Mwanda Waka Bantu Baloñanga Bibi?

I ENKA bantu batyetye bakokeja kupatanya uno mulangwe wa amba: Batwe bonso twi bampikwa kubwaninina, tulubanga ne kulonga bintu byotubwanya kwialakanya. Nansha nabya, lelo kino kyo kilongejanga bantu bavule bilongwa bibi, bikatampe ne bityetye, byotumona nansha kwivwana mafuku onso ku bantu nansha ku bisanji bya mīsambo?

Nansha bantu byobadi bampikwa kubwaninina, bayukile pavule amba kudi mikalo ya mu mwikadila yokebakokejapo kutabuka ne amba bantu badi na bukomo bwa kwijiba ku bilongwa bibi. Kadi bavule bakokeja kwitabija amba kudi kwishila pa bukata bwa bubela bwa kwitupa ne kubepela muntu ku kusaka, pa bukata bwa kusanshija muntu kwa akishida ne kwipaya muntu ku kusaka. Divule dine, bilongwa bisansa biloñwanga na bantu botushikete nabo mu kibundi. Mwanda waka? Mwanda waka bantu baloñanga bibi?

 Bible uleta kitōkeji pa uno mwanda. I mulombole patōkelela bubinga bwine bulongela bantu bintu byobayukididile amba i bibi. Tubandaulei bine byanena.

▪ “Disusu dyalamuna wañeni ke mulembakane.”​—MUSAPUDI 7:7.

Bible ulombola amba kyaba kimo ngikadilo idi’mo muntu ikokeja kumuningila alonge bintu byakasakilepo kulonga. Bantu bamo bafikilanga ne ku kwipayañana na kulanga’mba ko kupwa makambakano nansha bukondame. Dibuku dya mu Angele Terrorisme urbain dinena amba, “Pavule pene . . ., kutyinibwa mbavu bibi mu myanda ya politike, ya misaka, nansha ya lupeto, kwaendaenda, ko kwine kukolomona butumbula.”

▪ “Kusanswa kwa lupeto kyo kitako kya bubi bonso miswelo ne miswelo.”​—1 TEMOTE 6:10.

Bantu bamo banenanga amba nansha ke bantu bayampe bakokeja kujilula bijila biyampe ne bya mu mwikadilo shi bebape lupeto luvule. Bamo bamwekanga bu bayampe ne ba kanye enka mu biyampe, ino shi babulwe lupeto nansha kuvula’lo baalamuka, ke bakutakane nansha balwana. Langulukila’po bidi pa bupolapola buvule busuluka ku lwiso​—bwivi bwa ku Entelenete, manyengenyenge, butumbula, enka ne butapani.

▪ “Ke-pantu mutyibilo wa pa mingilo mibi ne kufikijibwapo bukidi mpika, po pa mwanda’o mutyima wa bāna ba bantu utá byamwiko’tu ko badi kulonga bibi.”​—MUSAPUDI 8:11.

Kino kisonekwa kilombola patōka kipangila kya bantu kya kulanga amba muntu ukokeja kulonga kyonso kyasaka shi boba badi na lupusa kebamumwenepo. Kino kimwekanga shi muntu wendeja motoka lubilo kupita ne pa misoñanya, kutentula mu ekizame, kwiba mukōlo wa Leta, ne kulonga bibi. Shi kijila i kikwatyilwe ku nzeinzei, nansha moyo wa kukwatwa kutupu, bantu balēmekanga nyeke bijila bakokeja kongolwa kulonga byokebadipo basaka kulonga. Julunale umo wa mu Angele Faits et Arguments unene amba “kulonga kulonga bipolapola bibi kwampikwa kupebwa mfuto, kulengeja ba kibundi balonge kutabuka bupolapola.”

▪ “Nanshi bantu bonso, wa pandi, wa pandi, batompibwanga, pa kukokwa na kilokoloko kyāye mwine, waongolwa. Ebiya kilokoloko pa kwimita kibutula bubi.”​—YAKOBA 1:14, 15.

Bantu bonso bakokeja kwikala na milangwe mibi. Tufikilwanga difuku ne difuku na milangwe mivule ne matompo a kulonga bibi. Mu bitatyi bya kunyuma byāsonekelwe Bible, Bene Kidishitu bāsapwidilwe amba: “Kekwadipo kyakutompa kyemutompele, nansha kimo, poso byonka bifikile pa bukomo bwa pa muntu.” (1 Kodinda 10:13) Nansha nankyo, kulonga bibi kukwatañene na butongi bwa muntu​—shi bwa kupangila kulampe milangwe mibi bukidibukidi nansha bwa kulangulukila’po ne kwiileka itama. Kisonekwa kya ku bukomo bwa mushipiditu kitelelwe kūlu’ku, kilupwilwe mu mukanda wa Yakoba, kidyumuna amba shi muntu aleke kilokoloko kibi, akyo pa “kwimita,” kikabutula bilongwa bibi.

 ▪ “Nanga ne bantu bañeni, nobe ukekala wañeni: Ino umpwani wa bivila ukamona malwa.”​—NKINDI 13:20.

Kebiyampepo kupelula uno mwanda​—wa amba balunda bakokeja kwikala na lupusa potudi—​luyampe nansha lubi. O mwanda divule dine bantu baloñanga bintu bitwala ku musala byokebadipo balanga kulonga​—mwanda wa ludindi lwa bakwabo, nansha enka na munenena bavule, mwanda wa kuponena mu kisense kibi. Kishima “bivila” kitelelwe mu Bible kekifunkilapo pa bantu ba kubulwa ñeni, ino i pa boba bapela madingi a tunangu adi mu Kinenwa kya Leza. A bankasampe nansha batame, shi ketutongelepo balunda netu ne kusamba kipwano na tunangu, ko kunena amba, mungya misoñanya milumbuluke ya mu Bible, nankyo tukatengela kumona “malwa.”

Uno vese ne mavese makwabo a mu Bible ashintulula mwanda waka bantu​—padi bantu botwiyukile nabo—​baloñanga bintu bibi, enka ne bisansa bine. Shi i biyampe kuyuka bukomo butonona bantu balonge bintu bibibibi, ino le kudi lukulupilo lwa kushinta bibi ke bilumbuluke? Bine, mwanda Bible kashintululangapo enka kine kilongela bantu bilongwa bibi, ino kadi i mulaye amba bilongwa bya uno muswelo kebikekala’kopo dikwabo. Lelo ino milao i milao’ka? Lelo bine bilongwa bibi byonso bidi mu ino ntanda bikafula? Shapita ulonda’ko uleta malondololo.