1. Ang’o momiyo hera ma ne nie kind Nyasaye gi Wuode nomedo bedo motegno?

YESU KRISTO, ma en Wuod Jehova nowacho niya: “Ahero Wuoro.” (Joh. 14:31) Kinde moro bende nowacho niya: “Wuoro ohero Wuowi.” (Joh. 5:20) Mano ok onego okawwa gi wuoro. Higini mang’eny kapok Yesu nobiro e piny, ne en “jatich molony” mar Nyasaye. (Nge. 8:30) Kaka Jehova gi Yesu ne medo tiyo kanyachiel e kaka Yesu nomedo puonjore kido mag Wuon mare kendo mano nomiyo omedo hero Wuon-gi ahinya. Tudruok machiegni machalo kamano nomiyo hera ma ne nie kindgi omedo bedo motegno.

2. (a) Hera madier inyiso nade? (b) Gin penjo mage ma wabiro nono?

² Hera en gima ng’ato nyiso kowuok e chunye. Daudi ma ne en jandik-zaburi nowero niya: “A Jehova, aheri, in tekra.” (Zab. 18:1) Wan bende onego waher Nyasaye gi chunywa nikech en bende oherowa. Ka waluwo chike Jehova, to obiro herowa. (Som Rapar mar Chik 7:12, 13.) Kata kamano, be wanyalo hero Nyasaye adier to ok wanene? Hero Jehova tiende en ang’o? Ang’o momiyo onego wahere? To wanyalo nyiso nade ni wahere?

3, 4. Ang’o momiyo hero Jehova en gima nyalore?

³ “Nyasaye en Roho,” omiyo ok wanyal nene. (Joh. 4:24) Kata kamano, hero Jehova en gima nyalore kendo Muma chikowa ni mondo wahere. Kuom ranyisi, Musa noluwo ne Jo-Israel niya: “Niher Jehova Nyasachi gi chunyi duto, gi paroni duto, kendo gi tekoni duto.”—Rapar 6:5.

⁴ Ang’o momiyo wanyalo hero Nyasaye e yo matut? Nikech nochweyowa gi gombo mar bedo gi winjruok maber kode kendo gi nyalo mar nyiso kido mar hera. Sama wachopo gombowa mar bedo gi winjruok maber gi Jehova, hera manie kindwa kode medore kendo mano miyo wabedo mamor gadier. Yesu nowacho kama: “Mano mor manadi ni jo man gi chan e chunygi; nikech pinyruodh polo en margi.” (Math. 5:3) Buk moro mondiki gi A. C. Morrison miluongo ni Man Does Not Stand Alone, wacho ni en gima iwuoro ahinya e piny mangima ni kinde duto dhano osemanyo Nyasaye kendo gisebedo gi siso mar lame. Mana kaka jandikoni nowacho, ji mang’eny ong’eyo ni dhano ne ochwe gi gombo mar lamo Nyasaye.

5. Wang’eyo nade ni wanyalo manyo Nyasaye ma wanwang’e?

⁵ Be wanyalo manyo Nyasaye ma wayude? Ee, mano nyalore, nimar Nyasaye dwaro ni wabed gi winjruok maber kode. Jaote Paulo noketo wachno maler kane oyalo ne jomoko ma nochokore Areopago. Mano notimore machiegni gi Parthenon ma ne en hekalu mowal ne Athena, nyasaye ma dhako ma Jo-Athene machon ne lamo. Tem ane paro ni intie sama Paulo wuoyo e wi “Nyasaye ma nochueyo piny gi gik moko duto manie iye” kae to olero ni Nyasaye “ok odak e ut lemo molos gi lwedo.” Jaoteno medo wacho ni “kuom ng’at achiel nochueyo ogendini duto mag ji, mondo gidag e piny duto. Noketo ndalogi gi tong’ pinje ma gidakie. Ne dwarore mondo gimany Nyasaye ni miti di girom kode kendo nwang’e, to adier ok obor kodwa ng’ato ka ng’ato.” (Tich 17:24-27) En adier ni dhano nyalo nwang’o Nyasaye. Joneno mag Jehova ma kwan-gi okalo milion abiriyo gi nus ‘osenwang’o’ Nyasaye kendo gihere gadier.

6. Yesu nowacho ni “chik mokwongo kendo maduong’ mogik” en mane?

⁶ Onego waher Jehova kowuok e chunywa. Yesu nonyiso mano maler kane Ja-Farisai moro openje niya: “Japuonj, chik maduong’ mogik kuom chikewa en mane?” Yesu nodwoke kama: “Her Ruoth Nyasachi gi chunyi duto, kendo gi tekri duto kendo gi pachi duto. Ma e chik mokwongo kendo maduong’ mogik.”—Math. 22:34-38, Luo, 2003.

7. Tiende en ang’o hero Nyasaye gi (a) ‘chunywa duto’? (b) ‘tekrewa duto’? (c) ‘pachwa duto’?

⁷ Kane Yesu owacho ni ng’ato nyaka her Nyasaye gi ‘chunye duto,’ mano tiende ang’o? Mano tiende ni nyaka waher Jehova gi chunywa ma iye machiko gombowa duto. Bende, nyaka wahere gi ‘tekrewa duto,’ matiende ni ngimawa te. E wi mano, nyaka waher Nyasaye gi ‘pachwa duto,’ matiende ni gi riekowa duto te. E yo machwok, Yesu ne wacho ni nyaka waher Jehova gi ngimawa duto kod giwa duto.

8. Hero Nyasaye gadier biro miyo watim ang’o?

⁸ Ka wahero Nyasaye gi chunywa duto, tekrewa duto, kod pachwa duto, biro miyo wapuonjre Wachne gi kinda, watim gi chunywa duto gigo modwaro ni mondo watim, kendo waland wach maber mar Pinyruoth gi kinda. (Math. 24:14; Rumi 12:1, 2) Hero Jehova gadier biro miyo wasud machiegni kode. (Jak. 4:8) En adier ni ok wanyal kwano gik moko duto mamiyo  wahero Nyasaye. Kata kamano we wane ane moko kuomgi.

9. Ang’o momiyo ihero Jehova kaka Jachwechwa kendo Jachiwo marwa?

⁹ Jehova en Jachwechwa kendo Jachiwo marwa. Jaote Paulo nowacho niya: “Kuom en wangima, kendo wawuotho, kendo wantie.” (Tich 17:28) Jehova osemiyowa piny maberni mondo wadagie. (Zab. 115:16) E wi mano, omiyowa chiemo kod gik mamoko madwarore mondo wadhi nyime bedo mangima. Mano e momiyo Paulo nowacho ne Jo-Lustra ma ne lamo nyiseche manono niya: “Nyasaye mangima . . . ne ok obet maonge ranyisi mage owuon. Notimo maber, kochiwonu koth moa e polo, gi nyak mar mahiga, koromou, gi chiemo, kendo kopong’o chunyu gi mor.” (Tich 14:15-17) Donge mano en gima miyo wahero Jehova, Jachwechwa Maduong’ kendo Jachiwo marwa?—Ekl. 12:1.

10. Onego wane nade yo ma Nyasaye oseloso mar golonwa richo kod tho?

¹⁰ Nyasaye oseloso yo mar golonwa richo kod tho ma ne wayudo kuom Adam. (Rumi 5:12) Muma wacho niya: “Nyasaye onyisowa hera moherowago kama, ni Kristo nothonwa, ka ne pod wan joricho.” (Rumi 5:8) Onge kiawa ni wahero Jehova ahinya nikech oseloso yo mar weyonwa richowa ka waloko chunywa gadier kendo ka waketo yie kuom misango mar rawar ma Yesu nochiwo.—Joh. 3:16.

11, 12. Jehova osemiyowa geno e yore mage?

¹¹ Jehova ‘omiyowa geno mapong’owa gi mor kod kuwe.’ (Rumi 15:13) Geno ma Nyasaye omiyowa konyowa mondo wanan e kinde ma waromo gi gik matemo yiewa. Jokristo mowal momakore gi Jehova ‘nyaka e tho, ibiro mi osimbo mar ngima’ e polo. (Fwe. 2:10) Jokristo mamoko maluwo tim makare kendo ma nigi geno mar dak e piny nyaka chieng’ biro yudo gueth mogundho e Paradiso. (Luka 23:43) Iwinjo nade kuom singo ma Nyasaye omiyowago? Donge wabedo mamor, wabedo gi kuwe, kendo wamedo hero Jehova mamiyowa “mich mabeyo duto, gi chiwo malong’o duto”?—Jak. 1:17.

¹² Nyasaye osemiyowa geno mar chier ma morowa ahinya. (Tich 24:15) En adier ni wawinjo malit ahinya sama watwa kata osiepwa moro otho. Kata kamano, nikech wan gi geno mar chier, ‘ok wabed gi kuyo kaka jomoko maonge geno.’ (1 Thes. 4:13) Nikech hera ma Jehova Nyasaye oherowago, ogombo ahinya chiero jomotho to ahinya wuon jogo ma notiyone nyaka e tho, kaka Ayub ng’at makare. (Ayub 14:15) Par ane mor ma nobedie e kinde ma ibiro chier wedewa gi osiepewa mondo wadag kodgi kanyachiel e piny! Mano kaka wamedo hero Wuonwa manie polo momiyowa geno majaber mar chier!

13. En ang’o manyiso ni Nyasaye dewowa gadier?

¹³ Jehova dewowa gadier. (Som Zaburi 34:6, 18, 19; 1 Petro 5:6, 7.) Nikech wang’eyo ni kinde duto Nyasachwa ma jahera oikore konyo jotichne momakore kode, mano miyo ok wabed maluor nimar wan ‘rombe mag legene.’ (Zab. 79:13) E wi mano, hera ma Nyasaye oherowago biro medo nenore kaluwore gi gik mobiro timonwa e bwo Pinyruodh Mesia. Bang’ ka Ruoth moseyiero ma en Yesu Kristo otieko timbe gero, sand, kod gik mamoko maricho e piny, dhano duto maluwo chike Jehova biro dak e ngima maber kendo dak gi kuwe nyaka chieng’. (Zab. 72:7, 12-14, 16) Donge paro matut kuom singogo miyo wamedo hero Nyasachwa ma jahera gi chunywa duto, tekowa duto, koda pachwa duto?—Luka 10:27.

14. Nyasaye osemiyowa thuolo mane makende?

¹⁴ Jehova osedhialowa gi thuolo mar tiyone ka wan Jonenone. (Isa. 43:10-12)  Wahero Nyasaye nikech omiyowa thuolo mar riwo lwedo ratiro mare mar bedo jaloch e wi polo gi piny kendo kelo geno e piny mopong’ gi chandruokni. Wanyalo wuoyo ka wan gi yie motegno kod chir nikech walando wach maber mosir gi Muma ma en bug Nyasaye madier, kendo weche duto mosingo nyaka chopi. (Som Joshua 21:45; 23:14.) En adier ok wanyal kwano gueth duto koda gik moko duto mamiyo wahero Jehova. Kata kamano, wanyalo nyiso nade ni wahere?

15. Puonjruok Wach Nyasaye kendo luwo gik ma wapuonjore nyalo konyowa nade?

¹⁵ Puonjri Wach Nyasaye gi kinda kendo dag kiluwo gik mipuonjori. Timo kamano nyiso ni wahero Jehova kendo ni adier wadwaro ni wachne obed ‘ler mar yorwa.’ (Zab. 119:105) Sama chandruok moro omakowa, wanyalo yudo hoch e weche ma jiwowa kaka magi: “Chuny motur kendo moregore, A Nyasaye, ok nicha.” “Nikecha, A Jehova, mi nisira. Kuom weche mang’eny maparo e iya hochni omiyo chunya mor.” (Zab. 51:17; 94:18, 19) Jehova nyiso ng’wono ne jogo machandore kendo Yesu bende kechogi. (Isa. 49:13; Math. 15:32) Puonjruok Muma nyalo konyowa ng’eyo adimba kaka Jehova oherowa kendo dewowa, to mano miyo wan bende wahere ahinya.

16. Ere kaka wuoyo gi Nyasaye e lamo kinde duto nyalo miyo wamed here?

¹⁶ Wuo gi Nyasaye e lamo kinde duto. Wuoyo gi Jehova e lamo miyo wabedo machiegni kode nikech en jal “ma winjo kwayo mar ji.” (Zab. 65:2) Sama waneno kaka Nyasaye dwoko lamo magwa, hera ma waherego medo bedo matut. Kuom ranyisi, nyalo bedo ni waseneno kaka ok owega mondo otemwa mokalo tekrewa. (1 Kor. 10:13) Sama wan gi parruok moro kae to wanyiso Jehova wachno e lamo ka wasaye ahinya, wanyalo bedo gi “kuwe mar Nyasaye” maok nyal pim gi gimoro amora. (Fili. 4:6, 7) Seche moko wanyalo lemo gi chunywa mana kaka Nehemia notimo mi wachwe wane kaka Jehova dwoko lamowano. (Neh. 2:1-6) Kaka wamedo ‘keto chunywa kuom lamo’ kendo neno kaka Jehova dwoko kwayo magwa, hera ma waherego biro  bedo motegno kendo wabiro medo bedo gi chir ni obiro konyowa nyagruok gi tembe mamoko.—Rumi 12:12.

17. Ka wahero Nyasaye gadier, wabiro bedo gi paro mane e wi chokruogewa?

¹⁷ Tim kinda mar dhi e chokruoge mag kanyakla, mag alwora, koda mag distrikt. (Hib. 10:24, 25) Jo-Israel ne chokorega mondo gichik itgi kendo gipuonjre e wi Jehova mondo gimiye luor kendo giluw Chike duto ma nomiyogi. (Rapar 31:12) Ka wahero Nyasaye gadier, luwo chikene ok bi bedonwa ting’ mapek. (Som 1 Johana 5:3.) Kuom mano, kik wawe gimoro amora omi wachak paro ni dhi e chokruogewa ok en gima ochuno. Ok wadwar mondo gimoro amora omi hera ma ne wakwongo herogo Jehova olal nono.—Fwe. 2:4.

18. Hero Nyasaye miyo watimo ang’o kaluwore gi wach maber?

¹⁸ Bed gi kinda mar lando ne jomoko ‘adiera mar wach maber.’ (Gal. 2:5) Hero Nyasaye miyo walando ne ji wach Pinyruodh Mesia. Kinde Har–Magedon, Yesu ma en Ruoth ma Nyasaye oseketo biro kedo ne ratiro ma Jehova nigo mar bedo jaloch. (Zab. 45:4; Fwe. 16:14, 16) Mano kaka wamor ni wariwo lwedo tij puonjo ji ong’e ni Nyasaye oherowa, kod kaka osingo mar kelo piny manyien!—Math. 28:19, 20.

19. Ang’o momiyo onego wariw lwedo chenro ma Jehova oketo mar rito kwethne?

¹⁹ Riw lwedo chenro ma Nyasaye oketo mar bedo gi jokwath e kanyakla. (Tich 20:28) Jodong-kanyakla gin mich ma Jehova omiyowa mondo okonywa. Jodongogo gin “kaka kar buto ka yamo kudho matek, kendo kaka ka mogeng’ore ni koth maduong’; kaka aore mag pi e gweng’ motuwo, kaka tipo mar luanda maduong’ e piny ma onge pi.” (Isa. 32:1, 2) Donge wajobedo mamor ka wayudo kar bwok sama yamo futo kata koth chwe matek? Wajobedo mamor bende ka wapondo e bwo tipo mar luanda sama chieng’ kech. Wechegi konyowa neno ni jodong-kanyakla chiwo kony madwarore mawuok e wach Nyasaye kendo maduogo chuny. Ka wawinjo jodong-kanyakla ma gin kaka “mich,” wanyiso ni wahero Nyasaye koda Kristo ma e Wi kanyakla.—Efe. 4:8; 5:23; Hib. 13:17.

20. Ka ihero Nyasaye adier, ibiro timo ang’o kaluwore gi ndiko mar Jakobo 1:22-25?

²⁰ Ka in gi winjruok maber gi Jehova, ibiro bedo ng’at ‘mawinjo wach kendo timo, ok ng’ama winjo kende.’ (Som Jakobo 1:22-25.) Bedo ng’at mawinjo kendo ‘timo,’ miyo ng’ato bedo gi yie machwale mondo obed gi kinda e tij lendo kendo ochiw paro e chokruoge mag Jokristo. To nikech adier ihero Jehova ahinya, ibiro luwo ‘chikene makare,’ moriwo gik moko duto modwaro ni mondo itim.—Zab. 19:7-11.

21. Lamo mowuok e chunywa inyalo pim gi ang’o?

²¹ Hero Jehova Nyasaye biro miyo kinde duto iwuo kode e lamo kinyise weche duto manie chunyi ma iye. E piny Israel machon, jodolo ne wang’o ne Jehova ubani pile ka pile. Ruoth Daudi noporo lamo mage gi ubani kane ower niya: “Kwayona mondo obedi kaka ubani e nyimi; lwetena mating’o ka alami obedi kaka misango mar odhiambo.” (Zab. 141:2; Wuok 30:7, 8) Sama walemo gi chunywa duto ka wabolore kendo ka wagoyo erokamano, lamo magwa biro bedo ka ubani ma ng’we ng’ar kendo Nyasaye biro yie gi lamowa.—Fwe. 5:8.

22. Wabiro wuoyo e wi hera mane e sula maluwo mae?

²² Yesu nowacho ni nyaka waher Nyasaye kod jowetewa bende. (Math. 22:37-39) Mana kaka wabiro medo nono kido mar hera e sula maluwo mae, hera ma waherogo Jehova koda puonjne biro konyowa mondo wabed gi tudruok maber gi dhano wetewa kendo wahergi gadier.