1, 2. a) Bua tshinyi tutu banange balunda batu ne lulamatu ne bafuilangana luse? b) Nnkonko kayi ituandamuna?

KUIKALA mulunda muimpe kudi kumvuija tshinyi? Muanetu wa bakaji mukuabu dîna diende Ashley udi wamba ne: “Buanyi meme, mulunda muimpe ngudi pabuipi nebe dîba dionso ne udi ukufuila luse paudi wenza bilema.” Tuetu bonso tutu basue balunda badi batulamate ne batufuila luse. Badi batuambuluisha bua kudiumvua mu bukubi ne banangimbue.​—Nsu. 17:17.

² Yehowa ke Mulunda wetu mutambe bunene utu mutulamate ne utufuila luse. Bidi anu muvua mufundi wa Misambu muambe ne: ‘Wewe Mukalenge, udi muimpe ne mutshima webe udi musue kubuikidila bantu mibi yabu; udi muule tente ne luse lujalame [anyi dinanga dia lulamatu] kudi bonso badi bakubikila.’ (Mus. 86:5) Kuikala ne lulamatu ne kufuilangana luse bidi biumvuija tshinyi? Mmunyi mudi Yehowa uleja ngikadilu mimpe eyi? Tudi mua kumuidikija mushindu kayi? Mandamuna a nkonko eyi neatuambuluishe bua kuvudija dinanga dietu bua Yehowa, Mulunda wetu mutambe buimpe. Neatuambuluishe kabidi bua kukolesha bulunda buetu ne bantu netu.​—1 Yone 4:7, 8.

3. Lulamatu ludi lumvuija tshinyi?

³ Lulamatu nngikadilu muimpe udi ukongoloja munda muende kudifila ne muoyo mujima ne kulamata ne muetu muonso. Muntu udi ne lulamatu katu ushintuluka tshianana tshianana to. Kadi udi ulamata muntu (anyi tshintu), ushala pabuipi menemene ne muntu au anyi tshintu atshi nansha mu ntatu. Yehowa udi bushuwa “Muena lulamatu” mutambe bunene.​—Buak. 16:5.

4, 5. a) Mmunyi mudi Yehowa uleja mudiye ne lulamatu? b) Mmunyi mutudi mua kukoleshibua tuetu bele meji bua malu atu Nzambi muenze ne lulamatu?

⁴ Mmunyi mudi Yehowa uleja lulamatu? Katu ulekela nansha kakese batendeledi bende badi bamulamate to. Mukalenge Davidi, umue wa ku batendeledi bende, wakamona mudi Yehowa ne lulamatu. (Bala Musambu wa 101:6.)  Pavua Davidi mu ntatu, Yehowa wakamulombola, kumukuba ne kumusungila ne lulamatu. (2 Sam. 22:1) Davidi uvua mumanye ne: lulamatu lua Yehowa kaluena anu lua mukana nkayamu to. Bua tshinyi Yehowa wakenzela Davidi malu ne lulamatu? Bualu Davidi uvua pende ‘muntu wa kueyemena’ anyi muena lulamatu. Yehowa utu musue mudi batendeledi bende bamulamate ne yeye pende udi ubenzela malu ne lulamatu.​—Nsu. 2:6-8.

⁵ Tudi mua kukoleshibua patudi tuelangana meji bikole bua malu atu Yehowa muenze ne lulamatu. Muanetu wa balume mukuabu udi ne lulamatu diende Reed udi wamba ne: “Bitu bingambuluisha bikole pantu mbala muvua Yehowa muenzele Davidi malu mu bikondo bia ntatu. Nansha pavua Davidi wenda unyema, musombe mu mbuebue anyi muaba mukuabu, Yehowa uvua anu umuambuluisha. Bualu ebu butu bunkankamija bikole. Butu bumvuluija ne: nansha meme muikale mu nsombelu wa mushindu kayi, Yehowa neikale pabuipi nanyi meme mushale ne lulamatu kudiye.” Kakuyi mpata, ke muudi pebe udiumvua.​—Lomo 8:38, 39.

6. Mmu mishindu kayi mikuabu mudi Yehowa uleja mudiye ne lulamatu? Ntshinyi tshiapeta batendeledi bende bua bualu ebu?

⁶ Mmu mishindu kayi mikuabu mutu Yehowa uleja mudiye ne lulamatu? Utu ulamata ku mikenji yende. Udi utujadikila ne: ‘Too ne ku bununu buenu meme ndi anu mundi emu.’ (Yesh. 46:4) Utu misangu yonso wangata mapangadika mimanyine mu mikenji yende itu kayiyi ishintuluka ya tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. (Mal. 3:6) Yehowa utu kabidi uleja lulamatu padiye ushala mulamate malu adiye ulaya. (Yesh. 55:11) Nunku, lulamatu lua Yehowa ludi lupetesha batendeledi bende bonso badi bamulamate masanka. Mushindu kayi? Tuetu tudienzeja ne muetu muonso bua kutumikila mikenji ya Yehowa, tudi mua kutekemena ne: neatubeneshe anu mudiye mulaye.​—Yesh. 48:17, 18.

7. Ngumue mushindu kayi utudi mua kuidikija lulamatu lua Nzambi?

 ⁷ Mmunyi mutudi mua kuidikija lulamatu lua Yehowa? Umue mushindu nkuambuluisha bantu badi mu nsombelu mikole. (Nsu. 3:27) Tshilejilu, udiku mumanye muena Kristo nebe kampanda udi mutekeshibue pamuapa bua masama, buluishi bua mu dîku nansha bua butekete kampanda budiye nabu anyi? Kuenaku mua kuya kudi muntu eu ne kumuambila ‘mêyi mimpe, a dimusamba nawu’ anyi? (Zek. 1:13, MMM) * Wewe muenze nunku, neuleje muudi mulunda muimpe wa lulamatu udi ‘upita muanabu ne muntu kumulamata.’​—Nsu. 18:24.

8. Mmunyi mutudi mua kuidikija lulamatu lua Yehowa mu dibaka?

⁸ Tudi mua kuidikija kabidi lulamatu lua Yehowa patudi tushala balamate bantu batudi banange. Tshilejilu, bituikale tukadi mu dibaka, tudi bamanye ne: tudi ne bua kushala balamate muena dibaka netu. (Nsu. 5:15-18) Nunku, katuena ne bua kuela tshidia nansha tshimue tshidi mua kutufikisha mu njila wa dienda masandi to. (Mat. 5:28) Tudi kabidi tuleja lulamatu kudi bena Kristo netu patudi tukina ne muoyo mujima bijanu bibi anyi kushiminyinangana malu, ne tubenga bua kutangalaja miyuki ya nunku anyi kuyiteleja.​—Nsu. 12:18.

9, 10. a) Tudi basue kushala ne lulamatu nangananga kudi nganyi? b) Bua tshinyi kabitu anu bipepele bua kutumikila mikenji ya Yehowa?

⁹ Bualu budi bupite bionso, tudi basue kushala ne lulamatu kudi Yehowa. Mushindu kayi? Patudi tudienzeja bua kumona malu mudiye uamona, mmumue ne: kunanga malu adiye munange ne kukina adiye mukine. (Bala Musambu wa 97:10.) Tuetu tuenza muetu muonso bua meji etu ne mutudi tudiumvua bikale bipetangana ne meji a Yehowa ne mudiye udiumvua, dîba adi netuikale pabuipi menemene bua kutumikila mikenji yende.​—Mus. 119:104.

¹⁰ Tshidibi, kabiakuikala anu bipepele misangu yonso bua kutumikila mikenji ya Yehowa  to. Bidi mua kutulomba bua kuluangana bua kushala ne lulamatu. Tshilejilu, muanetu wa bakaji utshidi mujike udi mua kuikala ujinga bua kubuela mu dibaka, kadi ki mmuanji kupeta muena Kristo udi mukumbane bua kubuelaye nende mu dibaka to. (1 Kol. 7:39) Bena mudimu babu badi mua kuikala bateta kumukebela mulume wa yeye kuikala upatuka nende. Ku lukuabu luseke, muanetu eu udi mua kuikala uluangana bikole ne bunkaya. Kadi, udi udienzeja bikole bua kushala ne lulamatu kudi Yehowa. Bena Kristo badi bashala ne lulamatu bu lua muanetu wa bakaji eu badi bilejilu bimpe. Bushuwa, Yehowa neafute bantu bonso badi bashala ne lulamatu kudiye nansha mu nsombelu mikole.​—Eb. 11:6.

11. Kufuilangana luse kudi kumvuija tshinyi?

¹¹ Munkatshi mua ngikadilu mitambe buimpe ya Yehowa mudi ngikadilu wa kufuilangana luse ne muoyo mujima. Kufuilangana luse kudi kumvuija tshinyi? Mu bulelela kutu kumvuija kubuikidila muntu tshilema tshiende pikalaku bualu bukumbane bua kuenzela nanku. Ki mbuena kuamba ne: muntu udi ufuilangana luse udi wanyisha tshilema atshi anyi uvila ne: kabavua bamuenzelatshi to. Kadi, kena ulaminangana munda to. Bible udi utuambila ne: Yehowa ‘mmusue kubuikidila bantu mibi yabu.’​—Mus. 86:5.

12. a) Mmunyi mutu Yehowa ufuilangana luse? b) ‘Kubuikidila’ muntu mibi yende kudi kumvuija tshinyi?

¹² Mmushindu kayi utu Yehowa ufuilangana luse? Padi Yehowa ufuila muntu luse, udi umufuila nalu “lua bungi,” umufuila ne muoyo mujima ne bua kashidi. (Yesh. 55:7, MMM) Ntshinyi tshidi tshitujadikila ne: Yehowa utu ufuilangana luse ne muoyo mujima? Tangila tshidiye utujadikila mu Bienzedi 3:19. (Bala.) Mupostolo Petelo wakakankamija bantu bavua bamuteleja bua ‘kukudimuna mitshima ne kushintuluka.’ Padi muntu udi muenze bubi ukudimuna mutshima ne muoyo mujima, udi unyingalala bikole bua bubi buende. Udi kabidi udisuika ne muoyo mujima bua kubenga kuenzulula bubi buende abu. (2 Kol. 7:10, 11) Kukudimuna mutshima kulelela kudi kabidi kusaka muntu udi muenze bubi bua ‘kushintuluka,’ kulekela nsombelu wende mubi ne kuenza malu adi asankisha Nzambi.  Bu bantu bavua bateleja Petelo bakudimune mitshima yabu ne muoyo mujima nunku, tshivua mua kuikala tshienzeke ntshinyi? Petelo wakamba ne: mibi yabu ivua mua kuikala ‘mijimijibue.’ Muaku wa mu tshiena Greke udibu bakudimune muaba eu udi umvuija “kukupula.” Nunku, padi Yehowa ufuila muntu luse, udi upua muoyo tshilema tshiende. Udi umufuila luse ne muoyo mujima.​—Eb. 10:22; 1 Yone 1:7.

13. Tshiambilu tshia ne: ‘Nembabuikidile mibi yabu, ne tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi’ tshidi tshitujadikila tshinyi?

¹³ Ntshinyi tshidi tshituleja ne: Yehowa utu ufuilangana luse bua kashidi? Tukonkonone mêyi a muprofete Yelemiya adi atangila tshipungidi tshipiatshipia tshienza ne bena Kristo bela manyi tshidi tshiambuluisha bua bantu badi baleja ditabuja mu tshia kupikula natshi kufuidibuabu luse. (Bala Yelemiya 31:34.) Yehowa udi wamba ne: ‘Nembabuikidile mibi yabu, ne tshiena mvuluka malu mabi abu kabidi.’ Nunku, Yehowa udi utujadikila ne: padiye utufuila luse, kakutunyoka kabidi nansha kakese bua malu mabi atuvua benze au to. Kena upinganununa pa bilema bietu bua kutupisha ne kutunyoka misangu ne misangu to. Kadi, Yehowa udi upua mibi ayi muoyo ne uyela panyima pende, mmumue ne: uyilekela bua kashidi.​—Lomo 4:7, 8.

14. Mmunyi mutudi mua kukoleshibua patudi tuelangana meji bua mudi Yehowa ufuilangana luse? Fila tshilejilu.

¹⁴ Tudi mua kukoleshibua tuetu belangane meji bua mudi Yehowa ufuilangana luse. Tuangate tshilejilu. Kukadi bidimu bia bungi, muanetu wa bakaji mukuabu utudi mua kubikila ne: Elaine, uvua muipatshibue mu tshisumbu. Wakapingana mu tshisumbu panyima pa ndambu wa bidimu. Elaine udi wamba ne: “Nansha mumvua ndiambila ne ngambila bantu bakuabu ne: ndi ngitabuja ne: Yehowa mmumfuile luse, misangu ya bungi mvua ngumvua anu bu ne: uvua nanyi kule ne uvua pabuipi ne bantu bakuabu ne uvua muntu mulelela kudibu.” Kadi, Elaine wakakoleshibua ku muoyo pavuaye ubala ne welangana meji bua mushindu udi Bible umvuija mudi Yehowa ufuilangana luse. Elaine udi wamba kabidi ne: “Ngakumvua ne: Yehowa mmunnange ne muoyo mujima mu mushindu umvua tshiyi ngela meji kumpala.” Mêyi a ne: “Padi Yehowa utubuikidila mibi, katuena ne bua kudiumvua bu ne: tutshidi ne ditoba dia mibi ayi mu nsombelu wetu” akamukolesha ku muoyo. * Elaine udi wamba ne: “Ngakalua kumona ne: tshivua mutuishibue ne: Yehowa uvua mua kumfuila luse ne muoyo mujima to, ne mvua ngela meji ne: mvua mua kuambula bujitu abu matuku anyi onso a muoyo. Ndi mumanye ne: nebindombe matuku, kadi ndi mutuadije kumvua ne: ndi mua kusemena bushuwa pabuipi ne Yehowa ne ndi ndiumvua kabidi ne: mbangumbushe bujitu bumvua nabu.” Bushuwa Nzambi utudi tuenzela mudimu ngua dinanga ne utu ufuilangana luse.​—Mus. 103:9.

15. Mmunyi mutudi mua kuidikija mushindu udi Yehowa ufuilangana luse?

¹⁵ Tudi mua kuidikija mushindu utu Yehowa ufuilangana luse patudi tufuila bantu bakuabu luse misangu yonso idiku bualu bukumbane bua kuenzela nanku. (Bala Luka 17:3, 4.) Vuluka ne: padi Yehowa utufuila luse, udi upua muoyo bilema bietu mu mushindu wa ne: kena ubivuluka kabidi bua kutunyoka to. Patudi tufuila bakuabu luse, tudi petu mua kupua muoyo bilema biabu pa kubiela panyima petu ne kubenga kubijululula kabidi mu matuku atshidi alua.

16. a) Kufuilangana luse kudiku kumvuija ne: tudi ne bua kuanyisha bilema bia bantu anyi kubalekela batumuenena mu mushindu mubi anyi? Umvuija. b) Ntshinyi tshitudi mua kuenza bua Nzambi kutufuilaye luse?

 ¹⁶ Kufuilangana luse kakuena kumvuija kuanyisha bilema bia muntu anyi kuanyisha bua bantu bakuabu batumuenene mu mushindu mubi to. Kabienaku nanku to. Kudi kumvuija kubenga kulamina muntu munda. Kadi, bua Yehowa kutufuilaye luse, tudi ne bua kuidikija mutuye ufuilangana luse mu nsombelu wetu ne bakuabu. (Mat. 6:14, 15) Bualu  bukuabu budi ne: kumvuila bakuabu kudi kusaka Yehowa bua kuvuluka ne: ‘Tudi dimfuenkenya.’ (Mus. 103:14) Nunku, kumvuila bakuabu kakuenaku mua kutusaka bua kuinyika mêsu bua bilema biabu ne kubafuila luse ne muoyo mujima anyi?​—Ef. 4:32; Kolos. 3:13.

17. Ntshinyi tshidi mua kutuambuluisha padi muena Kristo netu mutuenzele bibi?

 ¹⁷ Bushuwa, kabitu anu bipepele bua kufuilangana luse to. Pamuapa, bivua mua kuikala bikolele nansha bamue bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bua kujikija bilumbu biabu. (Filip. 4:2) Muena Kristo netu yeye mutuenzele bualu bubi, tshidi mua kutuambuluisha ntshinyi? Tuangate tshilejilu tshia Yobo. Uvua munyingalale bikole pavua balunda bende aba: Elifaza, Biledada ne Sofâ, bamubande ne malu a dishima. (Yobo 10:1; 19:2) Yehowa wakalua kubela bantu bavua babande Yobo ne malu a dishima aba. Nzambi wakabambila bua kuyabu kudi Yobo ne kufila mulambu bua mibi yabu. (Yobo 42:7-9) Kadi Yehowa wakalomba kabidi Yobo bua kuenza bualu kampanda. Mbualu kayi abu? Yehowa wakambila Yobo bua kusambidila bantu bavua bamubande aba. Yobo wakenza anu muvua Yehowa mumuambile, ne Yehowa wakamubenesha bua muvuaye ne lungenyi lua kufuilangana luse. (Bala Yobo 42:10, 12, 16, 17.) Ndilongesha kayi ditudi tupeta? Kusambila ne muoyo mujima bua muntu udi mutuenzele bibi kudi mua kutuambuluisha bua kubenga kumulamina munda.

18, 19. Mmunyi mutudi mua kutungunuka ne kuvudija dianyisha dietu bua ngikadilu ya mushinga ya Yehowa?

¹⁸ Bidi bituenza disanka bua mutudi bakonkonone ngikadilu mishilashilangane ya bumuntu buimpe bua Yehowa. Tudi bamone mudiye muntu wa kukuatshila bualu, kayi ne kansungasunga, mupeshanganyi wa bintu, kayi muena malu makole, muena lulamatu ne ufuilangana luse. Bushuwa, tudi bakonkonone anu ngikadilu mikese tshianana. Netuikale ne disanka dia kutungunuka ne kulonga malu a bungi adi atangila Yehowa too ne kashidi. (Muam. 3:11) Tudi tuamba petu anu bu mupostolo Paulo wakamba ne: “Aka! Monayi ndondo wa bubanji bua Nzambi, meji ende ne dimanya diende!” Tudi mua kuamba bia muomumue bua dinanga dia Nzambi ne bua ngikadilu yende isambombo itudi bakonkonone mu biena-bualu ebi.​—Lomo 11:33.

¹⁹ Tuetu bonso tutungunuke ne kuvudija dianyisha dietu bua ngikadilu ya mushinga ya Yehowa. Tudi mua kuenza nanku patudi tumanya bimpe ngikadilu yende, tuelangana meji bikole bua ngikadilu eyi pashishe tuyidikija mu nsombelu wetu. (Ef. 5:1) Patudi tuenza nanku, netuitabe ne muoyo mujima mêyi a mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Bidi bimpe bua meme kusemena pabuipi ne Nzambi.’​—Mus. 73:28.