“Bēni Balupito” mu Ino Ntanda Mibi
“Bēni Balupito” mu Ino Ntanda Mibi
“Ino bano bonso bano . . . ne kwitabija’mba: Twi bēni balupito panopantanda.”—BAH. 11:13.
1. Le i bika byānene Yesu pa mwikadilo wa balondi bandi utala ino ntanda?
YESU wānene bitala bandi bana ba bwanga’mba: “Bano namino bakidi ponka panopantanda.” Kupwa wāshintulula’mba: “Abo kebakidipo bapanopantanda, mhm, monka mo nkīkadile amiwa bu-wapanopantanda.” (Yoa. 17:11, 14) O mwanda Yesu wālombwele patōkelela mwikadilo wa balondi bandi ba bine “panopantanda” pekele Satana bu leza. (2 Kod. 4:4) Nansha byobāshikete mu ino ntanda imbi, kebādipo bafwaninwe kwikala ba pano pa ntanda. Kwikala kwabo mu ino ntanda kudi pamo bwa kwa “bēni balupito.”—1 Pet. 2:11.
Bādi bu “Bēni Balupito”
2, 3. Mwanda waka tukokeja kunena amba, Enoke, Noa, Abalahama ne Sala bādi bu “bēni balupito”?
2 Ntamba kala, bengidi ba Yehova bādi beshile na boba bampikwa bwine Leza mu ntanda yobādi’mo. Kumeso kwa Dilobe, ba Enoke ne Noa ‘bādi bananga ne Leza’ wa bine. (Ngal. 5:22-24; 6:9) Abo bonso bāsapwile na kininga butyibi bwa Yehova butala ntanda imbi ya Satana. (Tanga 2 Petelo 2:5; Yude 14, 15.) Byobānangile na Leza mu ntanda yampikwa bwine Leza, Enoke ‘watōkeje Leza ku mutyima,’ kadi Noa nandi wādi “mubwanininye’tu umbukata mwa bakwabo mu myaka yandi.”—Bah. 11:5; Ngal. 6:9.
3 Pa kutambula lwito lwa Leza, Abalahama ne Sala bāshile būmi buyampe mu kibundi kya Ulu wa Bene Kaladea, bāitabija bikoleja bidi mu kuvilukaviluka mu ntanda ya bweni. (Ngal. 11:27, 28; 12:1) Mutumibwa Polo wāsonekele amba: “Kadi i ponka pa kwitabija ponka pākokele Abalahama pa kwityibwa’mba: Funduka wende kungi kōsaka kukatambula kya bupyane; kadi ne kufunduka nandi wafundukile, nako kwakubulwa nansha kuyūka kwāenda. Ino i ponka pa kwitabija ponka pānangilenangile mu yoya ntanda ya mulao, pamo ponka ne ntanda keyadipo yandi, wikele monka mu mapema, ne Isake ne Yakoba, bampyana pamo bwa aye ba pa mu mulao umo onka.” (Bah. 11:8, 9) Pa mwanda utala bano bengidi ba Yehova ba kikōkeji Polo wānenene amba: “Ino bano bonso bano, bafwile mu kwitabija, bampikwa kutambula myanda-yamilao, bēmona nayo bitupu kulampe kwine, ne kwimuna nayo, ne kwitabija’mba: Twi bēni balupito panopantanda.”—Bah. 11:13.
Kidyumu ku Bene Isalela
4. Le i kidyumu’ka kyāpelwe Bene Isalela kumeso kwa kushikata mu yabo ntanda?
4 Bene Isalela, bana ba Abalahama bāvudile mwenda mafuku bāikala ke muzo udi na mukanda wa bijila ne ntanda. (Ngal. 48:4; Kup. 6:1) Bantu ba Isalela kebādipo bafwaninwe kwilwa nansha dimo amba Yehova ye Mwinē ntanda yabo. (Levi 25:23) Bādi pamo bwa bantu bafutyila njibo banenwe kulēmeka byobya bisaka Mwinē njibo. Kadi bādi bafwaninwe kuvuluka’mba ‘muntu nanshi kamwenapo būmi ku bidibwa byonka, mhm’; kebādipo ba kuleka bituntwa bibalengeje bavulaminwe Yehova. (Kup. 8:1-3) Kumeso kwa kushikata mu ntanda yabo, Bene Isalela bādyumwinwe amba: “Ebiya kikekalanga Yehova Leza obe, pakakutweja mu ntanda’ya, yatyipile kudi bashobe, kudi Abalahama, kudi Isake, ne kudi Yakoba mwine, kukupa bibundi bikata ne bilumbuluke byampikwa kūbaka abe, kadi ne mobo mayule bintu bilumbuluke ampikwa kuyuja abe, ne mishimwa yampikwa kukola abe, ne madimi a mañanza ne mityi ya mpafu byampikwa kukuna abe, kabidi ukadya ne kwikuta; penepo nanshi dyumuka, kutyina’mba wakelwa Yehova.”—Kup. 6:10-12.
5. Mwanda waka Yehova wāelele Isalela, ne i ku muzo’ka mupya kwaātundulwidile’ko buntu bwandi?
5 Kino kidyumu kekyādipo kyakubulwa buluji. Mu mafuku a Nehemia, kibumbo kya Bene Levi kyāvulukile bintu bisansa byālongele Bene Isalela kupwa kwa kutwela mu Ntanda ya Mulao. Kupwa kwa Bene Isalela kutwela mu mobo mayampe ne kwikala na bidibwa bivule ne vinyu, “enka nenki badya, baikuta, baalamuka ke banune.” Bātombokela Leza, kufika’nka ne ku kwipaya bapolofeto baātumine mwanda wa kwibadyumuna. Penepa Yehova wēbaleka mu makasa a balwana nabo. (Tanga Nehemia 9:25-27; Hos. 13:6-9) Mwenda myaka, mu buludiki bwa Loma, Bayuda bampikwa lwitabijo bāfudile kulampe, bāipaya’nka ne Meshiasa mwine! Yehova wēbela, wātundulwila buntu bwandi ku muzo mupya, ke Isalela wa ku mushipiditu kadi.—Mat. 21:43; Bil. 7:51, 52; Ngat. 6:16.
“Kemudi ba mu Bapanopantanda”
6, 7. (a) Le ukanena namani pa byānene Yesu bitala mwikadilo wa balondi bandi na ntanda? (b) Mwanda waka Bene Kidishitu ba bine kebādipo banenwe kwikala ba mu ino ngikadilo ya bintu ya Satana?
6 Monka motwekimwenanga kūlu, Yesu Kidishitu, Mutwe wa kipwilo kya Bwine Kidishitu, wālombwele’kyo patōka amba balondi bandi bakekala basansane na ntanda, ngikadilo imbi ya bintu ya Satana. Yesu kumeso kwa kufwa, wālombwele bana bandi ba bwanga amba: “Poso mwadi ba mu bapanopantanda, mwanda bapanopantanda besenswe abo bene na bene, ino byo kemudi ba mu bapanopantanda, nanshi ami napu kwimutoñamo mu bapanopantanda, po pa mwanda ne mwanda pene pano o bemushikilwe.”—Yoa. 15:19.
7 Le Bene Kidishitu bādi ba kupwana na ntanda, kwiula milongelo yayo ne kwikala ba pano pa ntanda, kitatyi kyādi kya kusambakana Bwine Kidishitu pi na pi? Mhm, nansha dimo. Konso kobādi, bādi banenwe kwikala beshile na ino ngikadilo ya Satana. Myaka 30 pa kupwa kwa Kidishitu kufwa, mutumibwa Petelo wālembēle Bene Kidishitu ba mu myaba mishileshile ya ntanda ya Loma amba: “Bānwe baswedibwe, nemwisashilapo byo mudi bēni balupito kujila bilokoloko bya bu-ngitu byakūmana ne mutyima; ne mwikadilo wenu wikale wakufwaninwa umbukata mwa baJentaila.”—1 Pet. 1:1; 2:11, 12.
8. Le i muswelo’ka ushintulwile mulembi umo wa mānga pa mwādi mwikadile Bene Kidishitu na ntanda?
8 Kenneth Scott Latourette, mulembi wa mānga, pa kwitabija’mba Bene Kidishitu bādi bekele bu “bēni balupito” mu ntanda ya Loma, wasonekele amba: “I kintu kiyukilwe na bavule mu mānga amba, mu myaka tutwa tusatu tubajinjibajinji, Bene Kidishitu bātenwe na kupangwapangwa kukomo kadi kwaendaenda. . . . Bādi basambilwa bivule. Pa kupela kwikuja mu bisela bya Bajentaila, Bene Kidishitu bādi basambilwa bu bapelanga kwikala’ko kwa Leza. Abo pa kupela bilongwa bilongwa na bavule mu būmi—masobo a Bajentaila, makayo akayanga bavule ādi amonwa na Bene Kidishitu bu mayule’mo nkulupilo ya batōtyi ba bubela, bilongwa bya Bujentaila ne busekese—bādi bamonwa bu balwana na bantu.”
Ketwakamwenai mu bya Ntanda ne pa Mfulo
9. Le byotudi Bene Kidishitu ba bine, tulombolanga patōkelela amba ketudipo “balwana na bantu” namani?
9 Le bidi namani dyalelo? Tudi na mwikadilo wa muswelo umo onka na wa Bene Kidishitu babajinji pa mwanda utala “panopantanda pabi.” (Ngat. 1:4) Pa mwanda wa kino, bavule kebetwivwanangapo kadi bakwabo nabo i betushikwe. Nansha nankyo, ketudipo “balwana na bantu.” Pa mwanda wa buswe botuswele bantu, twendanga ku njibo ne njibo, tulonga bukomo bwa kufikila muntu ne muntu na “myanda-miyampe ya buno bulopwe” bwa Leza. (Mat. 22:39; 24:14) Tuloñanga kino mwanda tukulupile amba umbikalo wa Bulopwe bwa Yehova uludikwa na Kidishitu, usa kupwija panopano ponka maludiki a bantu bampikwa kubwaninina, ne kwiapingakenya na ngikadilo impya ya bintu kadi myoloke.—Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13.
10, 11. (a) I muswelo’ka otwingidijanga na bujalale ino ntanda? (b) Bene Kidishitu badyumuke bejibanga ku kumwena mu ino ntanda ne pa mfulo mu miswelo’ka imo?
10 Mfulo ya ino ngikadilo ya bintu byoyafwena pabwipi, batwe bengidi ba Yehova tuyukile amba kino ke kitatyipo kya kukuja mutwe mu ino ntanda īkoka na lufu. Tutejanga binenwa bya mutumibwa Polo binena’mba: “Bānwe bāna betu, kyo nēsamba i kino na’mba, mwaka ubaī, . . . boba bapota, nabo pamo’nka bwa kebapetemo. Kadi boba bakumwenapo byakumwena panopantanda, nabo pamo’nka bwa bampikwa kutabuka mu byakumona; ke-muntu mwikadilo wa panopantanda upityidilanga.” (1 Kod. 7:29-31) Ino, le Bene Kidishitu ba dyalelo bamwenanga mu ino ntanda muswelo’ka? Bamwenanga’mo na kwingidija bya busendwe bya panopano, ne bingidilwa bya mīsambo mwanda wa kusalaja buyuki bwa mu Bible ntanda yonso mu ndimi tutwa na tutwa. Bamwenanga mu ino ntanda na bujalale mwanda’tu wa kwikwasha mu būmi. Bapotanga bintu ne kwingila mingilo ibakwasha ya mu ino ntanda. Inoko, bepukanga kumwena mu ino ntanda ne pa mfulo mwanda wa bendelele kutūla bituntwa ne mingilo ya ino ntanda pa kifuko kyabyo.—Tanga 1 Temote 6:9, 10.
11 Bene Kidishitu badyumuke bejibanga ku kumwena mu ino ntanda ne pa mfulo pa mwanda utala masomo malamala. Bavule mu ino ntanda bamonanga masomo malamala bu kilalo kibakwasha babukile ku bupeta ne ku ntumbo mu būmi. Batwe Bene Kidishitu byotudi beni ba lupito, tulondalondanga bitungo bishile. Twepukanga ‘kuta mityima ku bya kwitumbika.’ (Loma 12:16; Yel. 45:5) Byotudi balondi ba Yesu, tutele mutyima ku kidyumu kyandi kya amba: “Dyumukaipo, mwikale kudyumuka makomwameso, mwanda muya wa muntu keudipo mu bungi bwa lupeto lwapetele, mhm.” (Luka 12:15) Nanshi, Bene Kidishitu bankasampe i bakankamikwe kulondalonda bitungo bya ku mushipiditu, na kufunda’tu masomo abwanya kwibakwasha bafikile pa bitungo bya kyalwilo koku beteakanya ku kwingidila Yehova ‘ne mutyima wabo onso, ne muya wabo onso, ne bukomo bwabo bonso, ne ñeni yabo yonso.’ (Luka 10:27) Shi balonge namino, bakekala ‘bampeta kudi Leza.’—Luka 12:21; tanga Mateo 6:19-21.
Kokalēmenenwa na Kuzumbijazumbija Mutyima kwa mu Būmi
12, 13. Lelo kuteja binenwa bya Yesu bidi mu Mateo 6:31-33 kwitusansanyanga namani na bantu ba ino ntanda?
12 Bengidi ba Yehova i beshile na bantu ba ino ntanda mu muswelo obamona bintu bya ku ngitu. Yesu wālombwele balondi bandi bitala uno mwanda amba: “I binebine kemukikambakanya mityima’mba: Le tudya bika? ne byo tutoma bīne le bika? ne byo tukavwala bīne bidi pi? Ke-bintu byobya byonso i bisakasaka baJentaila, mwanda Shenu wa mūlu uyūkile ne byo mubudilwe’byo byonso. Nanshi badikilai bidi kusaka bulopwe bwa Leza, ne boloke bwandi kumo, ebiya nankyo ne byabyo byonso bikemutentekelwapo.” (Mat. 6:31-33) Banabetu bavule mu lwitabijo, kupityila ku bintu byobemwenine mu būmi, bajingulwile amba Tata wetu wa mulu webapele byobya byobasakilwa.
13 “Bwine-Leza i bupeta bukata shi muntu usangala’nka na byadi nabyo’bya.” (1 Tem. 6:6, DD) Kino i kishile na mumweno wa bantu ba mu ino ntanda dyalelo. Kimfwa, shi nsongwalume wasonge, bantu bavule bakimbanga ekale kala ‘mukumbanye byonso’—njibo nansha kyumba kidi na bingidilwa byonso, motoka muyampe, ne bingidilwa bya mudilo wa nshinga bya panopano. Inoko, Bene Kidishitu bekele bu beni ba lupito kebabilangapo bintu byakubulwa mvubu ne byokebabwanyapo kupota. Na bubine, i kya kutendelwa pa kumona bavule besuminwa bintu bimo bya ku ngitu mwanda wa kupityija kitatyi ne bukomo bwabo mu mwingilo wa Yehova bu basapudi bapyasakane ba Bulopwe. Bamo bengilanga bu bapania, bakwabo ku Betele, batadi bendakana, ne bamishonele. Bine batwe bonso tufwijanga’ko mpata bano batōtyi-netu bengila na mutyima umo mwingilo wa Yehova!
14. I ñeni’ka yotuboila ku kyelekejo kya Yesu kya mukushi wa nkunwa?
14 Mu kyelekejo kya mukushi wa nkunwa, Yesu wānene amba “byakumūminina bya panopantanda, ne budimbidimbi bwa bupeta,” bikokeja kudya mwanda wa Leza udi mu mutyima wa muntu ne kwiulengeja uleke kupa bipa. (Mat. 13:22) Kusangela enka byotudi nabyo bu beni ba lupito mu ino ngikadilo imbi ya bintu kwitukwasha tuleke kuponena mu dino dikinga. Ino, kwitupa muswelo wa kulama diso dyetu “ditōke to-ō,” ko kunena’mba ditala’nka pa Bulopwe bwa Leza ne kubadikija tumweno twabo mu būmi bwetu.—Mat. 6:22.
“Panopantanda Papitanga”
15. Lelo i binenwa’ka byānene mutumibwa Yoano biludika mumweno ne mwiendelejo wa Bene Kidishitu pa mwanda utala ino ntanda?
15 Buluji bukatampe bwine bulengeja batwe Bene Kidishitu ba bine twimone bu “bēni balupito” mu ino ntanda, i mwanda tuyukile amba mafuku ayo i mabalwa. (1 Pet. 2:11; 2 Pet. 3:7) Uno mumweno wituludikanga mu butongi, mu byotwabila ne mu byotusaka. Mutumibwa Yoano wādingile banababo mu lwitabijo baleke kusanswa ino ntanda nansha bintu bidi’mo mwanda “panopantanda papitanga, ne kilokoloko kyapo kīne kumo; nanshi yewa ulonga kiswa-mutyima wa Leza aye wikele nyeke.”—1 Yoa. 2:15-17.
16. Le i muswelo’ka otulombolanga’mba twi beshile na bantu bakwabo?
16 Bene Isalela bālombwelwe amba shi bakōkele Yehova, bakekala “kileme [kyandi] mubukata mwa bantu bonsololo.” (Div. 19:5) Bene Isalela bādi beshile na mizo mikwabo yonso mu butōtyi ne mu būmi kitatyi kyobādi bakōkele. Dyalelo, muswelo umo onka, Yehova i musansanye bantu bayukene bu beshile na ino ntanda ya Satana. Twi banenwe “Kupela bumpikwa bwine-Leza, ne bya kilokoloko kya panopantanda, ne kwikala bakwilemeka senene, ne bakoloka ne ba bwine-Leza ponka panopantanda; ne kutengela kwa kukulupila kwa kutōkwa dyese, ne kumweka kwa ntumbo ya Leza wetu mukatakata ne Mupandiji Yesu Kidishitu; wakwitwipanina aye mwine, amba ētukūle ku bubi bonso, ne kwitutōkeja aye mwine bātwe bantu, ke tudi lupeto lwandi, lwa kupyasakena mu mīngilo milumbuluke.” (Tet. 2:11-14) Bano “bantu” i babundwe na Bene Kidishitu bashingwe māni ne midiyo ya “mikōko mikwabo” ya Yesu ibakwasha ne kwibakwatakanya.—Yoa. 10:16.
17. Mwanda waka bashingwe māni ne mikōko mikwabo kebakealakanyapo nansha dimo pa kwikala kobaikele bu beni ba lupito mu ino ntanda mibi?
17 “Kukulupila kwa kutōkwa dyese” kudi na bashingwe māni kudi pa kubikala kobakabikala na Kidishitu mūlu. (Kus. 5:10) Kitatyi kikafikidila lukulupilo lwa būmi bwa nyeke pano pa ntanda ku mikōko mikwabo, kebakikekalapo kadi monka bu beni ba lupito mu ntanda imbi. Bakekala na mobo malumbuluke ne bidibwa ne bitomibwa bya ntanda ne miseke. (Mit. 37:10, 11; Is. 25:6; 65:21, 22) Kebakelwapo nansha dimo amba bino byonso i bitambe kudi Yehova, “Leza wa panopanshi ponsololo,” na mwāidilwe Bene Isalela. (Is. 54:5) Bashingwe māni pamo ne mikōko mikwabo kebakealakanyapo nansha dimo pa kwikala kobaikele bu beni ba lupito mu ino ntanda mibi.
Usa Kulondolola Namani?
• Le i muswelo’ka umo bantu ba kikōkeji ba pa kala o baikele bu beni ba lupito?
• Le Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bādi beendeja na ino ntanda muswelo’ka?
• Bene Kidishitu ba bine bamwenanga na bujalale mu ino ntanda namani?
• Mwanda waka ketukealakanyapo nansha dimo mwanda wa kwikala kotwaikele bu beni ba lupito mu ino ntanda mibi?
[Bipangujo bya Kifundwa]
[Kifwatulo pa paje 21]
Bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bējibile ku kwipwija mukose kwa bikandangobo ne kokwa kukankamika busekese
