Divita I dya Ntanda dyafudile mu Kweji 11, 1918. Mangajini ashityilwe, bantu badi baja mwishinda. Inoko nsangaji keyaijijepo. Kala kwatamba butambañani bukwabo​—bwa mukubo kupita ne byabulwi bikomokomo bine—​bwelonda mu kitulumukila na divita dya ntanda.

Mu Kweji 6, 1918 Misongo ileta lufu yayukene bu kipupo kya mazamba, yapona mu Franse mwine mwadi mulwibwa divita. Bishi bya ino misongo byadi bipayañana bya lufu. Kimfwa, mu myeji mityetye kete byaipaile basola bavule bene Amerika badi mu Franse kutabuka ne boba baipailwe na balwana. Kadi kino kipupo kyasambakene bukidibukidi ntanda yonso bantu pobadi bakajokela kwabo baselele ino misongo, pa kupwa kwa divita.

Myaka yalondele’po nayo yadi miyule nzala ne bufudile. Bantu bavule mu Bulaya bashele basusuka divita papo kedipwe mu 1918. Dya mu 1923, lupeto lwa mu Alemanye kelwakidipo na mvubu. Myaka isamba pa kupita’po, bya busunga bya ntanda yonso byapona. Ku mfulo, mu 1939, divita dya ntanda yonso dyashilula​—ku mutamba umo padi i mfika ya ntanda yafikije ku dino divita. Lelo i ani walengeje bino byamalwa?

Bupolofeto bwa mu Bible bwitukwashanga tuyuke mwine ufyeme kunyuma kwa bino binkumenkume bya kasekuseku, ne uno ufyeme’ko ye walengeje ne Divita I dya Ntanda. Yesu Kidishitu  wālaile amba kudi kitatyi ‘muzo kyoukatamba muzo mukwabo’ ne bimpengele bya nzala ne bipupo bya misongo bikaponena ntanda. (Mateo 24:3, 7; Luka 21:10, 11) Wāsapwidile bandi bana ba bwanga amba, bino bimpengele bikekala kiyukeno kya mafuku a mfulo. Myanda mivule i milombolwe mu mukanda wa Kusokwelwa ukwatañanya byamalwa bya ntanda na divita dya mūlu.​—Tala kapango  “Divita Pano pa Ntanda ne Mūlu.”

Uno mukanda umo onka wa mu Bible ulombola ba pa tubalwe baná betwanga divule bu ba pa tubalwe ba mu Kusokwelwa. Ba pa tubalwe basatu balombola bimpengele byālaile Yesu mafuku kunyuma​—mavita, nzala, ne bipupo bya misongo. (Tala kapango  “Le ba pa Tubalwe Baná Bengilanga?”) Na bubine, divita dibajinji dya ntanda dyakolomwene binkumenkume kebyamwekele kashā. Kadi Bible ulombola amba Satana ye mwine wakolomwene mu buluji kampanda bino bintu. (1 Yoano 5:19) Le bukomo bwandi kebudipo na mfulo?

Mukanda wa Kusokwelwa witukulupija kadi amba Satana udi’tu “na kakitatyi katyetye.” (Kusokwelwa 12:12) O mwanda mwine i muyule bulobo ne kukolomwena ntanda byamalwa kebineneka. Kadi tuno tuvutakanya tumweka tulombola amba Satana kadi ku mfulo ya buludiki bwandi.

Divita I dya Ntanda i dishinte bintu mu mānga. Dyadi ke ngalwilo ya mavita makwabo, dyakapwile mushipiditu wa kwalamuna bintu ne kubulwa kukulupila bendeji. Kadi dyaletele bukamoni bukatampe bwa amba Satana wapangwa mūlu. (Kusokwelwa 12:9) Ne kadi uno muludiki wa kubulwa kumweka uludika ntanda, uludikanga pamo bwa mwendeji wa kasumalomo uyukile amba mafuku amushadila ke mabalwa. Kitatyi kisa kufula mafuku andi, ne tuvutakanya tuletelwe na Divita I dya Ntanda nato tusa kufula.

Mungya bupolofeto bwa mu Bible, abe udi na bubinga bwa kukulupidila amba Yesu Kidishitu, Mulopwe wetu wa mūlu, usa panopano ponka “kutyumuna mingilo ya Dyabola.” (1 Yoano 3:8) Bantu bavule balombelanga kala amba Bulopwe bwa Leza bwiye. Le abe nobe? Tufwija’ko pa buno Bulopwe, ke pantu bantu ba kikōkeji basa kwimwena kiswa-mutyima kya Leza kilongeka pano pa ntanda​—kya Satana ke kutupu’kyo. (Mateo 6:9, 10) Mu Bulopwe bwa Leza kemukekalapo monka divita dya ntanda—nansha divita dyo-dyonso! (Mitōto 46:9) Wifunde myanda ya buno Bulopwe ne kukungila kitatyi kikayula ndoe pano pa ntanda!​—Isaya 9:6, 7.