Gik Makelo Mor e Ngima Joot

Miyo Jaodi Luor

Will * wacho niya: “Sama Rachel ochwanyore, oywak aming’a. Ka wabet piny mondo wawuo, iye wang’ kata onyalo ling’ thi maok owuo koda. Nenore ni onge gima nyalo konyowa. Aneno ni onge tiende chandora temo loyo pekno.”

Rachel wacho niya: “Kane Will oduogo e ot, ne oyudo ka aywak. Ne atemo nyise gima ne ochwanya, kata kamano, ne ong’ada kapok atieko. Ne onyisa ni wachno en gima tin kendo ok onego ochand chunya. Mano nomedo mana chwanya.”

BE SECHE moko iwinjo kaka Will kata Rachel? Giduto gidwaro bedo gi wuoyo maber e kindgi, kata kamano, ng’enyne, weche ok dhinegi kaka gidwaro. Nikech ang’o?

Chwo gi mon jowuoyo e yore mopogore, kendo giduto gin gi dwaro mopogore. Ng’ama dhako nyalo dwaro wacho ayanga gima ni e chunye kinde ka kinde. To komachielo, joma chwo to temo keto kuwe kuom loyo chandruoge piyo piyo kendo gitemo baro ne weche manyalo ketho kuwe. To kare inyalo timo nang’o mondo inyagri gi pogruok ma kamagi kendo iwuo maber gi chwori kata chiegi? En kuom miyo jaodi luor.

Ng’at ma nigi luor en ng’at makawo jomoko e yo mowinjore kendo otemo ng’eyo kaka giwinjo e chunygi. Nyalo bedo ni a e tinni ne ipuonjori luoro joma nie loch kata joma oloyi e yo moro. Kata kamano, e ngima mar kend, pek bedoe nikech koro onego inyis luor ne ng’at ma udwa romgo—jaodi. Linda, mosebedo e kend kuom higini aboro wacho kama: “Nang’eyo ni Phil hore mos kendo chiko ite sama jomamoko wuoyo kode. Nadwaro ni an bende ochikna ite kamano.” Nyalo bedo ni in bende ihori mos sama ichiko iti ne jomoko kendo iwuoyo kodgi e yor luor. To be mano e kaka itimo ne jaodi?

Ka ji ok nyis luor, mano miyo ji ywayore e ot kendo kelo chwanyruok malit. Jatelo moro mariek nowacho niya: “Bang’o kuon matin e ot mokuwe, ber moloyo ot mopong’ gi chiemo kod dhau.” (Ngeche 17:1) Omiyo mondo kuwe obedie, Muma nyiso dichwo ni omi chiege duong’, tiende ni omiye luor. (1 Petro 3:7) “Dhako” bende ijiwo ni “omi chwore duong’.”—Jo Efeso 5:33.

 Unyalo timo ang’o mondo uwuo e yo manyiso luor? Ne ane moko kuom puonj mayudore e Muma.

Sama Jaodi Nigi Wach Modwaro Wacho

Pek Mantie: Thoth ji ohero wuoyo moloyo chiko itgi. Be in achiel kuom joma kamago? Muma wacho ni “ng’a maduoko wach ka pok owinjo” en ng’at mofuwo. (Ngeche 18:13) Omiyo kapok iwuoyo, chik iti. Nikech ang’o? Dhako miluongo ni Kara, mosebedo e kend kuom higini 26 wacho niya: “Ok ahero ni chwora ong’adna rieko mapiyo piyo kuom gima chanda. Bende ok ochuno ni okaw kora kata otem ng’eyo gima nokelo chandruogno. Gima adwaro en mana ni ochikna ite kendo ong’e gadier kaka awinjo e chunya.”

To komachielo, nitie chwo gi mon moko maok ni thuolo wacho gima nie chunygi kendo ok gimor ka jal ma gikendorego temo chunogi timo kamano. Lorrie, ma nyocha eka odonjo e kend nofwenyo ni chwore kawo kinde malach mondo eka owach gima nie chunye. Owacho kama: “Nyaka abed ng’at ma hore mos, kendo arit mondo en owuon owach gima nie chunye.”

Kaka Inyalo Lo Pekno: Kapo ni dwarore ni in kaachiel gi jaodi uwuo e wi gimoro manyalo kelo pogruok e kindu, kel wachno sama uduto ukuwe kendo un gi chuny mogonyore. To nade kapo ni jaodi dikore e wuoyo? Ng’e ni “rieko manie chuny dhano chal gi pi mokuny matut; to ng’a mariek e ma notuome.” (Ngeche 20:5) Kapo ni ituomo pi gi ndowo e soko, to iywayo ndowono piyo piyo, ibiro puko pi mang’eny. Kamano bende, kapo ni irako jaodi gi wach moro, onyalo tamore rwako wecheni to mano nyalo miyo iwit thuolo mar ng’eyo gima nie chunye. Kar mano, penj weche e yo mamuol kendo gi luor, to hori mos kapo ni jaodi ok wach gima nie chunye mapiyo kaka idwaro.

Ka ochopo sama koro jaodi wuoyo, ‘winj mapiyo, ter mos kuom wuoyo, ter mos kuom timo mirima.’ (Jakobo 1:19) Jal machiko ite maber ok tem mana winjo weche ma ng’ato wacho, to bende otemo ng’eyo gima nie chuny ng’atno. Sama jaodi wuoyo, tem ing’e kaka owinjo e chunye. Jaodi biro ng’eyo ka imiye luor—kata ooyo—kuom kaka ichiko iti.

Yesu nopuonjowa kaka onego wachik itwa. Kuom ranyisi, kane jal moro matuwo odhi mondo Yesu ochange, Yesu ne ok orikni change. Mokwongo, ne ochiko ite ne kwayo mar ng’atno. Kae to noweyo weche ng’atno odonjne matut. Gikone, nochango ng’atno. (Mariko 1:40-42) Sama jaodi wuoyo, in bende luw ranyisi mar Yesu. Ng’e ni gima jaodi nyalo dwaro en ni ing’e gadier kaka owinjo e chunye, to ok ni ing’adne rieko mapiyo piyo. Omiyo chik iti maber. We wechene omul chunyi. Kae to mana ka wechego osemuli gadier, eka ikaw okang’. Kuom timo kamano, ibiro nyiso ni imiyo jaodi luor.

TEM ANE TIMO KAMA: Wang’ni ka jaodi temo wuoyo kodi, tem kik idonj e obadho mar rikni gi dwoko. Rit nyaka otiek wuoyo kendo ne ni iwinjo maber gima owacho. Bang’e, penje niya, “Be ne iwinjo e chunyi ni ne achikoni ita gadier?”

Sama In gi Wach Midwaro Wacho

Pek Mantie: Linda, ma ne owuo kuome motelo, wacho kama: “Tuke moko minyiso e televison miyo onen ka gima wuoyo marach kuom jaodi kendo jare en gima kare.” Jomoko ne odongo e udi ma wuoyo e yo maok nyis luor ne en gima pile. Bang’e sama gidonjo e kend, giyudo ka teknegi weyo timno e utegi. Ivy, modak e piny Kanada, wacho niya: “Ne adongo e alwora ma jaro ji, rogo, kendo yenyo ne en gima pile.”

Kaka Inyalo Lo Pekno: Sama iwuoyo gi jomoko e wi jaodi, wach mana weche ‘mabeyo kendo ma gero, kaka owinjore, mondo okony joma winjo.’ (Jo Efeso 4:29) Los nying chwori kata chiegi kuom kaka iwuoyo kuome e nyim ji.

 Kata sama in kendi gi jaodi, tem ahinya kik iti gi weche mag jaro kata ayany. E piny Israel machon, Mikal ne iye owang’ gi Ruoth Daudi ma ne en chwore. Nowuoyo e yor achaye kowacho ni Daudi ne otimore “mana kaka ng’a mofuwo.” Wechenego nochwanyo Daudi, kata kamano Nyasaye bende ne ok omor kodgi. (2 Samuel 6:20-23) Puonj mwayudo en mane? Sama iwuoyo gi jaodi, yier maber weche mitiyogo. (Jo Kolosai 4:6) Phil, mosebedo e kend kuom higini aboro, yie ni en gi chiege pod gichwanyore kinde ka kinde. Osefwenyo ni seche moko gik mowacho medo ketho weche. Owacho niya: “Aseyudo ni temo mondo alo mbaka ketho mana winjruok me kindwa, kata kapo ni gima awacho en adier. Ayudo ni gero winjruokwa duong’ moloyo makruok gi wach moro kata obedo ni en adier.”

E kinde machon, chi liel moro moti nojiwo mond yawuote mondo ‘onwang’ yueyo ng’ato ka ng’ato e od chwore.’ (Ruth 1:9) Sama dichwo gi chiege miyore luor ng’ato gi nyawadgi, gimiyo odgi bedo kar ‘yueyo.’

TEM ANE TIMO KAMA: In kaachiel gi jaodi, yanguru thuolo mondo uwuo kuom paro mochiw e bwo wijni. Penj ane jaodi kama: “Sama awuoyo kuomi e nyim ji, be iwinjo ni amiyi luor koso ooyo? Gin lokruoge mage monego atim mondo amed timo maber?” Chikuru itu gadier sama moro ka moro kuomu wacho gima nie chunye. Tem tiyo gi paro ma jaodi ogolo.

Ng’e ni Un Ji Ariyo Mopogore

Pek Mantie: Moko kuom joma nyien e kend kawo gima Muma wacho ni “ringruok achiel” e yo maok owinjore ka giparo ni tiende en ni joma okendore nyaka bed gi paro kata kido machalre. (Mathayo 19:5) Kata kamano, bang’e giyudo ni mano en gima ok nyalre. Bang’ ka gisekendore, pogruok mantie e kindgi miyo giywayore e wach ding’eny. Linda wacho niya: “Pogruok achiel maduong’ e kinda gi Phil, en ni chunye ok chandre ahinya kuom weche kaka an. Seche moko sama gimoro chando chunya en to chunye ng’ich, to mano miyo iya wang’ nikech nenore ka gima wachno ok omake ahinya kaka omaka.”

Kaka Inyalo Lo Pekno: Kaw jaodi kaka en, kendo ng’e ni un ji ariyo mopogore. Kuom ranyisi: Wengeni tiyo mopogore gi iti; kata kamano, gitiyo karachiel mondo gimi ing’ad ndara maok ihinyori. Adrienne, mosebedo e kend kuom higini 30 wacho niya: “Tek ni paro mopogore ma an kata chwora nigo ok keth chik Nyasaye, waweyo ne ng’ato kore. En adier ni kata obedo ni kend oriwowa, pod wan ji ariyo mopogore.”

Sama jaodi nigi paro mopogore kata okawo wach moro e yo mopogore kodi, kik ipar mana korka kori kende. Par bende kaka jaodi neno gik moko. (Jo Filipi 2:4) Kyle, ma en chwor Adrienne yie ni: “En adier ni seche moko ok akaw kata ok ane gik moko e yo ma jaoda nenogigo. Kata kamano, aketo e paro ni ahere gi hera maduong’ moloyo hera ma aherogo yora mar neno gik moko. Sama omor, an bende amor gadier.”

TEM ANE TIMO KAMA: Ndik ane piny yore miparo ni jaodi oloyigo, gibed yore monenogo kata motimogo gik moko. (Jo Filipi 2:3)

Nyiso luor en achiel kuom gik mamiyo kend siko kendo bedo gi mor. Linda ma ne owuo kuome motelo, wacho kama: “Nyiso luor kelo chuny mokuwe e ngima mar kend. Kuom adier, ma en kido madwarore ahinya ni joma nie kend onyag.”

[Weche moler piny]

PENJRI ANE KAMA . . .

▪ Ere kaka yore mopogore ma jaoda nenogo kata timogo gik moko osemiyo ngima mar joodwa omedo bedo maber?

▪ Ang’o momiyo en gima ber bedo ng’ama tur ne jaoda sama onge chik Muma madhi kethore?