1. (a) Mwanda waka i kya kamweno nakampata kulwa na Satana pano? (b) Le i muswelo’ka otuyukile amba tubwanya kunekenya divita dyotulwa na Satana?

SATANA ulwanga divita na basheleshele’ko bashingwe māni ne “mikōko mikwabo.” (Yoa. 10:16) Kitungo kya Dyabola i kya kubokota bengidi ba Yehova bavule mu kino kitatyi kityetye kyamushadila’ko. (Tanga Kusokwelwa 12:9, 12.) Lelo tukokeja kulwa na Satana ne kumukomena? I amo! Bible unena’mba: “lwai na Dyabola, nandi ukemunyema.”​—Yak. 4:7.

2, 3. (a) Le mulangwe wa amba Satana kadi’kopo utuntwilanga ku bitungo bya Dyabola namani? (b) Lelo uyukile namani amba Satana udi’ko?

² Bantu bavule bafutululanga mulangwe wa amba Satana udi’ko. Ko badi abo, Satana ne bandemona i bantu’tu ba kufwatakanya ba mu mānga, ba mu mafilime azakaja, ne mu makayo a video. Bano bantu bamonanga amba kekudipo muntu wa tunangu ubwanya kukulupila mu mishipiditu imbi. Lelo kulanga kulanga bantu amba Satana ne bandemona ke bantupo badi’ko bine, kulabikanga Satana? Aa! Inoko, i kipēla kudi Satana kusaba meso a ñeni a boba batatana amba udi’ko. (2 Ko. 4:4) Kuzambalaja mulangwe wa amba mishipiditu keidikopo i muswelo umo wingidija Satana mwanda wa kongola bantu.

 ³ Batwe bantu ba Yehova, ketudipo mubukata bwa boba bongolwa. Tuyukile amba Dyabola udi’ko, mwanda i Satana wēsambile na Eva kupityila kudi nyoka. (Ngo. 3:1-5) Satana wāpunikile Yehova pa mwanda utala Yoba. (Yoba 1:9-12) Satana ye aye wātompele Yesu. (Mat. 4:1-10) Kadi pa kupwa kubutulwa kwa Bulopwe bwa Leza mu 1914, Satana ye washilwile “kukatamba divita” bashele’ko bashingwe māni. (Kus. 12:17) Dino divita dya Satana dikyendelela mwanda ukimbanga konakanya lwitabijo lwa bashele’ko ba 144 000 ne lwa mikōko mikwabo. Pa kunekenya dino divita, tufwaninwe kulwa na Satana ne kwimanija nshinkidingi mu lwitabijo. Kino kishinte kisa kwisambila pa miswelo isatu ya mwa kulwila nandi.

4. Le i muswelo’ka welombwele Satana bu wa mitatulo wa mu meso fututu?

⁴ Satana i wa mitatulo wa mu meso fututu. Na bubine, kipangwa kya ku mushipiditu kwipa mutwe kibengo wa kulwa na bubikadi bwa Yehova ne kwitūla bu leza wa kinkwa, i mitatulo ne kibengo kibi. O mwanda, muswelo umo otukokeja kulwa na Satana i wa kwepuka mitatulo ne kutamija kwityepeja. (Tanga 1 Petelo 5:5.) Le penepa mitatulo i bika? Le ikalanga mibi nyeke?

5, 6. (a) Lelo mitatulo ikalanga nyeke mibi? Shintulula. (b) Le i mitatulo ya muswelo’ka ikalanga mibi, ne i bimfwa’ka bya mu Bisonekwa bilombola kino?

⁵ Dibuku dimo dishintulula bishima, dishintulula mitatulo bu i “ngikadilo ya kwilangila ne kwilēmeka” ne bu “milangwe ya kuloelelwa yobwanya kwikala nayo shi abe nansha bantu bopwene nabo abalonga kintu kampanda kiyampe nansha badi na kintu kamukaya kiyampe.” Kwiivwana namino ke bibipo. Mutumibwa Polo wānene bene Tesalonika amba: “Twimwitembanga mu bipwilo bya Leza pa mwanda wa kūminina ne lwitabijo lwenu mu kupangwapangwa konso ne byamalwa byomukamba nabyo.” (2 Ts. 1:4) Nanshi kwiivwana biyampe pa mingilo ya bakwetu, enka ne kwitatula batwe bene mu muswelo kampanda kubwanya kwikala kuyampe. Ketufwaninwepo kwivwana bumvu pangala pa kyetu kisaka, kishi nansha kifuko kotutamine.—Bil. 21:39.

⁶ Ku mutamba mukwabo, kudi mitatulo imo ibwanya kōna kipwano kyetu, nakampata kipwano kyetu na Yehova. Ino mitatulo ibwanya kwitulengeja twikale na bulobo ne kupela madingi otusakilwa pa kyaba kya kwietabija na kwityepeja. (Ñim. 141:5) Ino mitatulo ishintululwa bu “Kwipa bulēme bupitepite” nansha “ngikadilo ya mitatulo imwekejanga bantu bemona, divule mu muswelo wampikwa kufwaninwa bu badi biyampe kutabuka bakwabo.” Yehova ushikilwe mitatulo mibimibi. (Ezk. 33:28; Amo. 6:8) Inoko Satana usangalanga pa kumona mitatulo mibi, mwanda ilombolanga mwikadile mitatulo yandi. Bine, mitatulo ya Satana yāmwekele mu bantu pamo bwa Nimiloda, Felo ne Abisalome—bonso bāponene mu mitatulo mibi! (Ngo. 10:8, 9; Div. 5:1, 2; 2 Sa. 15:4-6) Kadi mitatulo yāingile mwingilo mukatampe mu kilongwa kya Kena. Wāikele kudingilwa na Leza, inoko byaādi na mitatulo wapela kulemununwa. Wāpelele na kibengo kidyumu kya Yehova, ne kwija kwine mpika walonga bubi.​—Ngo. 4:6-8.

7, 8. (a) Lelo kwisañuna kwa nkoba i bika, ne kubwanya kwikala bu mitatulo muswelo’ka? (b) Shintulula muswelo mitatulo oibwanya kōna ndoe ya kipwilo.

⁷ Dyalelo, bantu bamwekejanga mitatulo mu miswelo mivule mibi. Divule dine mitatulo iilanga mu kwisañuna kwa nkoba. Dibuku dimo dishintulula bishima dishintulula kwisañuna kwa nkoba bu “kufwatakenya bantu bibi nansha kushikwa bantu ba  lukoba lungi” ne “kumona’mba bantu ba lukoba lukwabo badi na ngikadilo ne bwino bwishile, ne amba nkoba imo i mipite nansha amba idi munshi mwa mikwabo.” Kwitatwila lukoba kutwalanga ku ñuma, mavita ne kufwa kwa bantu mu kipukwi.

⁸ Shako, bino bintu kebifwaninwepo kwikala mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Inoko, lupotopoto mubukata bwa banabetu betabije, lwine lushilukanga kyaba kimo na mitatulo, lubwanya kuningila’ko lwakoma’nka ne kupwa. Na bubine bino byālongekele ne ku bene Kidishitu bamo ba mu myaka katwa kabajinji, bene Yakoba baāsonekele kino kipangujo kitenga mutyima amba: “Lelo i kwepi kutambanga mavita ne ñuma umbukata mwenu?” (Yak. 4:1) Bine, kwikala na mushikwa ne kwimona bu tudi peulu kubwanya kwikala na lupusa lubi pa binenwa ne bilongwa byetu, na kusanshija bakwetu. (Nki. 12:18) Na bubine, mitatulo ibwanya kōna ndoe ya kipwilo.

9. Le i muswelo’ka witukwasha Bible tulwe na kwisañuna kwa nkoba ne miswelo mikwabo ya mitatulo mibi? (Tala kifwatulo kidi ku ngalwilo.)

⁹ Shi twikalanga na milangwe ya kwimona bu tudi pangala pa bakwetu, nabya tufwaninwe kuvuluka’mba, “enselele wa mutyima witatula, i kyamunyanji kudi Yehova.” (Nki. 16:5) Tufwaninwe kadi kubandaula mumweno wetu utala pa bantu ba lukoba lukwabo, muzo nansha bibidiji. Shi tudi na milangwe ya kwisañuna kwa nkoba nansha kwitatwila muzo, nabya twilwanga’ko amba Leza ye “wālupwile ku muntu umo mizo yonso ya bantu.” (Bil. 17:26) Nanshi, kudi’tu lukoba lumo mwanda bantu bonso batambile kudi nkambo wabo umo, Adama. Nanshi i bibi kukulupila amba nkoba imo idi pangala nansha munshi mwa mikwabo. Kulanga namino kukakwasha ku mpango ya Satana ya kōna buswe ne bumo bwetu bwa bwine Kidishitu. (Yoa. 13:35) Pa kusaka’mba tulwe na Satana ne kumunekenya, tufwaninwe kwepuka mitatulo yo-yonso mibi.​—Nki. 16:18.

10, 11. (a) Mwanda waka i kipēla kusanswa ntanda? (b) Lelo i muswelo’ka wālombwele Demasa buswe bwa kusanswa ntanda?

¹⁰ Satana i “mulopwe wa ino ntanda,” kadi idi mu makasa andi. (Yoa. 12:31; 1 Yo. 5:19) O mwanda, bintu bivule bidi mu ino ntanda kebikwatañenepo na misoñanya idi mu Bible. Shako, byonso bidi mu ino ntanda ke bibipo. Inoko, tufwaninwe kuyuka amba Satana ubwanya kwingidijija ntanda yandi mwanda wa kutwelela pa kusakasaka kwetu ne kukimba kwitufikija ku bubi nansha kwitulengeja tusanswe bininge ntanda ne kusūla butōtyi botutōta Yehova.​—Tanga 1 Yoano 2:15, 16.

¹¹ Na bubine, kusanswa ntanda kwāikele na lupula lubi pa bene Kidishitu bamo ba mu myaka katwa kabajinji. Kimfwa, Polo wāsonekele amba: “Demasa waungela, ke-muntu wasanswa ino ngikadilo ya bintu.” (2 Tm. 4:10) Bible kalombwelepo patōkelela bintu bya mu ino ntanda byāsenswe Demasa, byāmulengeje ashiye Polo. Bikokejika padi Demasa wāshilwile kusanswa bintu bya ku ngitu pa kyaba kya bintu bya ku mushipiditu. Shi byādi namino, Demasa wābudilwe madyese a ku mushipiditu​—na kitungo’ka? Lelo ntanda yādi ibwanya kupa Demasa kintu kampanda kitabukile madyese ādi a kumupa Yehova pa kwikala bu mupwani na Polo?​—Nki. 10:22.

12. Le i mu miswelo’ka motukokeja kuponena mu “kyongo kya byabupeta”?

¹² Myanda na ino ibwanya kwitufikila ne batwe. Byotudi bene Kidishitu, tudi na kusaka kuyampe kwa kuvuija bisakibwa byetu bya ku ngitu ne bya kyetu kisaka. (1 Tm. 5:8) Yehova witusakilanga twikale biyampe​—kino kimwekanga patōkelela kitatyi  kyotubandaula bintu bilumbuluke byaāpele ba Adama ne Eva. (Ngo. 2:9) Inoko Satana ubwanya kutwelela pa kusakasaka kwetu na “kyongo kya byabupeta.” (Mat. 13:22) Bavule balañanga amba lupeto lukebaletela nsangaji nansha amba kwikala na bintu bya ku ngitu ko kunekenya būmi. Na bubine kulanga namino i kwiongola, kadi kubwanya kwitulengeja tujimije kintu kya mvubu mpata kyotudi nakyo​—ke kipwano kyetu na Yehova kadi. Yesu wādyumwine balondi bandi amba: “I kutupu ubwanya kwingidila bamfumwandi babidi bu umpika, nabya ukashikwa’ko umo wasanswa’ko mukwabo nansha kadi ukalamata umo ne kupēleka mukwabo. Kemukokejapo kwingila bu bapika ba Leza koku kadi bapika ba Bupeta.” (Mat. 6:24) Shi twikale bapika ba bupeta, nankyo tukaleka kwingidila Yehova, kyo akyo kisaka Satana tulonge! Ketwakalekai lupeto nansha bintu bipote kipwano kyetu na Yehova. Pa kulwa na Satana, tufwaninwe kulama mumweno mujalale pa bintu bya ku ngitu.​—Tanga 1 Temote 6:6-10.

13. Le ino ntanda ikankamikanga namani milangwe mifwe pa busongi ne pa bulādi?

¹³ Dikinga dikwabo dya mu ntanda ya Satana i busekese. Dyalelo, bantu bavule bamonanga kikōkeji mu busongi​—nansha busongi bwine​—bu bikomo kulonda ne amba i bya kala. Kimfwa, mukayi umo mwana-mukaji mutumbe unena’mba: “Kwisonga na muntu umo i kukomo ku bantu bonso babidi. Nkimwene’kopo muntu nansha umo udi na kikōkeji nansha ukasaka kwikala namino.” Mukayi mukwabo mwana-mulume unena’mba: “Nkilangilapo amba mu kipangila kyetu i kyendele’mo muntu kwikala’nka na mwine-pandi umo mu būmi bwetu bonso.” Satana usangalanga kitatyi bantu batumbe kyobafutulula kyabuntu kya Leza kya busongi. Na bubine Dyabola kakwatakanyangapo mpangiko ya busongi ne kasakangapo kwiimona yendelela. Nanshi, pa kulwa na Satana ne kumunekenya, tufwaninwe kukwatakanya mpangiko ya Leza ya busongi.

14, 15. Le i muswelo’ka otukokeja kukomena busekese?

¹⁴ Twikale basonge nansha bankunga, tufwaninwe kupela na kininga miswelo yo-yonso ya busekese. Lelo buno bulwi bupēla? Mhm! Kimfwa, shi wi nkasampe, ubwanya kwivwana bakwenu ba ku masomo betumbija pa mwanda wa busekese nansha bulādi, kilongwa kibwanya kumonwa mu bifuko bimo bu kudi pamo’nka na kutuminañana mafilime a bana badi mutaka. Bible unena amba: “Yewa ulongalonga busekese ulubilanga umbidi wandi aye mwine.” (1 Ko. 6:18) Masusu ne lufu bilupukanga ku misongo isambulwilwa ku bulādi. Kadi bankasampe bavule bajimije bujike bwabo betopekanga kine kyobalongele namino. Na bubine, bubinebine butala pa busekese i bwishile na byobya binenwa ku bisanji, bine bibwanya kwitukulupija amba kutyumuna bijila bya Leza kekudipo na bipa bilula. Ino milangwe i miponeje bantu mu “bukomo bwa kyongo bwa bubi.”​—Bah. 3:13.

¹⁵ Shi ulwanga na matompo a kulonga busekese, le i bika byokokeja kulonga? Yuka bukōkekōke bobe. (Loma 7:22, 23) Lomba Leza akupe bukomo. (Fid. 4:6, 7, 13) Epuka bintu bibwanya kukufikija ku busekese. (Nki. 22:3) Kadi kitatyi kyotompibwa, pela pampikwa kulejaleja.​—Ngo. 39:12.

16. Le Yesu wālondolwele namani ku matompo a Satana, ne i ñeni’ka yotuboila ku kino kimfwa?

¹⁶ Yesu wētushidile kimfwa kiyampe kya kūminina matompo. Kāongwelwepo na milao ya Satana, kāsakilepo nansha kulangulukila’po kwine. Inoko, wālondolwele kiponka na ponka amba: “I kilembwe amba.” (Tanga Mateo 4:4-10.) Yesu wādi uyukile Kinenwa kya Leza, ne kino kyāmukweshe  alonge’po kintu kiponka na ponka ne kutela bisonekwa mu kitatyi kya matompo. Pa kulwa na Satana ne kumunekenya, tufwaninwe kwepuka ngikadilo ibwanya kwitufikija ku kulonga busekese.​—1 Ko. 6:9, 10.

17, 18. (a) Lelo i bintu’ka bikwabo bibadilwa mu byabulwi bya Satana, ne mwanda waka kino kekibwanyapo kwitutulumuna? (b) Le i bika bitengele Satana, ne kino kikukankamika namani ūminine?

¹⁷ Mitatulo, kusanswa bintu bya ku ngitu ne busekese i bintu’tu bisatu bibadilwa mu byabulwi bya Satana. I bingi kupita pano. Kimfwa, bene Kidishitu bamo bakankajibwanga na bantu ba mu kisaka, kufutululwa na ba ku masomo, nansha kwimikwa kwa mwingilo wabo wa busapudi na bakatampe balupusa. Ano makambakano keetutulumunangapo, mwanda Yesu wādyumwine balondi bandi amba: “Mukashikibwa na bantu bonso pa mwanda wa dijina dyami, ino yewa ūminina ne ku mfulo kwine ye aye ukapanda.”​—Mat. 10:22.

¹⁸ Lelo i muswelo’ka otukokeja kulwa na Satana ne kumunekenya? Yesu wāsapwidile bana bandi ba bwanga amba: “Na kūminina kwenu, mukamonanga myuya yenu.” (Luka 21:19) Kekudipo kintu nansha kimo kilonga muntu kibwanya kwitusanshija nyeke. I kutupu muntu nansha umo ubwanya kwitunyongolola kipwano kilēme kyotupwene na Leza, poso’nka shi tubasake. (Loma 8:38, 39) Nansha shi bengidi ba Yehova abafu, kekilombolapo bushindañani bwa Satana, mwanda Yehova ukebasangula! (Yoa. 5:28, 29) Kadi, Satana kadipo na lukulupilo lwa kumeso. Pa kupwa konakanya ino ngikadilo yampikwa bwine Leza, Satana ukelwa mu lupongo mu bula bwa myaka 1000. (Kus. 20:1-3) Ku mfulo kwa Bubikadi bwa Myaka Kanunu bwa Yesu, Satana “ukakutululwa mu kifungo kyandi” mu kitatyi kityetye mwanda wa kongola dya mfulo bantu babwaninine. Kupwa, Dyabola ukonakanibwa. (Kus. 20:7-10) Satana ukatyibilwa nsambu ya lufu, inoko kebikekalapo namino kodi! Lwai na Satana, koku mwimanija pototo mu lwitabijo. Bine, Ukokeja kulwa na Satana ne kumunekenya!