Kutaya uwakwata icikope cako Yesu i ca cumi. Yesu atatazile akopwapo cikope nanti ukukopwa icinso cakwe nu kwika pali cimwi. Nanti ciye vivyo antu aingi yakwata ivikope vyakwe.

Kuya kwene antu yayo yatamanya ningo ningo vino Yesu walolekanga. Antu aingi mu wikazi, aamapepo nanti sile antu aakaleenga ivikope yakatunganya sile imilolekele yakwe Yesu. Mu vikope vino antu yakaleenga, vingalenga na antu yaelenganya vipusane pusane pali aliwe na vino wasambilizyanga.

Ya kaleenga ya vikope yamwi yakalanga Yesu ale akuloleka umutemboke nu tulezu utunono nupya ala akuloleka umusoke. Yamwi nayo yakamulanga ale akuloleka wa mungeli, watazwala kolona nanti ala akulanda na antu katalamukila. Uzye vii vino yakalanga vikalangilila vino Yesu wali? Tungamanya uli ivya cumi? Inzila yonga u kusambilila Baibo nu kumanya ulondolozi uwaya mwenemo pali aliwe. Kucita vii kungatwavwa ukumumanya ningo.

Yaa ali mazwi yano Yesu walanzile umwi pepo pa kuwatiziwa. (Ayebulai 10:5; Mateo 3:13-17) Uzye umwili wakwe walolekanga uli? Imyaka 30 ala Yesu atatala wavyalwa, mungeli Gabilieli wanenyile Maliya ukuti: “Umasenda indilwa, ulavyala umwana umonsi, . . Mwana wakwe Leza.” (Luka 1:31, 35) Fwandi Yesu wali umumalilike wakwe vivi kwene vino Adamu wali pa kutandika. (Luka 3:38; 1 Kolinto 15:45) Yesu afwile waumvilwe ningo sana nupya afwile wakozile sana Maliya nyina uwali umu Yuda.

Yesu wakweti ivilezu wakwe vivi kwene vino Ayuda yakwatanga. Vilezu vivi vyalangililanga ucindami nu mucinzi, vitaali ivitali sana nupya iviipe. Tutanga tutwisike ukuti Yesu wapelanga ningo ivilezu nu kupela inyele. Kano sile Anazili, wakwe vino Samusoni wali, yene kutaali ukupela inyele.—Mpendwa 6:5; Yakapingula 13:5.

Lino Yesu wali ni myaka 30, ala akaomba umulimo wa kuwaza, nupya ataomvyanga iviombelo ivyayako ndakai. (Mako 6:3) Fwandi afwile wali umukome. Lino watandike sile umulimo wakwe uwa kukosoola, ‘wizile azinga antu yonsi pamwi ni vipango vyakwe yakakauzya ya mpiya, nga ni mpiya zyao zisansantika.’ (Yoane 2:14-17) Calondekwanga umuntu umusipe nupya uwa maka sana kuomba viivi vino Yesu waomvile. Fwandi Yesu waomvizye umwili uno Leza wamupeezile uku kufikilizya kulonda kwakwe Leza ukwakuti: “Ndinzile nkosole Ilandwe Lisuma lya Wene wakwe Leza nu ku misumba yuze kwene, pano acino Leza wantumile.” (Luka 4:43) Calondekwanga sana ukukwata amaka pa kupita intamfu itali mu mpanga yonsi iya Palestine ukukosoola ilandwe lisuma.

Miyeele isuma ino Yesu wakweti na vino wapokelelanga antu calenzile ukuti antu aingi “atonte nupya anyomelwa” yapalama sana kuli aliwe. (Mateo 11:28-30) Vino wayapokelelanga na vino wali  ni cikuku kuli aliyo vyalenzile yataile sana ulayo wakuti yaali nu kuzana upuzo ndi yatwalilila ukusambilila kuli aliwe. Nanti sile ance yalondesyanga sana ukuya umupiipi na Yesu, pano Baibo ikati: “Alino atoola ana ayafukatila.”—Mako 10:13-16.

Nanti icakuti Yesu wacuzile cuze lino atatala wafwa, ataifinyizye. Insita imwi wazanyilwe nu kuwinga ku Kana nupya wasenwile na manzi ukuya waini. (Yoane 2:1-11) Pa nsita yuze napo Yesu wasambilizye alondezi yakwe masambililo asuma cuze yano yataali nu kwilila.—Mateo 9:9-13; Yoane 12:1-8.

Ni cacindime sana mu misimikilile yakwe Yesu icakuti, walenganga ya kakutika ukwelenganya sana pa nsita isuma iya ku nkolelo iya kuya nu umi wa pe. (Yoane 11:25, 26; 17:3) Lino asambi 70 yaleeta ilyasi lisuma pali vino yazanyile mu mulimo wa kukosoola, Yesu wayanenyile ukuti “Muzange pano mazina inu yalembwa mu lupapulo lwa kwi yulu.” Alino Yesu “azanga cuze.”—Luka 10:20, 21.

Ya simapepo aaliko mu nsita yakwe Yesu iikanga sana amano ku eneco nu ku vifulo vino yakweti. (Mpendwa 15:38-40; Mateo 23:5-7) Lelo Yesu wene wanenyile alondezi yakwe ukuti yataalinzile “kukwata maka pa yantu yao.” (Luka 22:25, 26) Fwandi Yesu wacelwile ukuti: “Cenjelini kuli yakasambilizya ya Masunde, yano atemwa kutandala ni mingila yao itali nu kulamukwa nu mucinzi mu masokoni.”—Mako 12:38.

Kupusanako na ya Simapepo, Yesu wene wasokeliile pa kwingila mukasi ki umba. (Yoane 7:10, 11) Nanti sile alino wali pamwi na asambi yakwe acisinka 11, atapusineko. Yuda kafutuka, wafutwike Yesu ukuomvya cimanyililo ca kumutonsola pakuti aizile umu kulema yamumanye.—Mako 14:44, 45.

Fwandi nanti icakuti tutamanya ivingi sana pi lyasi lii, tungalanda ukuti Yesu ataali wakwe vino yakamulanga mu vikope ivingi. Icacindama sana ukuluta pali vino Yesu walolekanga umu cumi, a vino twamumanya ndakai.

Pa wanda kwene uno Yesu walanzile amazwi yaa, wafwile nupya wazisilwe. (Yoane 14:19) Wapeezile umi wakwe “kuti akulule antu aingi.” (Mateo 20:28) Pa wanda walenga citatu Leza wamututulwile “aya nu umi ku mupasi,” nupya “alenga na kuti aloleke” kuli yamwi amu alondezi yakwe. (1 Petulo 3:18; Milimo 10:40) Uzye Yesu walolekanga uli lino walolike uku yasambi pa cisila ca kututuluka? Wapusineko sana na vino walolekanga lino atatala wafwa, icakuti na alondezi yakwe yamwi yafizilwe ukumumanya papa kwene. Maliya uwaku Magadala welenginye vino wene wali umulimi wa calo, alino asambi yaili nayo lino yayanga uku Emausi, yelenginye ukuti wali sile umwenyi.—Luka 24:13-18; Yoane 20:1, 14, 15.

Uzye tulinzile ukulola uli Yesu ndakai? Pa cisila ca myaka 60 kufuma pano Yesu wafwilile, umusambi wino Yesu watemilwe sana Yoane waweni cilolwa cakwe Yesu. Yoane ataaweni ala Yesu akufwa pa lupanda. Lelo wamuweni ale a “Kateeka wakwe ya kateeka nu Mwene wakwe ya mwene” mu wene wakwe Leza, alacimvya anisi yakwe Leza nu kuleta ivisuma ivingi ivilalenga antu kulaipakizya.—Umbwilo 19:16; 21:3, 4.