NOMBA walanga ala natemwa mpiti icumi icaya muli Baibo. Yamayo yaletanga impapulo izikalanda pali Baibo nupya natandike ukutemwa sana ivyalimo, maka maka ivilangililo. Ya tata yatalondanga yamayo yanena vino yasambililanga muli Baibo. Lelo nalondesyanga sana ukumanya ivyaya muli Baibo, nupya nuzyanga mauzyo, fwandi yamayo yansambilizyanga nga ya tata yafumapo. Avino nizile mpingulapo ukupeela umi wane kuli Yeova. Nawatiziwe mu luzi lwa ku England, umu 1943 ala indi ni myaka 10.

Ukufuma pa nsita kwene iya, yamayo nani twatandike ukuombesya umu mulimo wa kusimikila. Pa kulondolola amazwi yamwi amuli Baibo, twaomvyanga ama fonogalafu. Iviombelo vii vyali ivikulu nupya ivinyome ukucila pa ma kg 4.5. Mutale mwelenganye vino nacuulanga pa ku vinyemula!

Lino nali ni myaka 14, nalondanga ukutandika upainiya. Ya mayo yanenyile yati ulinzile utale uuzye umuomvi (wino ndakai akaamwa ukuti umwangalizi wa ciputulwa). Wanenyile  ukuti ndinzile ukusambililako imilimo imwi imwi iyakungazwa umu mulimo wa upainiya. Fwandi avino nacisile. Pa cisila ca kuombako imyaka iili, nuzizye umwangalizi wa ciputulwa muze pali upainiya. Nawe walanzile ati “Katandike!”

Lyene umu Epulelo 1949, yamayo nani twakazizye iviya vimwi vimwi ivya mu ng’anda nu kukukila ku Middleton, umupipi nu ku Manchester, kuno twaile tutandika upainiya. Lino papisile imyaka 4, nasoolwile umwina umwi kuti twaomba nawe upainiya. Iofesi lya musambo lyapingwile ukuti tukuukile uku cilongano icipya icapanzilwe umu Irlam. Yamayo nayo yaombanga upainiya na nkazi muze uku cilongano cuze.

Nanti cakuti nali sile ni myaka 17, nemo nu mwina wino nali nawe yatupeezile umulimo wakutungulula ukulongana pa mulandu wakuti kutaali aina angaomba ningo umu cilongano. Pacisila, yantumile uku cilongano ca ku Buxton, umwali sile yakasimikila anono nupya alondekwanga uwazwilizyo. Nalolanga vii vyonsi ivyacitikanga ukuti vyansambilizyanga vino nali nu kuomba imilimo na yuze ku nkoleelo.

Umu 1951, nalemvile fomu wa kuuzizyapo ngi cakuti ningaya nkazanwe kwi Sukulu lya Baibo ilya Gilyadi. Lyene umu Dizemba 1952, yangamile ukuti nkatandike usilika. Nayanenyile inti ntange mbombeko usilika pano nali  kasimikila wa nsita yonsi, lelo icilye citanzumilizye foo, nupya yanjalile umu cifungo pa myezi 6. Lino nali umu cifungo napokelile kalata yakungamilapo ku Gilyadi umwi kalasi lyalenga 22. Fwandi naileko umu Julai 1953 ala alino nacifuma umu cifungo, nupya nakwezile iciwato cino yamanga yakuti Georgic nu kuya ku New York.

Lino nafisile nali nu kuzanwa uku Ukongano Upya Uwa mu Nsi Yonsi. Nakwezile isitima ukuya uku South Lansing, uku New York, kuno isukulu lyayelile. Lino nafumile umu cifungo nakweti sile impiya zinono. Lino nafumile mwi sitima, kwali basi iyali nu kuntwala uku South Lansing, nupya nali nu kukongola ulupiya kuli wino nakwezile nawe muli basi ulwakungilizya pali luno nakweti.

Uku Sukulu lya Gilyadi twasambilile ivintu ivingi sana ivyali nu kutwazwa ‘ukucita consi cino cingacitwa’ lino tukuomba umulimo wa umisyonali. (1 Kol. 9:22) Nemo na anji yaili ya Paul Bruun na ya Raymond Leach yatutumile ukuya uku Philippines. Twalolezile imyezi iingi pa kuti sile tupoke vitupa; lyene twakwezile uwato itupita pa luzi lwa Rotterdam, pali yemba wa Mediterranean, mu mufolo wa Suez, pa Indian Ocean, pa luzi lwa Malaysia na Hong Kong, fwandi ningati twamazile amanda 47 pali yemba! Twasusile itufika ku Manila apa 19 November, 1954.

Twatandike ukuomba na antu apya, impanga ipya nanti sile ululimi nalo kwene lwali ulupya. Swensi swetatu yatutumile uku cilongano ca mu musumba wa Quezon kuno aingi aikalangako yavwanganga icizungu. Fwandi pacisila ca myezi 6, twamanyile sile amazwi anono amu lulimi lwa Citagalog. Umulimo uze uno twapeezilwe wali nu kutwazwa ukumala intazi yakukana manyikisya ululimi.

Wanda umwi umu May 1955 lino twafisile pa ng’anda ala twafuma umu mukusimikila, Umwina Leach nani twazanyile amakalata umu muputule witu. Twazanyile ukuti iyatupeela umulimo wakuya aangalizi ya viputulwa. Nali sile ni myaka 22, nomba umulimo uno yampeezile walenzile inje ni syuko lyakuya vyonsi kuli yonsi ukuomvya inzila izipya.

Ilyasi lino natandikilepo ukulanda, nalilandiile api sitolo lya mu muzi. Nizile nzana ukuti fwandi lwali ulutambi umu Philippines pa nsita iya ukuti ilyasi lyonsi ilya ku yantu yonsi lifwile ukuyela panzi. Lino natandalilanga ivilongano ivipusane pusane, nalandanga amalyasi uku vifulo ukwazanwanga antu aingi, wakwe pa maliketi, mu viwansa vyakwe bola wa ku minwe, mu vifulo vyakwizizyamo alino nu mu makoona ya miseo. Pa nsita imwi, umu Musumba wa San Pablo mwali sana imvula iyalesizye kuti ndande ilyasi pa maliketi, lyene nanenyile aina atungululanga ukuti limayela umu Ng’anda ya Wene. Lino papisile insita, aina yaa yanguzizye ngi cakuti yanganena antu ukuti ukulongana kuu kwali u kwa cintu wingi, vino kutayelile panzi.

Lyonsi twikalanga umu mang’anda ya ina. Nanti icakuti mang’anda yali sile alinge, lyonsi yayanga ausaka. Nanzanga icitala pa mbao apano ndala. Umwakufulalila mutali ningo, fwandi nasambilile ukufulalila panzi. Nakwelanga ma basi, nupya insita zimwi nakwelanga uwato nga nkuya ku vilila vyuze. Pa myaka yonsi ino naomvileko umulimo uiyele, ntatazile inkwatapo motoka.

Ukuomba umulimo wa kusimikila alino nu kutandalila ivilongano kwangazwilizye ukusambila ululimi lwa Citagalog. Ntatazile nsambilila ululimi luu umu kalasi, lelo nasambilile ukupitila umu kuvwa kuno aina yakuvwanga lino tukukomana ukuya umu mulimo wa kusimikila alino na pa kulongana. Aina  yalondesyanga ukungazwa ukusambilila ululimi nupya nayataizye sana pa kuntekelela alino nu kuneena pano naluvyanya.

Umu kupita kwa nsita, imilimo ipya ino yampeezile yalenzile nsenuke umu vingi. Umu 1956, lino Umwina Nathan Knorr watutandalile, napeezilwe umulimo wa kusakamala vino antu yalondekwanga apa ukongano wa luko. Ntamanyile ivya kuomba mulimo uu, lelo nasambilileko kuli yauze. Lino mwaka utatala wasila, kwali ukulongana kwa luko na kuze ukwapekanyiziwe lino Umwina Frederick Franz uwafumile uku maofesi yakalamba watutandalile. Lino naombanga umulimo wa kwangalila ukongano, nasambilile ku mwina Franz ukuitemelwa ukusenuka ukulingana na vino antu yali. Aina ya kuuku yatemilwe sana ukulola umwina Franz atazwala ivyakuzwala vino yamanga yakuti barong Tagalog vino yakazwala kulingana nu lutambi lwa ku Philipines, lino akulanda ilyasi ku antu yonsi.

Lino nali umwangalizi wa citungu nalondekwanga ukusenuka mu vingi. Pa nsita iiya, twatambisizye filimu ya kuti The Happiness of the New World Society, mupiipi na pa milyango yonsi iyaali apa vikuulwa ivyayeliile umu ncende umukazanwa sana antu. Insita zimwi, twalumwanga nu tuzizi. Utuzizi tuu twizanga pa mulandu nu luswepo lwakwe pulojekita nupya akuno twakambatilanga. Fwandi yayanga incito sana ukuzifya pulojekita ndi twamala ukutambisya!  Citaali icangupale ukupekanya ivyakutambisya, nomba ndi papita insita tuvwanga ningo sana ukulola vino antu yakwiza nu kusambilila ivingi api uvi lyakwe Yeova ilya mu nsi yonsi.

Umu 1959, napokelile kalata wakumanyisya ukuti nkaombela api iofesi lya musambo. Cii calenzile ukuti imanye ukuomba imilimo iingi. Insita zimwi yantumanga ukuyatandalila aina ku mpanga zyuze. Apa kutandala kumwi, nizile imanyana na nkazi Janet Dumond uwaombanga umisyonali ku Thailand. Twatandike ukwizizyanya nga lino twiza tutwalana. Twaipakizya ukuombela pamwi na mamane umu mulimo wa nsita yonsi apa myaka 51.

Naipakizya ukutandalila antu yakwe Yeova umu mpanga 33. Ala nkataizya sana pano imilimo ino naombanga pa kutandika yangavwile ukusambilila ivyakuomba na antu ankulilo alino ni ntambi zipusane pusane! Ukutandala kuu kwangazwa sana ukulola ukuti Yeova watemwa antu amitundu yonsi.—Mili. 10:34, 35.

Ala cazifile wakwe cimwi ukuombela capamwi na ina umu Philippines! Impendwa yakwe yakasimikila yakulilako imiku 10 ukucila pali vino yaali lino natandike ukuombela kuuku. Janet nani twatwalilila ukuombela pamwi pi ofesi lya musambo umu Philippines umu Musumba wa Quezon. Nanti icakuti imbomba imyaka 60 umu mulimo uu uwakuombela ku mpanga yuze, ncili nkaipekanya ukusenuka nu kulondela vino Yeova akuneena. Pa mulandu wa kuti kuli ukusenuka kwa vintu mwi uvi lyakwe Yeova ndakai, tukulondekwa ukuitemelwa ukusenuka umu vingi.

Twezya na maka itu yonsi ukulondela vino Yeova akatutungulula, nupya ci calenga twaipakizya sana umi. Nupya twezya nu kusenuka muli vyonsi vino tungasenukamo pa kuti sile twaombela aina itu ningo. I cumicumi, tukalondesya ukutwalilila ukuipeelesya mu mulimo wakwe Leza.