KU BAHEBELU bādi mu Ntanda ya Mulao, mwaka wādi ushilula kitatyi kyobādi badima ne kukuna. Mu dyalelo i Kweji 9 ne 10.

Bantu bādi babala myeji na kulonda kutamba kwa kweji, kwine kuloñanga mafuku 29 nansha 30 pa kutamba’ye monka. Ino bādi babala myaka na kulonda dyuba. Inoko mwaka mubalwe na kulonda dyuba wādi mulampe kutabuka mwaka mubalwe kupityila ku kutamba kwa kweji. Pa kino, bādi bengidija manwa palapala mwanda wa kukwatañanya ino miswelo ibidi ya kubala bitatyi. Pa kino, bādi babweja’ko mafuku a ntentekelo nansha kweji, padi kumeso kwa mwaka mukwabo kushilula. Mu uno muswelo kalandadiye kādi kakwatañana na kitatyi kya kukuna ne kya kwangula.

Inoko, mu mafuku a Mosesa, Leza wāsapwidile bantu bandi amba, mu myanda ya butōtyi, mwaka wādi ufwaninwe kushilula mu kweji wa Abibu, nansha’mba Nisane, dya ku muketeko wa mvula. (Div. 12:2; 13:4) Pobādi basoba masobo a mu uno kweji, bādi bangula mebele a buluba.​—Div. 23:15, 16.

Mufundi umo Emi Schürer, unena mu dibuku dyandi Mānga ya Bayuda mu Kitatyi kya Yesu Kidishitu dya mu Angele, amba: “Mbila ya mwa kukwatyila butyibi bwa kubweja’ko kweji nansha kuleka kumubweja’ko, yādi ipēla. Masobo a Pashika, ādi afwaninwe kusobwa kitatyi kikala kweji ke mutuntulu mu kweji wa Nisane (Nisane 14), ādi afwaninwe nyeke kuponena pa kupwa kupona kwa dyuba ku muketeko wa mvula, kitatyi kikala dyuba ne bufuku na bula bumo . . . Ebiya, shi dya ku mfulo kwa mwaka, bājingulula’mba Pashika ikaponena kumeso kwa kino kitatyi’ki, bādi bakwata butyibi bwa kubweja’ko kweji wa 13 kumeso kwa Nisane.”

Batumoni ba Yehova balondanga uno mubadilo pobakimba kuyuka difuku difwaninwe dya Bidibwa bya Kyolwa bya Mfumwetu, dine diponenanga ku muketeko wa mvula kadi dikwatañene na Nisane 14 mungya kalandadiye ka Bahebelu. Bipwilo bya ntanda yonso biyukijibwanga dino difuku kumeso kwa kitatyi. *

Ino le Bahebelu bādi bayuka namani kitatyi kifula kweji ne kishilula kweji mupya? Shi i dyalelo, ubwanya’tu kutala kalandadiye katampe nansha kalandadiye ka mu kingidilwa kya busendwe. Inoko mu kitatyi kyāsonekelwe Bible, kebyādipo bipēla namino.

Mu kitatyi kya Dilobe, myeji yādi na bula bwa mafuku 30. (Ngo. 7:11, 24; 8:3, 4) Mwenda mafuku mu Bahebelu, kweji ku kalandadiye kabo kādipo mutungwe na mafuku 30. Mungya kalandadiye ka Bahebelu, kweji wādi ushilula na kumweka kwa kweji katenta. Pādi palonga mafuku 29 nansha 30 kumeso kwa kweji mukwabo kushilula.

Difuku dimo, ba Davida ne Yonafane, bēsambīle pa kushilula kwa kweji mupya amba: “Kesha i kweji katenta.” (1 Sa. 20:5, 18) Bimweka bu dya mu myaka ya katwa ka 11 Y.K., myeji yādi ibalwa kumeso kwa kitatyi. Ino le bene Isalela bādi bayuka namani kitatyi kishilula kweji? Mishnah, bilembwa bya bijila ne bishi bya kukanwa bya Bayuda, bitulombola’ko myanda imo. Bilombola’mba Bayuda pa kupwa kutamba mu bumisungi mu Babiloni, Sanedini (kidye kikatampe kya Bayuda) yādi itala uno mwanda. Mu bula bwa myeji isamba-ibidi yādi isobwa’mo masobo, kino kidye kyādi kībungila pamo mu difuku dya 30 dya kweji. Bano bana-balume bādi na kiselwa kya kulombola kitatyi kikashilula kweji ulonda’ko. Le butyibi bwabo bwādi bwimanina pa bika?

Bana-balume bādi batūlwe pa bifuko bitunduke kufulakufula kwa Yelusalema, bādi batala mūlu mwanda wa kumona kumweka kubajinji kwa kweji katenta. Bādi bayukija bukidibukidi ba mu Sanedini. Bana-balume ba mu kino kidye, shi abaikala na bukamoni bufike’po bulombola’mba kweji watentama, bādi bayukija bantu amba kweji mupya washilula. Ino le byādi bikala namani shi makumbi nansha bimwishi kūlu, bibalengeja bano bantu batunye kumona kumweka kwa kweji katenta?  Shi byāikala uno muswelo, kwādi kukwatwa mbila amba kweji obādi’mo’wa wapwile na mafuku 30, kweji mupya washilula.

Bilembwa bya Mishnah bishintulula’mba butyibi bwa Sanedini, bwādi buyukijibwa ku bantu kupityila ku kiyukeno kya mudilo obādi bakija pa Lūlu lwa Impafu, kubwipi na Yelusalema. Kadi pa bifuko bikwabo bitunduke mu Isalela monso, pādi pakijibwa mudilo mwanda wa kusambakanya uno mwanda. Kupwa kitatyi kikwabo, bādi batuma mikendi mwanda wa kuyukija bantu amba kweji washilula. Mu uno muswelo, Bayuda bādi mu Yelusalema ne mu Isalela monso, bādi bayukijibwa amba kweji mupya washilula. Ebiya bonso bādi babwanya kusoba masobo a bitatyi mu kitatyi kimo kyonka.

Tabulo udi kunshi ubwanya kukukwasha wivwanije myeji, mafetyi ne bitatyi, mobyādi bikadile mu kalandadiye ka Bahebelu.