1, 2. Le i bika byādi padi bikulupile Petelo pādi pesamba Yesu mu Kapanama, ino i bika byālongekele?

PETELO watale sō mu mapala a bemvwaniki ba Yesu. Bino byālongekele mu shinakoka ya mu Kapanama. Njibo ya Petelo yādi mu kino kibundi; ye mwaādi wingidila mwingilo wandi wa buluwe, ku nkula ya ku ngala kwa Dijiba dya Ngadilea; mudi balunda nandi bangi, babutule, ne babiluwe bakwabo bobeyukile nabo. Na bubine, Petelo wādi ukulupile amba bantu ba kwabo bakamona Yesu mwaādi umumwenine ne amba bakasangela kwifunda myanda ya Bulopwe bwa Leza ifundija uno mufundiji mukatampe kutabuka bafundiji bonso. Ino yō, kebyāikelepo nankyo mu dine difuku’dya.

² Bantu bavule bāpelele kumwivwana. Bamo bādi beuninga bininge, bapela kwivwana musapu wa Yesu. Inoko, kintu kyāvutakenye Petelo kutabuka, i byobya byālongele bana ba bwanga ba Yesu bamo. Mapala abo keādipo kadi monka na nsangaji ya kuteja, kuyuka, nansha ya kwifunda bubinebine. Pano, bādi bamweka bu balobe, kasha bayūla. Bamo bādi banenakanya, banena’mba binenwa bya Yesu i bikole. Abo pa kupela kumwivwana monka, bātamba mu shinakoka—bāleka ne kulonda Yesu kwine.—Tanga Yoano 6:60, 66.

3. Le lwitabijo lwa Petelo lwāmukweshe alonge bika mu bitatyi bivule?

³ Kino kyādi kitatyi kibi kudi Petelo ne kudi batumibwa bakwabo. Petelo kāivwanijepo bine byādi binena Yesu dyodya difuku. Na bubine wāmwene padi amba binenwa bya Yesu bisansa shi wibivwane pa bute pa bute. Le Petelo wādi wa kulonga namani? Kewādipo musunsa mubajinji wātompelwe kikōkeji kyandi kudi Mfumwandi; kadi kewādipo wa mfulo. Tutalei mwāmukwashishe lwitabijo lwandi emanije mu matompo a uno muswelo ne kwikala nyeke mukōkele.

4, 5. Le Yesu wālongele namani bintu bishile na byādi bimulangila bantu?

⁴ Yesu wātulumwine Petelo misunsa mingi. Kyaba kimokimo, Mfumwandi wādi ulonga ne kwisamba mu muswelo mwishile na  byādi bimulangila bantu bavule. Difuku dishele kunyuma, Yesu wādishishe kibumbo kya bantu tununu mu kingelengele. Penepa, basaka kumubikika bu mulopwe. Ino, wātulumwine bantu bavule na kwibanyema, wālombola bandi bana ba bwanga bakande mu bwato bende dya ku Kapanama. Bana ba bwanga pa kwenda lwa mema bufuku, Yesu wēbatulumuna monka na kulandala pa mema mu kivula kikatampe pa Dijiba dya Ngadilea, wāfundija Petelo bufundiji bwa kamweno mu lwitabijo.

⁵ Abo bukya lubanga, batana kufula kwa dijiba bibumbo byēbalondele’bya. Inoko, bantu kyobādi balondela Yesu i mwanda wa ebape byakudya mu kingelengele, ke mwandapo wa nzala ya bubinebine bwa ku mushipiditu. Yesu wēbafunine pa mwanda wa mushipiditu wabo wa kusanswa bintu bya ku ngitu. (Yoa. 6:25-27) Uno mwanda wāendelele kufika ne mu shinakoka ya mu Kapanama, mwine mwālongele monka Yesu bintu bishile na byobādi bamulangila pa kufundija bubinebine bwa kamweno ino kadi bukomo kwivwana.

6. I kyelekejo’ka kyāletele Yesu, ne bemvwaniki bandi bālongele’po namani?

⁶ Yesu kādipo usaka bano bantu bamumone bu muntu upāna bidibwa bya ku ngitu, ino i bu muntu upāna bidibwa bya ku mushipiditu bitamba kudi Leza, upāna lukulupilo lwa būmi bwa nyeke ku bakwabo kupityila ku būmi bwandi bwa bu muntu ne lufu lwandi. O mwanda wāletele kyelekejo na kwidingakanya aye mwine bu mana, mukate wādi utūka mūlu mu kitatyi kya Mosesa. Bantu pa kupela’byo, wāingidija kyelekejo kitenga mutyima, wāshintulula amba i biyampe kudya ngitu yandi ne kutoma mashi andi pa kumona būmi. Pano’pa ye pobāpelele’byo pelē. Bamo kebanena’mba: “Uno mwanda ubetukolela? Le i muntu ka wakuyūkidija’o.” Bana ba bwanga bavule ba Yesu bakwata butyibi bwa kuleka kumulonda. *—Yoa. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Le i bika kebyādipo bivwanije Petelo pa mwingilo wa Yesu? (b) Le Petelo wālondolwele namani ku kipangujo kya Yesu kyaāipangwile batumibwa?

⁷ Le Petelo wādi wa kulonga’po namani? Padi nandi wāvutakanibwe na binenwa bya Yesu. Wādi kaivwanije amba Yesu ufwaninwe kufwa mwanda wa kuvuija kiswa-mutyima kya Leza. Le Petelo nandi wāsakile kubomboloka pamo bwa bano bana ba bwanga balamuka alamuka bashile Yesu dino difuku? Aa; kudi kintu kyālongele Petelo kimushiyañanya na bano bantu. Le i kintu’ka?

⁸ Yesu waalamuka kudi batumibwa bandi kanena’mba: “Lelo ne bānwe musaka kufunduka’ni?” (Yoa. 6:67) Wādi wipangula ba 12, ino Petelo wālondolola. Ye mwaādi ulongela divule dine. Mobimwekela, Petelo wādi mwibakudile. Nansha nankyo, Petelo  ye wādi uvudile kwisamba patōkelela mu kisumpi kyabo; kādipo ufwa na mwanda mu mutyima. Pano napo, byobya byādi mu mutyima wandi i bino binenwa bilumbuluke kadi kebidibwapo, bya amba: “Abe Mfumwami, le tukenda kudi ani? Abewa wi wa binenwa bya muya wa nyeke ne nyeke.”—Yoa. 6:68.

9. Le Petelo wālombwele namani kikōkeji kyandi kudi Yesu?

⁹ Le bino binenwa kebikutengelepo ku mutyima? Lwitabijo lwa Petelo mudi Yesu lwāmukweshe atamije ngikadilo ya mvubu—ke kikōkeji kadi. Petelo wāmwene patōkelela amba Yesu ye Mupandiji umo kete wāletele Yehova kadi amba Yesu wāpandije bantu na binenwa byandi—bufundiji bwandi pa myanda ya Bulopwe bwa Leza. Petelo wādi uyukile amba nansha shi kwādi bintu kamukaya byādi bimukambakanya, i kutupu kuntu kukwabo kwa kwenda shi wādi usaka kwitabijibwa na Leza ne kutambula madyese a būmi bwa nyeke.

10. Le i muswelo’ka otubwanya kwiula kikōkeji kya Petelo dyalelo?

¹⁰ Le nobe ye mowiivwaninga? Ino yō, i kya bulanda, mwanda bantu bavule dyalelo betelanga amba basenswe Yesu ino bakomenwanga kwikala na kikōkeji. Kukōkela Kidishitu bya binebine kulomba kumona bufundiji bwa Yesu na mwādi mwibumwena Petelo. Tufwaninwe kwifunda’bo, kwibwivwanija, ne kwibulonda mu būmi bwetu—nansha shi kebukwatañenepo na byotwadi tusaka ne byotusenswe. Tukokeja kukulupila kukamona būmi bwa nyeke bwitusakila Yesu, enka shi twikale bakōkele.—Tanga  Mitōto 97:10.

11. Le Yesu wāendele na balondi bandi kwepi? (Tala ne kunshi kwa dyani.)

¹¹ Kepāijijepo, Yesu wāenda na batumibwa bandi ne bana ba bwanga bamobamo lwendo lulampe dya kungala. Pangala pa Lūlu lwa mashika mekwate lwa Helemone, dya ku mukalo wa kungala wa Ntanda ya Mulao, lwādi lumweka kyaba kimokimo kulampe tamba ku mema afituluka a Dijiba dya Ngadilea. Lūlu’lwa lwāshilula kumweka bityebitye bu lulampe bininge penda pafwena kibumbo, benda mu ntanda ya tumikuna ku bibundi bya kubwipi na Kesalea Fidipai. * Mu kino kifuko, koku bamwene Ntanda ya Mulao dya kunshi, Yesu wāipangula balondi bandi kipangujo kya kamweno.

12, 13. (a) Mwanda waka Yesu wāsakile kuyuka mumumwenine kibumbo? (b) Le Petelo wālombwele namani lwitabijo lwa bine mu binenwa byaānene Yesu?

¹² Pa kusaka kuyuka, webepangula’mba: “Lelo byobya bibumbo binenanga ami’mba ne ani?” Fwatakanya’po bidi Petelo  mwatadila Yesu mu meso, wamone monka kanye ka Mfumwandi ne ñeni yandi mikomokomo. Yesu wādi usaka kuyuka mumumwenine bemvwaniki bandi kupityila ku byobādi bamona ne byobādi bevwana. Bana ba bwanga ba Yesu balondolwele kipangujo’kya, bapituluka mu milangwe imo mifwe yādi mitumbe itala padi Yesu. Ino Yesu wādi usaka kuyukila’ko bivule. Le ne balondi bandi ba pabwipi nabo bādi na ino milangwe mifwe? Penepa webepangula’mba: “Lelo bānwe’mba ne ani?”—Luka 9:18-20.

¹³ Kadi monka, Petelo wālondolola bukidibukidi. Penepa wānena patōkelela kadi pakubulwa moyo milangwe yādi mu mityima ya bavule umbukata mwabo. Amba: “Wi Kidishitu wa Leza.” Fwatakanya’po bidi Yesu umungijamungija Petelo ne kumufwija’ko pa bukankamane bwandi. Yesu wāvuluja Petelo amba i Yehova Leza wāsokwele patōka buno bubinebine bwa mvubu ku boba badi na lwitabijo lwa bine, ke muntupo, aa. Petelo wāpelwe bukomo bwa kujingulula bubinebine bukatampe bwādi kebwasokwelwe kashā na Yehova—kuyuka Meshiasa, nansha Kidishitu wālailwe tamba kala!—Tanga Mateo 16:16, 17.

14. Le Yesu wāpele Petelo madyese’ka a mvubu mpata?

¹⁴ Uno Kidishitu ye yewa wāityilwe mu bupolofeto bwa kala bu dibwe dyafutulwilwe na bashimiki. (Mit. 118:22; Luka 20:17) Na buno bupolofeto mu ñeni, Yesu wālombwele amba Yehova ukashimika kipwilo pa dino dibwe, nansha mwala, dine dyājingulwile Petelo. Penepa wapa Petelo madyese amo a mvubu mpata mu kino kipwilo. Kātūdilepo Petelo peulu pa batumibwa bakwabo, na mulangilanga bamobamo, ino wāmupele mingilo. Wāpele Petelo “mfungulo ya bulopwe.” (Mat. 16:19) Petelo wāpelwe dyese dya kushitula mukenga wa kwikala na lukulupilo lwa kutwela mu Bulopwe bwa Leza ku bantu ba miswelo isatu—dibajinji ku Bayuda, kupwa ke ku bene Samadia, ku mfulo ke ku Bajentaila, bantu bampikwa kwikala Bayuda.

15. I bika byālengeje Petelo akankaje Yesu, ne wānenene bika?

¹⁵ Inoko, Yesu wānenene amba boba bapebwa bivule nabo bakalombwa bivule, kadi bubinebine bwa bino binenwa bwāmwekele mu mwanda wa Petelo. (Luka 12:48) Yesu wāendelele kusokola bubinebine bwa kamweno butala padi Meshiasa, kubadila’mo ne masusu ne lufu byādi bimutengele ku Yelusalema amba bikafika binebine. Petelo ñeni yāmuvutakene pa kwivwana nabya. Wākokela Yesu kufula kamukankaja, amba: “Kokikolwa abe Mfumwami, kino kekidipo nobe pa bwipi, mhm; wididileko lusa.”—Mat. 16:21-22.

16. Lelo Yesu wālemunwine Petelo namani, ne i madingi’ka a kamweno otukokeja kutana batwe bonso mu binenwa bya Yesu?

 ¹⁶ Bimweka amba Petelo wādi na milangwe miyampe, ino malondololo a Yesu ye ano amutulumwine. Yesu wāela Petelo nyuma, katale bana ba bwanga bakwabo—padi nabo bādi na milangwe imo yonka—kanena’mba: “Jokela munyuma abe Satana, mwanda kuvulukangapo bintu bya Leza, mhm, poso ku byonka bya bantu.” (Mat. 16:23; Mako 8:32, 33) Binenwa bya Yesu bidi na madingi a kamweno ku batwe bonso. Kikalanga kipēla bininge kuleka milangwe ya bantu itādile milangwe ya Leza. Shi tulonge uno muswelo, nansha shi tusaka kukwasha muntu, tukokeja kwikala kingidilwa kikwasha kufikidija mpango ya Satana pa kyaba kya mpango ya Leza, batwe papo kuyuka mpika. Ino, le Petelo wālongele’po namani?

17. Le i bika byādi bisaka kunena Yesu paānene Petelo amba “jokela munyuma”?

¹⁷ Petelo ye uno wājingulwile amba Yesu kāmwityilepo bu Satana Dyabola mu buluji bwinebwine bwa bino bishima. Ne kadi, Yesu kānenepo Petelo na mwaānenene Satana. Yesu wānenene Satana amba: “Funduka papo”; ino kudi Petelo, wānenene’tu amba: “Jokela munyuma.” (Mat. 4:10) Yesu kādipo upanga uno mutumibwa waāmwene amba udi na bintu bivule biyampe, ino wādi’tu ulemununa milangwe mibi yādi na Petelo pa uno mwanda. Ke kikomopo kumona amba Petelo wādi ufwaninwe kuleka kwimana kumeso kwa Mfumwandi pamo bwa kintu kya kumukoleja, ino wādi ufwaninwe kujokela kunyuma bu mulondi umukwatakanya.

18. Le Petelo wālombwele kikōkeji namani, ne i muswelo’ka otukokeja kumwiula?

¹⁸ Le Petelo wēbingije, kuloba, nansha kulama kiji? Nansha dimo; wāitabije kulemununwa na kwityepeja. Pano napo wālombwele monka kikōkeji. Boba bonso balonda Kidishitu bafwaninwe kulemununwa kyaba kimo. Tukafwena pabwipi na Yesu Kidishitu ne Shandi Yehova Leza, enka shi twitabija madingi na kwityepeja ne kwiengidija.—Tanga Nkindi 4:13.

19. Yesu wānenene binenwa’ka bitenga mutyima, ne Petelo ye uno wālangile bika?

¹⁹ Kepāijijepo, Yesu wānena monka binenwa bitenga mutyima amba: “I binebine byo nemunena’mba, e ko badi bamobamo bēmana pano kebamonepo lufu, nansha patye, poso’nka bakamone  bidi Mwana wa muntu wiya umbulopwe bwandi.” (Mat. 16:28) Mobimwekela bino binenwa byālengeje Petelo eipangule bipangujo palapala mu mutyima. Le i bika byādi bisaka kunena Yesu? Padi Petelo wālangile amba, byobaundingila bisansa mutyima namino, padi nsa kubulwa ano madyese a pa bula.

20, 21. (a) Shintulula kimonwa kyāmwene Petelo. (b) Le myanda yēsambile bantu ba mu kimonwa’ba yākweshe namani Petelo elemunune?

²⁰ Kintu kya yenga umo pa kupita’po, Yesu wāsela Yakoba, Yoano, ne Petelo wākanda nabo pa “lūlu lulampe”—padi i pa Lūlu lwa Helemone, kelwādipo ku makilometele mangi. Bimweka’mba bwādi bufuku, mwanda bano bana-balume basatu bādi bakunuka. Ino Yesu paādi ulombela, kwālongekele kintu kimo kyebapwile ne tulo tonso.—Mat. 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

²¹ Penepa Yesu waanza kwalamuka ku meso abo. Mpala yandi yashilula kweñenya, kukelema, kufika ne byoyālelemene pamo bwa dyuba. Bivwalwa byandi nabyo byātōka tō. Penepa bantu babidi baimana na Yesu, umo welekeja Mosesa mukwabo nandi,  Ediya. Ebiya kebesambe nandi “mwanda wa divilu dyandi dyāenda kuviluka mu Yelusalema”—padi i lufu ne lusangukilo lwandi. Bine Petelo ye uno wājingulwile amba wādi na kilubo pa kupela amba Yesu kafwaninwepo kutanwa na ano masusu ādi amutengele kumeso!—Luka 9:30, 31.

22, 23. (a) Le Petelo wālombwele namani mutyima wa kyanga ne wa buzanzamuke? (b) Le ba Petelo, Yakoba, ne Yoano bāpadilwe mpalo’ka bwine bufuku’bwa?

²² Petelo wāmwene amba nami mfwaninwe kulonga’ko kintu mu kino kimonwa kya kutendelwa—padi wāsakile kwikilepeja. Byāmwekele amba ba Mosesa ne Ediya bādi bwa abo benda bashiya Yesu. Penepo Petelo wānena amba: “Abe Mfumwami, pano pabetunengelela kwikalapo, nanshi tushimike bitanda bisatu, kimo kyo kyobe, kadi kingi nakyo kyo kya Mosesa, ne kikwabo kadi kyo kya Ediya.” Na bubine, bino byelekejo bya mu kimonwa bya bengidi babidi ba Yehova bāfwile tamba kala kebyādipo basakilwa bitanda. Bine, Petelo kādipo uyukile byaādi unena. Ino, le kusangedilepo uno mwana-mulume wa mutyima wa kyanga kadi wa buzanzamuke?—Luka 9:33.

²³ Ba Petelo, Yakoba, ne Yoano bāpadilwe mpalo mikwabo mu bwine bufuku’bwa. Kwāile makumbi ebamwekela pa lūlu’lwa. Mwatamba diwi—ke diwi dya Yehova Leza kadi! Wānena’mba: “Uno i wami Mwana wakuswedibwa mwikale kumūmvwana.” Penepa kimonwa kyapwa, bāshala bunka na Yesu pa lūlu.—Luka 9:34-36.

24. (a) Le Petelo wāmwenine namani mu kimonwa kya kwialamuna? (b) Le batwe netu dyalelo tubwanya kumwena namani mu kimonwa kya kwialamuna?

²⁴ Bine, kimonwa kya kwialamuna i kyabuntu kikatampe kudi Petelo—ne ku batwe bene kumo! Myaka makumi pa kupita’po, wālembele pa dyese dyaādi nadyo bwine bufuku’bwa dya kumona kala Yesu bu Mulopwe wa mūlu wa ntumbo ne dya kwikala umo wa mu “tumoni twa bukatakata bwandi.” Kine kimonwa’kya kyāfikidije bupolofeto bungi bwa mu Kinenwa kya Leza ne kukomeja lwitabijo lwa Petelo pa mwanda wa matompo ādi amutengele. (Tanga 2 Petelo 1:16-19.) Netu tubwanya kwikala na dino dyese, shi twikale nyeke bakōkele Mfumwetu mwine utūdilwe na Yehova potudi, kuboila ñeni kwadi, kwitabija madingi andi ne kulemununwa nandi, ne kumulonda na kwityepeja difuku ne difuku pamo bwa Petelo.