1, 2. Ang’o momiyo Nyasaye nodagi Saulo? (Ne picha man malo.)

KA NE Ruoth Saulo ochako locho e piny Israel, ne en ng’at mobolore kendo ma ji nomiyo luor. (1 Sa. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Kata kamano bang’ bedo ruoth, nochako timo timbe mag wang’ teko. Ka ne Samuel ok ochopo Gilgal e sa mowinjore, chuny Saulo nochako chandore. Jo-Filistia nosechako ikore ne lweny, to Jo-Israel bende nosechako weyo Saulo. Nyaka bed ni Saulo nochako parore ni, ‘Dwarore ni akaw okang’ mapiyo.’ Omiyo nodonjore e tich ma ne ok onego otim ma en golo misango ne Nyasaye. Jehova ne ok mor gi gima notimono.—1 Sa. 13:5-9.

² Ka Samuel nochopo Gilgal, nokwero Saulo matek. Kar mondo Saulo ne yie gi siemno, nochako rendore gi weche mang’eny, noketo ketho kuom jomoko, kendo notemo nyiso ni gima notimono ne ok rach ahinya. (1 Sa. 13:10-14) Chakre kanyo, Saulo nochako timo gik maricho mang’eny kendo Jehova nodage ma gikone nolalo thuolo mar bedo ruoth. (1 Sa.  15:22, 23) Kata obedo ni Saulo nochako maber, ngimane norumo marach.—1 Sa. 31:1-6.

3. (a) Ji mang’eny neno nade bedo gi kido mar bolruok? (b) Wabiro yudo dwoko mag penjo mage?

³ E kindegi, ji mang’eny neno ni kido mar bolruok ok nyal konyogi ka gidwaro ni ngimagi odhi maber maloyo jomoko. Mano miyo ok gidew bedo joma bolore. Kuom ranyisi jal moro ma ne tugo tuke mag sinema ma bang’e nobedo jasiasa nowacho niya: “Bolruok en gima ok ochuna kata matin, to be ok apar ka chieng’ nabed ng’at mobolore.” Kata kamano, ang’o momiyo Jokristo onego obed joma bolore? Bolruok en ang’o, to ok en ang’o? Ang’o ma nyalo konyowa mondo wasik ka wabolore kata sama timo kamano ok yot? Sulani biro chiwo dwoko mag penjo ariyo mokwongo. Sula maluwe biro chiwo dwoko mar penjo mar adek.

4. Ng’ayi en ang’o?

⁴ Muma nyiso pogruok ma nitie e kind bolruok kod sunga kata ng’ayi. (Som Ngeche 11:2.) Daudi nokwayo Jehova mondo ogeng’e “kuom richo mag sungrwok [kata ng’ayi].” (Zab. 19:13) Ng’ayi en ang’o? Ng’at ma nigi ng’ayi en ng’at ma timo gik moko gi wang’ matek to ong’eyo maler ni oonge gi ratiro mar timo gigo. Nikech waduto nonyuolwa e richo, kinde ka kinde wanyalo timo gik ma nyiso ni wan gi kido mar ng’ayi. Ka wabedo joma donjorega e tije ma waonge gi ratiro mar timo, mana kaka waseneno e ranyisi mar Ruoth Saulo, mano nyalo ketho winjruokwa gi Jehova. Zaburi 119:21 wacho ni Jehova ‘kwero josunga.’ Ang’o momiyo otimo kamano?

5. Ang’o momiyo ng’ayi en kido marach?

⁵ Gik ma ng’ato timo nikech ng’ayi rach moloyo gik ma otimo ka ok ong’eyo. Nikech ang’o? Mokwongo, sama wabedo jong’ayi, mano monowa miyo Jehova duong’ kaka Jal ma nigi ratiro mar bedo jaloch. Mar ariyo, sama watimo gik ma waonge gi ratiro mar timo, mano kelo chwanyruok e kindwa gi jomoko. (Nge. 13:10) Mar adek, ka osenenore maler ni watimo gik ma nyiso ng’ayi, wanyalo yudo wich kuot maduong’. (Luka 14:8, 9) Ng’ayi ok kel ber moro amora. Mana kaka Ndiko wacho, bolruok e kido ma nyalo konyowa.

6, 7. Ng’at mobolore en ng’at machalo nade?

⁶ Muma wacho ni ng’at mobolore en ng’at ma onge gi sunga kod ng’ayi. (Fil. 2:3) Ng’at mobolore ong’eyo ni nitie gik ma ok onyal timo, oyie kethoge, kendo oikore rwako paro mabeyo ma jomoko ng’adone. Bolruok en kido ma moro Jehova.

⁷ Muma wacho bende ni ng’at mobolore en ng’at mong’eyo tong’ ma ok onego okal kendo ong’eyo ni nitie gik ma oonge gi ratiro mar timo. Mano miyo obedo ng’at mang’won kendo moikore miyo jomoko luor.

8. Gin ang’o ma nyalo miyo wachak bedo gi ng’ayi?

⁸ Gin ang’o ma nyalo miyo wachak bedo gi ng’ayi? Ne ane gik ma nyalo nyiso ni wasechako bedo gi ng’ayi. Wanyalo chako paro ni wabeyo moloyo jomoko mana nikech migepe ma wan-go kata ma osiepewa nigo e kanyakla. (Rumi 12:16) Wanyalo chako timo gik ma miyo jomoko chako bedo gi paro ma ok owinjore kuomwa. (1 Tim. 2:9, 10) Kata samoro wanyalo chako  neno ni wan e ma onego wanyis jomoko gik monego gitim kod ma ok onego gitim. Mano nyalo timore nikech migawo ma wan-go, osiepewa, kata nikech waneno ni pachwa e ma ber. (1 Kor. 4:6) To gima rachie moloyo en ni kinde mang’eny ok yot fwenyo ni wasekalo tong’ mi wachako bedo jong’ayi kar bedo joma bolore.

9. Ang’o momiyo jomoko osebedo gi ng’ayi? Chiw ane ranyisi manie Muma.

⁹ Ng’ato ang’ata nyalo chako bedo gi ng’ayi ka oweyo gombo mag ringruok oloye. Gik ma osemiyo jomoko obedo gi ng’ayi oriwo dwaro duong’, bedo gi nyiego, kod ich wang’ mokalo tong’. Jomoko ma iwuoyo kuomgi e Muma kaka Absalom, Uzzia, kod Nebukadnezzar noweyo ma timbe mag ringruok omiyo gibedo gi ng’ayi kendo Jehova nokumogi nikech mano.—2 Sa. 15:1-6; 18:9-17; 2 We. 26:16-21; Dan. 5:18-21.

10. Ang’o momiyo ok onego wang’ad bura ne jomoko? Chiw ane ranyisi ma yudore e Muma.

¹⁰ Nitie gik mamoko bende ma nyalo miyo ng’ato ochak bedo gi ng’ayi. Ne ane ranyisi mar Abimelek ma yudore e Chakruok 20:2-7 kod mar Petro ma yudore e Mathayo 26:31-35. Be wanyalo wacho ni gombo maricho e ma nomiyo Abimelek kod Petro obedo jong’ayi? Koso dibed ni ne gitimo gigo mana nikech ne ok ging’eyo okang’ ma nowinjore gikaw? Nikech ok wanyal somo chuny ji, ok en gima ber ng’ado bura ne jomoko.—Som Jakobo 4:12.

11. Bolruok otudore nade gi ng’eyo migawo wan-go e kanyakla?

¹¹ Wabiro bedo gi bolruok mana ka wayie gi migawo ma Nyasaye omiyowa. Nikech Jehova en Nyasaye mochanore, omiyo ng’ato ka ng’ato kuomwa migawo monego otim. Ng’ato ka ng’ato kuomwa nyaka tim migawo momiye mondo kanyakla odhi maber. Jehova nochueyowa gi nyalo kod mich moko makende nikech ng’wonone mogundho. Wanyalo tiyo gi michgo e pako Jehova kendo konyo jomoko. (Rumi 12:4-8) Jehova osemiyowa tich maber ma nyiso ni omiyowa luor, ogenowa, kendo tijno miyo wabedo joma nigi ting’ e nyime.—Som 1 Petro 4:10.

12, 13. Ang’o momiyo chunywa ok onego chandre ka migawo ma wabedogo lokore kinde ka kinde?

¹² Kata kamano, migepe ma wan-go nyalo lokore kinde ka kinde. Ne ane ranyisi mar Yesu. Mokwongo ne en mana gi Jehova kende e polo. (Nge. 8:22) Bang’e, nokonyo Nyasaye e chueyo malaike mamoko, polo gi piny, kod dhano. (Kol. 1:16) Higni mang’eny bang’e, nonyuole e piny kaka nyathi kae to nodongo mobedo ng’at maduong’. (Fil. 2:7) Bang’ thone, nodok e polo ka en chuech mar roho kendo nobedo Ruoth mar Pinyruodh Nyasaye e higa mar 1914. (Hib. 2:9) Migawo ma Yesu nigo pod biro lokore. Bang’ locho kuom higni aluf achiel, Yesu biro dwoko Pinyruoth ne Jehova mondo “Nyasaye obed gik moko duto ne ji duto.”—1 Kor. 15:28.

¹³ Wan bende migepewa nyalo lokore kinde ka kinde, samoro nikech yiero ma watimo. Kuom ranyisi, be dibed ni chon ne pok ikendo kata pok nokendi to tinde isedonjo e kend? Be dibed ni usechako pidho nyithindo? Bed dibed ni bang’e ne utimo lokruoge moko mondo uti ne Nyasaye e okang’ momedore? Moro ka moro kuom yierogo nokelo gueth kod ting’ moko. Kinde moko, lokruoge ma timore e ngimawa nyalo miyo ting’ ma wan-go omedre kata odog chien. Be dibed ni  pod in rawera kata iseti? Be dibed ni ngimani ber koso tuoche moko chandi? Kata bed ni wan e chal mane, Jehova ong’eyo yo maber ma wanyalo tiyonego. Jehova mor gi duto ma watimo kaluwore gi nyalowa.—Hib. 6:10.

14. Ere kaka bolruok nyalo konyowa mondo wabed gi paro mowinjore kendo wabed mamor gi migawo moro amora ma wan-go?

¹⁴ Yesu ne mor gi migawo moro amora ma notimo kendo wan bende wanyalo bedo mamor gi migepewa. (Nge. 8:30, 31) Ng’at ma bolore en ng’at ma ok ne ni migepe ma jomoko nigo e kanyakla beyo moloyo migawo ma en go. Bende, ok oket pache ahinya kuom migepe monyalo yudo e kinde ma biro kata keto pache kuom migepe ma jomoko oyudo. Kar mano, otimo migawo ma en go e yo maber kendo komor nikech oneno ni Jehova e momiye migawono. To bende ochiwo luor gi chunye duto ne migawo ma Jehova omiyo jomoko. Bolruok biro miyo wami jomoko luor kendo wariwgi lwedo.—Rumi 12:10.

15. Ranyisi mar Gideon puonjowa ang’o e wi bedo gi bolruok?

¹⁵ Gideon noketo ranyisi maber mar bedo gi bolruok. Ka ne malaika mar Jehova obiro ne Gideon, nowacho ni gin jochan kendo anyuolagi e ma ne tinie moloyo kopim gi dhoudi mamoko mag Israel. (Bura 6:15) Ka ne Gideon oseyie gi migawo ma Jehova nomiye, notemo matek mondo ong’e gik ma ne dwarore e ka otim migawono  e yo maber kendo nogeno kuom Jehova mondo otaye. (Bura 6:36-40) Gideon ne en jachir ahinya. Kata kamano, ne en ng’at motang’ kendo mariek. (Bura 6:11, 27) Ne ok otiyo gi migawo ma noyudono e manyo duong’. Kar mano, ne odok kama nodakie mi obedo kuno.—Bura 8:22, 23, 29.

16, 17. Ng’at ma obolore biro paro wach mane kapok oyie timo migawo moro?

¹⁶ Bedo ng’at ma bolore ok nyis ni koro kik watim kinda mondo wayud migepe momedore. Muma jiwowa ni watim dongruok. (1 Tim. 4:13-15) Be mano koro nyiso ni nyaka wayud migawo manyien kinde ka kinde? Ok ochuno. Jehova nyalo guedhowa ma watim dongruok e migawo moro amora ma wan-go gie sani. Wanyalo dhi nyime tiyo maber gi nyalo ma Nyasaye nochueyowago mondo watine e okang’ momedore kendo wakony jomamoko.

¹⁷ Ng’at mobolore ok bi yie timo migawo moro kapok onono gik ma dwarore mondo ng’ato otim migawono e yo maber. Kapok oyie gi migawo moro, ononore mondo one ka be onyalo timo migawono. Kuom ranyisi, be obiro chopo migawono e yo maber ma ok ochuno ni ojwang’ ting’ mamoko ma en-go? Be nitie tije moko ma otimo sani ma inyalo mi jomamoko mondo oyud thuolo mar timo migawo manyienno? Kapo ni odwoko penjogo duto kata achiel kuom penjogo ni ooyo, mano nyiso ni kare migawono inyalo mi ng’at machielo gie sani. Ng’eyo gik ma wanyalo timo kod ma ok wanyal gie sani biro konyowa mondo kik wayie timo migawo moro amora ma chop kama koro ok wanyal timogi e yo maber. Bolruok biro miyo wayie ni ok wanyal timo migawo moro.

18. (a) Bolruok biro miyo watim ang’o sama idwa miwa migawo moro manyien? (b) Ndiko mar Jo-Rumi 12:3 nyalo konyowa nade mondo wasik ka wabolore?

¹⁸ Ranyisi mar Gideon konyowa ng’eyo ni ka wayie timo migawo moro, to wanyalo mana time maber ka Jehova otayowa kendo oguedhowa. Muma jiwowa ni wawuoth gi Nyasachwa ka wan gi chuny mamuol. (Mika 6:8) Omiyo, sa asaya ma wayudo migawo moro manyien, onego walem kendo wapar matut gik ma Jehova nyisowa kokalo kuom Muma kod riwruok mar ogandane. Nyaka wapuonjre timo gik moko kaka Jehova dwaro ka wayie mondo otawa. Kinde duto onego wapar ni gimoro amora ma watimo ok watim gi nyalowa wawegi, to watime nikech Jehova obolore kendo oikore konyowa. (Zab. 18:35) Wuotho gi Nyasaye ka wabolore biro miyo kik wapar ni wan joma lich ahinya kendo biro miyo kik wachare.—Som Jo-Rumi 12:3.

19. Ang’o momiyo onego wabed joma bolore?

¹⁹ Ng’at mobolore miyo Jehova duong’ ma owinjorego nikech Jehova e Jachuech kendo Jaloch e wi gik moko duto. (Fwe. 4:11) Bolruok biro miyo wabed mamor gi migawo ma wan-go kendo biro miyo watim migawono e yo maber. Bolruok biro miyo watim gik ma nyiso ni wamiyo jomamoko luor, to mano biro miyo kuwe obed e kanyakla. Bolruok bende biro miyo waket dwach jomamoko obed motelo ne dwachwa kendo biro miyo wabed motang’ mondo kik wadonj e richo. Kaluwore gi weche ma wasenonogo, bolruok en kido ma pod dwarore ni jotich Jehova duto obedgo, kendo Jehova mor ahinya gi joma timo kinda mondo obed gi kidono. Kata kamano, ang’o ma nyalo konyowa mondo wasik ka wabolore kata sama timo kamano ok yot? Sula ma luwo mae biro konyowa yudo dwoko mar penjono.