Be Ing’eyo?
Ere kaka matofali ma noyud e gunda mar Babulon kod yo ma nilosogigo nyiso ni weche manie Muma gin adier?
JOMA kunyo gik machon oseyudo matofali mang’eny ma notigo e gero dala mar Babulon. Ka luwore gi Robert Koldewey ma en achiel kuom jokunyogo, matofaligo niwang’oga e meje ma kakni ma ne ni “oko mar dalano kuonde ma lowo ne berie kendo yien . . . ne thothie.”
Gik machon bende nyiso ni jotelo mag Babulon ne tiyoga gi meje kaka mago e timo gik maricho ahinya. Paul-Alain Beaulieu, ma en profesa mar weche mag Asuria e University of Toronto wacho kama: “Kitepe machon mag Babulon nyiso ni ruoth nogolo chik ni ng’ato ang’ata ma notamore luwo chikne, kata ma notamore luwo kit lamo margi, nonego owit e mach ma kakni.” Kuom ranyisi, weche moko manie kitepe machon ma nondik ndalo Ruoth Nebukadnezar wacho niya: “Neggiuru, wang’giuru, bulgiuru, . . . e kendo . . . mondo yiro moa kuomgi obiwre, kendo mach ma kakni otiekgi chuth.”
Wechego paro ne josom Muma gik ma notimore miwuoyoe e Daniel sula mar 3. Sulano nyiso ni Ruoth Nebukadnezar noloso sanamu moro ma rabora mar dhahabu mochunge e paw Dura ma ne ni machiegni gi dala mar Babulon. Ka ne Shadrak, Meshak, gi Abednego ma ne gin Jo-Hibrania otamore kulore ne sanamuno, mirima mager nomako Ruoth Nebukadnezar mogolo chik ni “omed mach mondo obed maliet nyadibiriyo moloyo kaka pile,” kae to owit ji adekgo “e mach ma kaknino.” Malaika noresogi e majno.—Dan. 3:1-6, 19-28.
Matofali ma noyud Babulon bende nyiso ni weche manie Muma gin adier. Thoth matofaligo nigi weche ma nipakogago ruoth. Achiel kuom matofaligo ondikie wechegi: “Nebukadnezar Ruodh Babulon . . . Ot maduong’ mar ruoth ma an awuon asegero mondo adagie. . . . Mad kotha oloch nyaka chieng’.” Wechego dwa chalo gi weche ma Nebukadnezar nopakorego e Daniel 4:30 kowacho niya: “Donge ma e dala maduong’ mar Babulon ma agero gi tekona mondo obed dala ruoth kendo mondo anyisgo humba kod duong’na?”