E HIGA mar 1991, Joneno mag Jehova e piny Russia ne mor sidang’ kane ogol ne tijgi marfuk ma nosebedo kuom kinde malach, ma sirkal opwodhogi. Gie kindeno, ji ok ne nyal ng’eyo ni kwan Joneno ne dhi medore nyadipar ma chop 170,000 sani! Moko kuom joma lando wach Pinyruoth gi kinda gin Joneno ma wuok pinje maoko ma nodhi konyo tij keyo Russia. (Mat. 9:37, 38) We wane ane moko kuomgi.

E higa ma nogolie marfuk ne tijwa e piny Russia, Matthew ma wuok Great Britain ne jahigni 28. E chokruog-distrikt ma ne otim e higano, twak moro nonyiso ayanga ni jolendo dwarore mondo odhi okony kanyakla mopogore opogore man Eastern Europe. Kuom ranyisi, jagol twak nowuoyo e wi kanyakla moro ma yudore St. Petersburg, Russia, ma ne nigi jakony-tich achiel kende to ne onge jaduong’-kanyakla. To jolendo ma ne ni e kanyaklano ne tayo jopuonjre Muma miche! Matthew wacho niya: “Bang’ twagno, nasiko aparo mana Russia, omiyo nalamo Jehova kanyise achiel kachiel kaka nagombo dhi kono.” Nokungo pesa, mouso thoth gige, kendo nodhi Russia e higa mar 1992. Weche nodhine nade?

Matthew wacho kama: “Puonjruok dhok ma niwacho kuno ne ok yot. Ne ok anyal wuoyo gi ji weche Nyasaye e yo malong’o.” Pek machielo ne en yudo kar dak. Owacho niya: “Ok anyal kwano ni ne adar nyadidi ka imiya mana kinde matin mar dar.” Kata obedo ni mago e chandruok ma Matthew nokwongo romogo, owacho kama: “Dar dhi Russia e yiero maberie mogik ma asetimoga e ngimana.” Omedo wacho niya: “Tiyo ne Jehova e pinyni osepuonja gene ahinya kendo osemiyo aneno kaka otaya e yore mang’eny.” Bang’e, Matthew noduogo obedo jaduong-kanyakla, painia makende, kendo sani otiyo e ofis Joneno man but St. Petersburg.

E higa mar 1999, Hiroo nodhi e Skul mar Tiego Owete e Tije Kanyakla (MTS) ka ojahigni 25 e piny Japan, kendo achiel kuom jopuonj nojiwe ni odhi  oti ne Nyasaye e piny machielo. Hiroo nosewinjo ni jolendo dwarore ahinya Russia kendo nochako puonjore dho Russia. Nokawo okang’ machielo bende. Opimonwa kama: “Nadhi Russia kuom dweche auchiel. Nikech koyo ng’ichga kuno ahinya, nadhi e dwe mar Novemba mondo ane ane ka be anyalo dak kuno e kinde koyo.” Bang’ neno ni nonyalo dak kuro kata e kinde koyo, nodok Japan moketo ngimane obedo mayot mondo okung pesa mar dok Russia chuth.

Hiroo koro osedak Russia kuom higni 12 kendo osebedo e kanyakla mopogore opogore. Kinde moro ne en mana jaduong’ achiel e kanyakla ma ne nigi jolendo mokalo 100. E kanyakla moro, juma ka juma nojatayo thoth migepe e Chokruok mar Tijwa, notayo Skul mar Tij Nyasaye, Puonjruok mar Ohinga mar Jarito, kod Puonjruok-Buk mar Kanyakla ma nitimo kuonde abich. E wi mano, nojatimo limbe mathoth mag kwath. Koparo hignigo, Hiroo wacho kama: “Ne amor ahinya konyo owete gi nyimine obed gi winjruok maber gi Nyasaye.” Lendo kuonde ma jolendo dwaroree nokonye nade? Owacho niya: “Kane pok adhi Russia, ne an jaduong’-kanyakla kendo painia, to chalna ka gima winjruokna gi Jehova omedo bedo motegno ka nabiro kae. Asepuonjora geno Jehova e gik moko duto e ngimana.” E higa mar 2005, Hiroo nokendo Svetlana, kendo giduto pod gin jopainia.

Matthew ma jahigni 34, kod Michael owadgi ma jahigni 28, wuok Canada. Kane gidhi Russia kinde moro, ne gineno kaka ji mathoth nobiro e chokruok to ne nitie owete matin ma ne tayogi. Matthew wacho kama: “Kanyakla ma nalimono, ji 200 nobiro e chokruok, to jaduong-kanyakla achiel moti kod jakony-tich achiel ma rawera e ma notayo chokruogno duto. Neno chalno nomiyo agombo dar dhi kuno mondo akony owetego.” Nodhi Russia e higa mar 2002.

Higni ang’wen bang’e, Michael bende nodhi Russia kendo nofwenyo mapiyo ni owete pod ne dwarore ahinya. Kata obedo ni ne en jakony-tich, nomiye migawo mar rito akaunt mar kanyakla, buge, kod alwora milendee. Nokwaye bende mondo okony e timo tije ma jagoro mar kanyakla e ma timoga, ogol twege mag ji duto, kendo okony e chano chokruoge mag alwora kaachiel gi gero Ute Romo. Kata mana sani, kony pod dwarore ahinya e kanyaklago. Kata obedo ni migepe mang’eny dwaro ni iti matek, Michael, ma sani osebedo jaduong’-kanyakla wacho niya: “Konyo owete en gima mora malich. En yo maberie mar tiyo gi ngimana!”

Bang’ kinde, Matthew nokendo Marina, to Michael nokendo Olga. Giduto kaka ginno, kaachiel gi jomamoko mang’eny mochiwore pod dhi nyime konyo kanyakla ma kwan-gi siko medore.

E higa mar 1994, ka Tatyana ne jahigni 16, jopainia makende auchiel ma wuok Czech Republic, Poland, kod Slovakia nobiro e kanyaklagi e piny Ukraine. Pod oparogi ahinya kowacho kama: “Ne gin jopainia ma jokinda, ma chopo irgi ne yot, mang’won, kendo ma nong’eyo Muma maber.” Nyaminwano noneno kaka Jehova noguedho chuny mar chiwruok ma ne jopainiago nigo, kendo mano nomiyo owacho e chunye niya, ‘Daher bedo kaka gin.’

Nikech jopainiago nojiwo Tatyana, kinde ma nolor skul nodhiga gi jomamoko lendo e gwenge mosokore man Ukraine kod Belarus ma Joneno ne pok olendega. Dhi lendo kuonde ma kamago ne more ahinya mi nong’ado mar dhi Russia mondo olend e okang’ momedore. Nokwongo odhi limo nyaminwa moro ma nodhi kuno koa e piny machielo, kendo manyo tich ma ne dhi konye timo tij painia. Bang’e,  e higa mar 2000, nodar mi odhi Russia. Be timo lokruogno ne yot?

Tatyana wacho kama: “Nikech ne ok anyal chulo ot maduong’, nochuna pango ot moro matin e dala jomoko. Dak kama kamano ne ok yot. Nitie kinde ma nagombo dok thurwa. Kata kamano, Jehova ne konyaga neno ni nitie ber ma abiro yudo ka adhi nyime lendo kae.” Sani, Tatyana en jamisonari Russia. Otieko kowacho kama: “Higni duto ma asebedogo mabor gi thurwa, osemiya aneno gik mabeyo mathoth kendo abedo gi osiepe mang’eny. To moloyo duto, hignigo osemiyo abedo gi yie motegno.”

Nyaminwa miluongo ni Masako ma wuok Japan, kendo ma sani jahigni 50 gi dire, nosegagombo ahinya bedo jamisonari, to ne ok onyal timo kamano nikech nojamidekre. To ka midekrene nodok chien matin, nodhi Russia mondo okony e tij keyo. Kata obedo ni yudo kar dak kod tij andika ne tek, nochako puonjo ji dho Japan kod timo ne ji tije mag ler mondo odhi nyime bedo painia. Ang’o mosekonye dhi nyime gi tij lendo?

Ka Masako paro higni 14 mosebedogo Russia, owacho kama: “Mor ma aseyudo e tij lendo ng’eny moloyo pek ma aseromogo. Lendo kuonde ma joland Pinyruoth dwaroree miyo ngima ng’ato bedo modich kendo mopong’ gi mor.” Omedo wacho niya: “Neno gi wang’a kaka Jehova osebedo ka miya chiemo, lewni, kod kar jot chalona mana hono.” Mopogore gi lendo Russia kama jolendo ne dwaroree, Masako bende notimo tij keyo Kyrgyzstan. E wi mano, osebedo kokonyo grube ma tiyo gi dho Kisungu, dho China, kod dho Uighur. Sani, en painia e taon mar St. Petersburg.

Nikech weche yuto oridore, thoth ji dhiga e pinje mamoko gi joutegi mondo gimany tich ma nyalo miyo ngimagi obedie maber ber. Kata kamano, mana kaka Ibrahim gi Sara, joute moko dhiga e pinje mamoko mondo giti ne Nyasaye. (Chak. 12:1-9) Ne ane ranyisi mar Mikhail gi jaode Inga  ma nowuok piny Ukraine to nodhi Russia e higa mar 2003. Mapiyo nono, ne giyudo joma ne manyo adiera manie Muma.

Mikhail wacho kama: “Chieng’ moro ne walendo e gweng’ moro ma Joneno pok nolendega. Jaduong’ moro noyawonwa dhoot mopenjowa ni, ‘Un joyalo?’ Kane wadwoke ni ee, nonyisowa kama: ‘Ne ang’eyo ni chieng’ moro nyaka ubi. Weche ma Yesu nowacho, ok nyal bare ma ok otimore.’ Kae to jaduong’no nowacho weche ma yudore e Mathayo 24:14.” Mikhail medo wacho kama: “E gweng’ achiel achielno, ne wayudo mine moko ma dirom apar ma ne lemo gi jo Baptist, kendo ma ne nigi riyo mar ng’eyo adiera. Ne gin gi bug Kuishi Milele kendo giko juma ka giko juma ne gitiyo kode ka gipuonjore Muma. Ne waduoko penjo ma ne gin-go kuom seche mang’eny, wawero kodgi wende Pinyruoth, mi wachamo chiemb odhiambo kanyachiel. Mano en achiel kuom odiechienge mabeyoe mogik ma pod aparo nyaka sani.” Mikhail kod Inga wacho ni tiyo ne Nyasaye kuonde ma joland Pinyruoth dwaroree, osemiyo gisudo machiegni gi Jehova, gimedo hero ji, kendo gibedo gi ngima mopong’ gi mor mogundho. Sani owadwano en jarit-alwora.

E higa mar 2007, Yury gi jaode Oksana ma wuok Ukraine, kendo ma sani johigni 30 gi wiye, kaachiel gi Aleksey wuodgi ma sani jahigni 13, nodhi limo ofis Joneno man Russia. Ka gin kuro, ne gineno map mar Russia ma nyiso kuonde ma onge kanyakla ma lendee. Oksana wacho kama: “Bang’ neno mabno, ne wamedo fwenyo ni jolendo mag Pinyruoth ne dwarore ahinya e pinyno. Mano nokonyowa ng’ado paro mar dhi Russia.” Ang’o ma nomedo konyogi? Yury wacho niya: “Somo sula moko e gasedewa kaka ma ne wiye wacho ni ‘Je, Unaweza Kutumikia Katika Eneo la Kigeni?’ nokonyowa malich. * Ne wadhi limo alwora ma ofis nonyisowa ni wanyalo lendee mi wamanyo ot kod tij andika.” E higa 2008, ne gidar gidhi Russia.

Mokwongo, nwang’o tich ne tek, kendo ne chunogi mondo gidar kinde ka kinde. Yury wacho niya: “Ne wasiko walemo mondo kik chunywa nyosre, kae to ne wadhiya adhiya nyime gi tij lendo, ka wageno ni Jehova biro sirowa. Ne waneno ayanga kaka Jehova ritoga joge ka giketo dwaro mag Pinyruodhe obedo mokwongo. Tiyo ne Nyasaye notego joodwa ahinya.” (Mat. 6:22, 33) To ere kaka lendo kuonde ma jolendo dwaroree osekonyo wuodgi Aleksey? Oksana wacho niya: “Bedowa kono nokonye miwuoro. Nochiwore ne Jehova ma obatise ka ojahigni ochiko. Neno kaka joland wach Pinyruoth dwaroree jiwega mondo obed painia makonyo kinde ma giloro sikul. Wamor sipwap neno herane kod kindane e tiyo ne Nyasaye.” Sani, Yury kod Oksana gin jopainia makende.

Mana kaka weche mag jolendogo nyiso, dhi kuonde mamoko mondo iti ne Jehova gi thuolo momedore, dwaro ni iket genoni kuome ahinya. En adier ni owete gi nyimine ma lendo kuonde ma jolendo dwaroree romoga gi pek moko, to lando wach maber mar Pinyruoth miyogiga mor sama gineno ka ji rwako oteno. Be iikori konyo tij keyo kuonde ma jolendo mag Pinyruoth pod dwaroree? Ka iyiero timo kamano, ibiro bedo gi paro ma Yury nobedogo bang’ timo yiero mar dhi lendo kuonde ma jolendo dwaroree. Nowacho kama: “Gima aywago ne ang’e en ni ne ok achako chon.”