Umu nsi mwavula sana ivya uzelele. a Ivya uzelele vikazanwa umwingi, wakwe mu mizwalile, mu mafyumu, mu nyimbo, na muli ya magazini, na pa TV kwene, mu magemu aapa kompyuta, pa mafoni, pa ma webusaiti, na pa intaneti pano yakatumizyanya ivikope. Cikaloleka kwati antu ndakai yakaika sana amano ku vya uzelele. Ndakai umu ncende izingi antu yakasumba insita ikulu ku vya uzelele kucila vino cali mpiti.—Lolini kambokosi akakuti “ Ivisinka Vino Yazana pa Vya Uzelele.”

Ni vya uzelele kwene vikuya vikusenuka. Umwi uwa sambilila sana uwi zina lyakuti Geo Dainizi (Gail Dines) walemvile ukuti: “Ivikope vya uzelele vino mpiti yalolanga ukuti ivipisye, ndakai avino yakalola ukuti vyaya sile ningo.”

Uzye mukalola uli vintu vivyo? Uzye ivya uzelele vyaya sile ningo, nanti vyaya wakwe poizoni iikakoma, nanti vyaya sile pakasi? Yesu watiile: “Umuti onsi usuma ukaseeka ivizao ivisuma, lelo umuti onsi uwipe ukaseeka ivizao iviipe.” (Mateo 7:17) Uzye i vyani ivikafuma mu vya uzelele? Pakuti tuzane icasuko lekini tulole amasuko ku mauzyo yamwi.

VINO ASAMBILILA SANA YALANDA: Ngu muntu watandika ukwika amano ku vya uzelele, akatandika kulondesya kucita vivyo lyonsi sile, nupya aakalondelezya na aomvi aku cipatala yazana ukuti vyaya wa kupeepa fwaka ikali.

Brian, b uwatemilwe sana ivya uzelele pa Intaneti, watiile: “Kutaali icili consi icandesyanga kucita vivyo. Nayuvwanga kwati pasi na vino ningacita. Nazakazanga nupya umutwe wawayanga. Pa myaka iingi naculanga nupya cantalile ukuta.”

Antu akaika amano ku vya uzelele ilingi yakafisa imiyele iyo. Yakacita vivyo mu nkama. Ni vikacita ivyakuti, aingi yakalonda ukuya yonga, yakauvwa insonyi, kusakamikwa, nupya yakasokasoka. Alino insita zimwi yakalonda nu kuikoma. Serge uwacitanga daunilodi ivya uzelele pa foni, walanzile ati: “Ilingi nikanga sile amano kuli vino nkulonda nu kusakamikwa. Nupya nayuvwanga uwa sile sile, kuipeela imilandu, kuzukilwa, nu kuti pasi vino ningacita pa kumala intanzi yii. Nuvwanga sana insonyi ni ntete zya kulenga uwazwilizyo.”

Nanti ukulolako sile panono nanti mu kukanamanya kungalenga ivintu viipe uku muntu. Dr. Judith Reisman uwalondelezya sana pa vya uzelele wanenyile aa muli komiti ya U.S. Senate, ukuti: “Umuntu nga watamba ivikope vya uzelele, visifuma umu melenganyo nupya vikavulunganya imyelenganyizizye ya muntu icakuti cisiangukila umuntu ukuta ukwelenganya pa vintu vivyo.” Susan, aali ni myaka 19, uwatambanga sana ivya uzelele pa websaiti, walanzile ukuti: “Ivikope vya uzelele vikazile sana umu melenganyo. Nupya naviusyanga na lino nsikwenekela. Natandike ukuyuvwa ukuti ntalatala nilileko uku vintu vii.”

ICISINKA ICICINDAME: Ivya uzelele vikalenga umuntu ukuya wa muzya nu kukwata intazi izingi sana.—2 Petulo 2:19.

VINO ASAMBILILA SANA YALANDA: “Ivya uzelele vikalenga ivyupo ni ndupwa ukononeka.”—Ya Wendy na ya Larry Maltz aalanzile vii mwi buku lyakuti The Porn Trap

Ivya uzelele vikaonona ivyupo ni ndupwa ukupitila:

• Mu kuyalenga ukuta kutailana, kukanalanga citemwiko, nu kukanatemwana.—Mapinda 2:12-17.

• Mu kuyalenga ukuya na ukaitemwe, kukanalanga ucuza, nu kukanataizya kuli cila muntu.—Efeso 5:28, 29.

• Umu kulenga umuntu alondesya kupanga icupo.—2 Petulo 2:14.

• Ivya uzelele vikalenga umwi ukupatikizya wino watwalana nawe ukupanga icupo mu nzila iitazumiliziwa.—Efeso 5:3, 4.

• Umu kulenga umwi ukukanaya uwa cisinka mu melenganyo.—Mateo 5:28.

Baibo ikanena atwalana ukuti yalinzile ‘ukuya aacumi’ kuli yano yatwalana nayo. (Malaki 2:16) Kukanaya uwa cumi, i miyele iipe ingonona icupo nu kulenga atwalane ukupalukana nanti ukutaana. Nupya nga vivyo vyacitika, cikalenga ana yao ukukwata intazi.

Nupya ivya uzelele vingalenga ana ukukwata intazi na zyuze kwene. Brian, wino itulandapo mpiti walondolwile ukuti: “Lino nali ni myaka umupiipi na 10, ukwaula ukwenekela nazanyile ya magazini yakwe ya tata umwali ivya uzelele ala tukuteya icangalo ca kufisamana. Natandike ukulola ivikope ivyalimo umu umfisolo, lelo ntamanyile icalenzile nalondesya ukucita vivyo. Cico calenzile nalonda ukutamba ivintu vivyo na lino nakuzile kwene.” Asambilila yamwi yazana ukuti ivya uzelele vingalenga acance ukulalonda ukupanga icupo ala yacili anono nu kuya ya cizelele, kulonda ukupanga icupo uku maka, alino nu kukanaelenganya ningo.

ICISINKA ICICINDAME: Ivya uzelele vikaononela antu ucuza usuma nupya vikalenga umuntu ukulauvwa sana uyi.—Mapinda 6:27.

IZWI LYAKWE LEZA LIKATI: “Fwandi komini ivilundwa vya mili inu ivya pano nsi, kuli kuti, uzelele, kukowela, insuna iyacila umu cipimo, kulondesya ukucita viipe, na ukaitemwe kuli kuti ukupepa ivilubi.”—Kolose 3:5.

Tungalanda sile ukuti Yeova c Leza wapata ivya uzelele. Lelo asi kuti asilonda antu yapanga icupo. Watuumba na maka ya kupanga icupo nupya akalonda atwalane yaomvya maka yayo uku kuzanzya ya wao, kukomya ucuza wao, nu kukwata ana.—Yakobo 1:17.

Nomba, u mulandu ci uno Yeova wapatila sana ivya uzelele? Loliniko imilandu imwi.

• Wamanya ukuti ivya uzelele vingonona uumi wa muntu.—Efeso 4:17-19.

• Watutemwa nupya akalonda ukutucingilila uku vingatuletela intazi.—Ezaya 48:17, 18.

• Yeova akalonda ukucingilila ivyupo ni ndupwa.—Mateo 19:4-6.

• Akalonda twaya asanguluke nu kuti twacindika insambu zino yauze yakwata.—1 Tesalonika 4:3-6.

• Akalonda ukuti twacindika maka ya kukwata ana nu kuyaomvya umu nzila isuma.—Aebele 13:4.

• Yeova wamanya ukuti ivya uzelele vikalenga antu ukulalola ukupanga icupo umu nzila iipe, iya ukaitemwe nupya wakwe vino Satana akalola.—Utandiko 6:2; Yuda 6, 7.

ICISINKA ICICINDAME: Ivya uzelele vikaonona ucuza uno umuntu wakwata na Leza.—Loma 1:24.

Yeova watemwa yonsi aakalonda ukutaluka uku vya uzelele. Baibo ikati: “Yawe u wa luse, u wa cikuku, asisoka zuwa, wavulisya ulukundo. Pano wene wamanya vino watuumba, wamanya nu kuti swemo sweswe lukungu sile.” (Masamu 103:8, 14) Akakomelezya yonsi aicefya ukuya kuli aliwe “pakuti ayayele uluse nu kuyazwa pa nsita ino yakulondekwa uwazwilizyo.”—Aebele 4:16; lolini kambokosi kakuti “ Ivingamwazwa Ukutaluka Ivya Uzelele.”

Antu aingi sana yazumila ukwazwiwa na Leza. Uzye ukwazwa kwakwe kukaomba? Lolini vino Baibo yalanda pa yantu yamwi atiile ukucita iviipe: “Mwaswefiwa; mwasangululwa; mwalungamikilwa umwi zina lya Mwene witu Yesu Klistu nu mu mupasi wakwe Leza witu.” (1 Kolinto 6:11) Wakwe vino umutumwa Paulo walanzile, antu yayo nayo kwene yangalanda yati: “Umu vintu vyonsi nakwata maka ukupitila muli wino akampeela maka.”—Filipi 4:13.

Susan, uwalesile ukwika amano uku vya uzelele, walanzile ati: “Yeova sile aangazwa umuntu ukuta ukwika amano uku vya uzelele. Nga mwamulenga ukuti amwazwe nu kumupeela utunguluzi, mulaya asanguluke kuli aliwe. Atalamutazyela.”