene Isalela. Kwishila nabo, tubwanya kutwela mwa kukōkolokwa mwa Leza shi tukōkele kinenwa kyandi ne kukulupila na mutyima wetu onso milao yandi.—Bahebelu 4:1-3, 11.

 Tala ino video mīpi, umone myanda mikatampe idi mu mukanda wa Bahebelu.