1, 2. Ki kalite vwayaz Pol pe al fer, ek ki traka kitfwa li pe gagne?

 “TO POU al devan Sezar.” Sa bann parol ki Gouverner Festis ti dir la, pe vire-tourne dan latet Pol, parski seki pou arive apre kapav sanz so lavi net. Sa fer de-z-an aster-la ki Pol enn prizonie. Alor, sa long vwayaz pou al Rom la pou amenn enn ti sanzman dan so lavi. (Zist. 25:12) Me selman, Pol pena zis bann bon souvenir lor so bann vwayaz lor lamer. Kitfwa li ena boukou kestion dan so latet, parski li kone ki apre sa vwayaz-la li pou pas devan Sezar.

² Plizir fwa Pol ti fer fas ar bann “danze dan lamer,” li ti sirviv trwa nofraz, ek li ti mem pas enn lanwit ek enn zour dan gran lamer. (2 Kor. 11:25, 26) Me sa vwayaz-la pou bien diferan ar bann vwayaz misioner ki li ti fer kan li ti enn zom lib. Pol pou vwayaze kouma enn prizonie ek sa pou enn long vwayaz, parski ena anviron 3,000 kilomet ant Sezare ek Rom. Eski li pou reisi fer sa vwayaz-la san ki ariv li kitsoz? Ek mem si li reisi sirviv, eski kan li pou ariv Rom, pou kondann li amor? Rapel ki se gouvernman pli pwisan dan lemond Satan sa lepok-la, ki pou ziz li.

3. Ki kitsoz Pol bien determine pou fer, ek ki nou pou gete dan sa sapit-la?

³ Apre tou seki to’nn lir lor Pol, eski to panse ki Pol dezespere kan li pe pans lor tou seki kapav ariv li? Nou sir ki non! Pol kone ki li pou gagn bann difikilte, me li pa kone ki kalite difikilte li pou gagne. Alor, kifer li pou les bann sitiasion lor ki li pena okenn kontrol fer li perdi lazwa ki li gagne dan predikasion? (Mat. 6:27, 34) Pol kone ki volonte Zeova, se ki li servi sak lokazion ki li gagne pou pres bon nouvel lor Rwayom Bondie, ek sa, mem ar bann dirizan. (Zist. 9:15) Pol determine pou akonpli so mision, ek sa malgre ninport ki difikilte ki li kapav gagne. Pena dout ki nou osi nou bien determine pou fer sa. Anou swiv Pol dan so vwayaz ziska Rom ek anou gete ki nou kapav aprann ar so lexanp.

4. Lor ki kalite bato Pol pe koumans so vwayaz, ek kisann-la pe vwayaz avek li?

⁴ Se Zilyis, enn ofisie larme romin, ki ansarz Pol ek bann lezot prizonie.  Li swazir pou mont dan enn bato marsandiz ki’nn ariv Sezare. Sa bato-la sorti Adramitiom, enn lepor ki trouv lor lakot Lwes Lazi Miner, ek ki vizavi ar Mitilenn, enn lavil lor lil Lesbos. Sa bato-la pou al ver Lenor ek apre sa ver Lwes, ek li pou fer eskal dan plizir landrwa pou de-sarz ek sarz bann marsandiz. Sa bann kalite bato-la pa ti fer pou transport bann pasaze, sirtou pa bann prizonie. (Get lankadre “ Vwayaze lor enn Bato Marsandiz.”) Me erezman, Pol pa tousel parmi sa bann kriminel-la. Ena omwin de frer ki pe akonpagn li: Aristark ek Lik. Biensir, se Lik ki pe rakont sa zistwar-la. Nou pa kone si sa de kamarad fidel la ti pey zot vwayaz ouswa si zot ti vwayaz gratis, parski ti konsider zot kouma Pol so bann serviter.​—Zist. 27:1, 2.

5. Kisann-la Pol zwenn dan Sidon, ek lor ki kitsoz sa kapav fer nou reflesi?

⁵ Apre ki zot pas enn zour lor lamer ek vwayaz anviron 110 kilomet dan direksion Lenor, bato-la fer eskal Sidon, ki trouv lor lakot Siri. Aparaman, Zilyis pa tret Pol kouma bann lezot kriminel, kitfwa parski Pol enn sitwayen romin ek ki pena okenn prev ki li koupab. (Zist. 22:27, 28; 26:31, 32) Alor, Zilyis les Pol desann ater pou al get so bann frer ek ser. Sirman bann frer ek ser bien kontan ki aster-la zot pe kapav okip Pol, apre tou sa letan ki li ti anprizone la! Eski to kapav reflesi lor bann lokazion kot to kapav montre lospitalite anver to bann frer ek ser, ek gagn lankourazman twa osi?​—Zist. 27:3.

6-8. Kouma Pol so vwayaz pase kan li sorti Sidon, ek ki bann lokazion kitfwa Pol gagne pou prese?

⁶ Bato-la kit Sidon, li kontign monte ek pas devan Selesi, ki pre ar lavil Tars kot Pol inn grandi. Lik pa dir si zot inn fer bann lezot eskal. Me selman, li donn enn detay ki montre ki zot an danze kan li dir: ‘Divan kont nou.’ (Zist. 27:4, 5) Kanmem sa, nou kapav mazinn Pol ki anvi sezi tou lokazion ki li gagne pou prese. Sirman, li rann temwaniaz ar bann lezot prizonie ek ar bann lezot dimounn ki lor bato, kouma bann manb lekipaz ek bann solda, me osi ar bann dimounn ki li zwenn dan bann lepor  kot zot fer eskal. Eski azordi, nou osi nou sezi tou bann lokazion ki nou gagne pou prese?

⁷ Finalman, bato-la ariv Mira, enn lepor ki trouv dan Lesid Lazi Miner. Laba, Pol ek bann lezot pasaze bizin sanz bato, ek sa bato-la pou amenn zot Rom, plas kot zot bizin ale. (Zist. 27:6) Sa lepok-la, se avek Lezip ki Rom ti abitie aste dible, ek bann bato ki ti pe amenn dible depi Lezip ti aret Mira. Zilyis fer bann solda ek bann prizonie mont lor enn bato koumsa. Sirman sa bato-la pli gran ki premie bato lor ki zot ti vwayaze. Bato-la pe transport enn gro kargezon dible ek osi 276 dimounn, parmi ena lekipaz, bann solda, bann prizonie, ek kitfwa bann lezot dimounn ki pe al Rom. Li kler ki kan Pol sanz bato, so teritwar vinn pli gran ek nou sir ki li profit sa lokazion-la pou prese.

⁸ Apre sa, zot aret Knid, ki trouv dan Sid-Wes Lazi Miner. Kan bann divan ti soufle dan bon direksion, enn bato ti kapav pran anviron enn zour pou sorti Mira ek ariv Knid. Me Lik ekrir: ‘Apre ki nou’nn navig dousman-dousman pandan plizir zour, nou ariv Knid avek boukou difikilte.’ (Zist. 27:7a) Sa montre ki letan ti deteryore ek ki sa ti vinn difisil pou navige. (Get lankadre “ Bann Divan Kontrer lor Lamer Mediterane.”) Esey mazine ki bann dimounn lor sa bato-la pe resanti kan bann gro divan pe bat lor bato-la ek ki lamer demonte!

9, 10. Ki bann difikilte bann-la gagne dan lezanviron Kret?

⁹ Lerla, kapitenn bato desid pou kit Knid ek al dan direksion Lwes. Me Lik, ki lor bato-la, dir ki ‘divan pe anpes zot avanse.’ (Zist. 27:7b) Amezir ki bato-la pe elwagn li ar lakot, enn gro divan ki sorti Nor-Wes pous li ver Lesid, ek kitfwa divan-la telman for, ki bato-la pe al bien vit. Parey kouma avan lil Sip ti protez bato-la kont bann divan kontrer, sann fwa-la se lil Kret ki ti pe protez bato-la. Enn fwa ki bato-la inn depas Salmone, ki trouv dan Les Kret, bann kitsoz koumans ameliore. Kifer? Parski bato-la ariv dan Lesid sa lil-la, kot bann divan mwin for. Mazine ki kantite bann dimounn ki lor sa bato-la soulaze, mem si se zis pou enn tigit letan! Me lekipaz kone ki biento liver pou rantre ek ki li danzere pou navige. Alor, zot koumans trakase.

¹⁰ Lik dir: ‘Apre ki nou’nn navig avek boukou difikilte pre ar lakot Kret, nou’nn ariv enn plas ki apel Bon Por.’ Mem si sa lil-la protez zot kont bann divan, li difisil pou kontrol bato-la parski zot ankor pre ar lakot. Me zot reisi trouv enn ti labe kot zot kapav zet lank, ki aparaman trouv zis avan ki lakot fer enn kontour dan direksion Lenor. Komie letan zot res laba? Lik dir ki zot res laba “boukou letan,” me selman sa pa enn bon kitsoz. Parski plis zot res laba lontan, plis li pou vinn ankor pli danzere pou zot vwayaze. Kifer? Parski an zeneral, apartir Septam/Oktob letan pa tro bon pou vwayaze.​—Zist. 27:8, 9.

11. Ki konsey Pol donn bann dimounn ki lor bato, me ki desizion zot pran?

 ¹¹ Kitfwa sertin pasaze demann Pol konsey, parski li abitie vwayaz lor Lamer Mediterane. Li dir bann-la ki vomie zot pa kontign navige, parski si zot kontigne sa kapav ‘mal fini ek zot pou fer enn gran lapert,’ ek kitfwa sertin kapav mor. Me selman, kapitenn ek proprieter sa bato-la anvi kontigne. Kitfwa, zot panse ki li irzan ki zot ariv dan enn plas ki plis an sekirite. Zot konvink Zilyis, ek mazorite dimounn lor sa bato-la panse ki bizin esey ariv Fenix, enn lepor ki inpe pli lwin lor lakot. Kitfwa sa lepor-la ti pli gran ek pli bon ek zot ti pou kapav pas liver laba. Kan enn ti labriz ki sorti Lesid koumans soufle, zot ena linpresion ki sa divan-la favorab pou zot vwayaze. Alor bato-la ale.​—Zist. 27:10-13.

12. Ki problem zot gagne kan zot kit Kret, ek ki lekipaz fer pou evit sa bann danze-la?

¹² Se lerla ki bann problem koumanse: Enn “divan bien violan” ki sorti depi Nor-Es koumans soufle. Pandan enn moman, pou protez zot, zot al kasiet deryer “enn ti lil ki apel Koda,” ki trouv anviron 65 kilomet ar Bon Por. Me kanmem sa li danzere, parski bato-la kapav derive, al dan direksion Lesid, ek kraze lor bann ban disab ki pre ar lakot Lafrik. Pou evit sa, bann marin ramas bann ti pirog ki zot ti pe rise par deryer bato. Zot gagn difikilte pou fer sa, parski bann ti pirog-la ranpli ar delo. Apre sa, zot travay bien dir pou esey ranforsi bato-la, zot fer sa kan zot pas bann lakord ouswa bann lasenn anba bato-la pou tini so bann plans ansam. Zot desann bann lavwal ek fer tou seki zot kapav pou pas atraver sa tanpet-la. Sirman, bann ki lor sa bato-la gagn bien per! Malgre tou sa bann kitsoz ki zot fer la, bato-la kontign “balote dan gro divan.” Lor trwaziem zour, zot zet tou bann lekipman dan delo, pou ki bato-la vinn pli leze.​—Zist. 27:14-19.

13. Kouma sa ete lor bato lor ki Pol ete pandan sa tanpet-la?

¹³ Zot tou extra per. Me Pol ek so bann kamarad sir ki zot pou sirviv. Inpe avan, Lesegner ti rasir Pol ki li ti pou rann temwaniaz dan Rom, ek plitar enn anz osi ti refer Pol sa promes-la. (Zist. 19:21; 23:11) Kanmem sa, pandan de semenn, lanwit-lizour tanpet-la pa arete. Lapli pe kontign tonbe ek ena bann gro niaz, personn pa pe kapav trouv soley ek bann zetwal. Alor, li difisil pou kapitenn-la pou kone kotsa zot ete ek dan ki direksion zot bizin ale. Personn pa mem pans pou manze. Kouma zot kapav pans pou manze alor ki zot pe gagn fre, ena lapli, zot pe gagn maldemer, ek zot pe gagn per?

14, 15. (a) Kan li koz avek bann dimounn ki lor bato, kifer Pol koz lor seki li ti dir zot avan? (b) Ki nou kapav aprann ar mesaz lespwar ki Pol partaze?

¹⁴ Lerla, Pol leve. Li rapel zot seki li ti dir avan, me san ki li dir zot: ‘Mo ti dir zot sa.’ Seki’nn arive montre ki zot ti bizin ekout li. Apre sa, li dir: “Me aster-la, mo demann zot pou pran kouraz, parski personn parmi zot pa pou perdi lavi, zis bato-la ki pou detrir.” (Zist. 27:21, 22) Sirman sa bann parol-la rasir bann ki pe ekout li! Ek Pol sirman kontan ki Zeova  inn donn li privilez pou partaz enn mesaz ki redonn zot lespwar. Li bien inportan ki nou rapel ki Zeova gagn traka sak dimounn. Lapot Pier ti ekrir: “Zeova . . . pa anvi ki personn detrir, me li anvi ki tou dimounn repanti.” (2 Pier 3:9) Lavi bann dimounn ena boukou valer pou Zeova. Alor, li bien inportan ki nou fer tou seki nou kapav pou partaz sa mesaz lespwar la ar maximum dimounn posib, parski bann-la zot lavi an danze ek pa res boukou letan pou fer sa!

¹⁵ Li paret ki Pol inn rann temwaniaz ar boukou dimounn lor bato konsernan “lesperans dan promes ki Bondie inn fer.” (Zist. 26:6; Kol. 1:5) Me aster-la ki zot tou panse ki zot pou fer nofraz, Pol donn zot enn bon rezon pou ena lespwar ki zot pou sirviv. Li dir: “Bondie ki mo adore . . . ti avoy so anz ki ti debout pre ar mwa. Li ti dir: ‘Pol pa gagn per. To bizin al devan Sezar, ek gete! Bondie pou sap twa ek osi tou bann ki pe vwayaz avek twa.’” Pol ankouraz zot: “Alor pran kouraz, parski mo ena konfians dan Bondie, ki tou pou pas exakteman kouma sa anz-la inn dir mwa. Selman, nou pou bizin fer nofraz lor enn lil.”​—Zist. 27:23-26.

16, 17. (a) Ki lokazion Pol sezi pou priye, ek ki lefe sa ena? (b) Kouma lavertisman ki Pol ti done inn realize?

¹⁶ Apre de semenn ki fer per, kot bann divan inn pous bato-la lor anviron 870 kilomet, bann marin santi ki enn kitsoz inn sanze, kitfwa parski zot tann bann vag ki pe kraze lor lakot. Zot zet bann lank deryer bato pou anpes li derive ek pou diriz bato-la ver later, oka ou zot reisi amenn li lor laplaz. Dan sa moman-la, bann marin esey kit bato-la me bann solda anpes zot fer sa. Pol dir ofisie larme ek bann solda: “Zot pa pou sape si sa bann zom-la pa res dan bato.” Aster-la ki bato-la stab, Pol ankouraz zot tou pou manze ek rasir zot ankor enn fwa ki zot pou sirviv. Apre sa, Pol “remersie Bondie devan zot tou.” (Zist. 27:31, 35) Kan li remersie Bondie dan lapriyer, li donn enn bon lexanp Lik, Aristark, ek bann Kretien azordi. Eski bann lapriyer ki to fer an piblik ankouraz ek rekonfort lezot?

¹⁷ Apre sa lapriyer ki Pol inn fer la, ‘zot tou gagn kouraz ek zot koumans manze.’ (Zist. 27:36) Apre sa, pou ki bato-la vinn pli leze ek flot pli bien kan li pou ariv pre ar laplaz, zot zet zot kargezon dible. Kan ariv lizour, lekipaz koup bann lakord lank ek les bann lank-la tom dan lamer. Zot larg lakord bann ram ki ti servi pou gouvernay, ek zot ris lavwal ki par devan, pou ki li pli fasil pou diriz bato-la dan direksion lakot. Lerla, lavan bato tase, kitfwa akoz enn ban disab ouswa labou, ek bato-la koumans kase par deryer akoz bann vag ki pe kraze. Sertin solda anvi touy bann prizonie pou ki okenn prizonie pa sove, me Zilyis anpes zot fer sa. Li dir zot tou naze, ouswa trap bann plans, ouswa bann lezot bout bato, pou ki zot flote ziska laplaz. Seki Pol ti predir inn realize: Tou bann 276 pasaze inn sirviv. Wi, ‘zot tou ariv ater vivan.’ Me kotsa zot ete?​—Zist. 27:44.

18-20. Kouma bann dimounn dan Malt montre “enn zantiyes extraordiner,” ek ki mirak arive?

¹⁸ Finalman, se lor lil Malt ki zot ete. Se enn lil ki trouv dan Lesid Sisil.  (Get lankadre “ Malt​—Kotsa Li Ete?”) Bann dimounn ki lor sa lil-la koz enn lot lang ek montre “enn zantiyes extraordiner.” (Zist. 28:2) Bann-la alim enn dife pou sa bann vwayazer ki’nn mouye net la ek ki pe tranble. Mem si pe fer fre ek ki ena lapli, sa dife-la ede pou resof zot. Ek sa permet osi ki enn mirak arive.

¹⁹ Pol anvi ede, alor li ramas bann bout dibwa ek met zot dan dife. Pandan ki li pe fer sa, enn viper sorti ladan, ek mord li ek res apandan ar so lame. Kan bann abitan Malt trouv sa, zot panse ki se enn sign ki bann bondie pe pini Pol. a

²⁰ Bann abitan Malt ki’nn trouv sa, panse ki Pol ‘so lekor pou anfle.’ Dapre enn liv referans, lexpresion ki’nn servi isi se “enn lexpresion medikal.” Sa pa etonn nou ki Lik, ki enn dokter, servi sa lexpresion medikal la. (Zist. 28:6; Kol. 4:14) Apre sa, Labib montre ki Pol sakouy so lame pou fer serpan-la ale, ek ki li pa gagn nanye.

21. (a) Ki bann kitsoz bien presi nou trouve dan seki Lik rakonte? (b) Ki bann mirak Pol fer, ek ki lefe sa ena lor bann abitan Malt?

²¹ Pibliyis, ki enn zom ris ek ki ena boukou later, res dan lezanviron. Kitfwa se limem ofisie romin ki pli oplase dan Malt. Lik dekrir li kouma “zom pli inportan lor sa lil-la.” Plitar ti dekouver de ros dan Malt lor ki ti ekrir sa mem lexpresion-la. Pibliyis akeyir Pol ek so bann konpagnon pandan trwa zour. Me selman, Pibliyis so papa malad. Ankor enn fwa, Lik donn bann detay presi ek exakt. Li explike ki sintom li gagne ek mem servi bann lexpresion medikal pou explik sa. Li dir ki li ‘lor lili parski li gagn lafiev ek disantri.’ Lerla, Pol priye ek poz lame lor sa zom-la, ek li geri. Bann dimounn dan Malt telman inpresione ar sa mirak-la, ki zot amenn bann lezot malad pou ki Pol geri zot. Anplis, zot amenn bann kitsoz ki Pol ek so bann konpagnon pou bizin pou ki zot kontign zot vwayaz.​—Zist. 28:7-10.

22. (a) Ki enn profeser ti dir lor seki Lik ti ekrir? (b) Ki nou pou gete dan prosin sapit?

²² Ziska ler seki Lik inn ekrir lor vwayaz Pol bien presi ek exakt. Enn profeser ti dir: “Seki Lik inn ekrir . . . se enn parmi bann parti dan Labib kot ena pli boukou detay. Bann detay ki Lik done konsernan bann vwayaz lor bato sa lepok-la dan Les Mediterane, telman presi [ki sirman Lik ti ekrir tou sa bann detay-la dan enn dayri].” Kitfwa vremem Lik ti ekrir sa bann detay-la kan li ti pe vwayaz avek Pol. Si Lik ti fer sa, li ti pou ena boukou pou ekrir lor seki pou ariv zot pandan leres sa vwayaz-la. Ki pou ariv Pol kan finalman zot pou ariv Rom? Anou get sa ansam.