1-3. Uzye intazi ci zino aatwalana yakaaya nazyo? (Lolini icikope cakutandikilako.)

“NDI mukuombesya nu kulanga kuti mukalondesya ukuti icupo cinu ciye ningo, Yeova alamupaala,” i vyalanzile iya umwi uwikala umu cupo ca nsansa pa myaka 38. I cumicumi, ya iya na aci yanga-avwana nu kuya ni nsansa na lino ivintu vyativitala.—Mapi. 18:22.

² Lelo, ya iya na aci yalinzile ukumanya ukuti yangakwata ‘intazi zya cila-wanda.’ (1 Kol. 7:28) U mulandu ci? Intazi zya cila-wanda zingalenga ukuti iya nu muci yate ukuvwana. Ukusosyanya, ukukana-manya ningo icalenga kuti uwako acite vimwi, nu kukana-lanzyanya ningo pamulandu nu kukana maliilika, vingaleta intazi umu vyupo ivisuma sana. (Yako. 3:2, 5, 8) Nupya aingi aatwalana yakaomba incito izikalondekwa insita ikulu sana nomba pa nsita iliyonga kwene ala yakulondekwa nu kusakamala ana yao. Ukutonta sana nako kukalenga ukuti catala sana kuli yano yatwalana ukukwata insita iyakuya pamwi pakuti yaakomya icupo cao. Vyuze ivingalenga aatwalana ukuta ukutemwana nu  kucindikana, u kuulizya impiya, ukulwala, nanti intazi zyuze. Nupya, ivintu ivyalenganga ukuti icupo caloleka kwati icikome vingata ukuomba pamulandu ni “vintu vino untunze ukacita,” wa ulalelale, vicitwa vya nsonyi, kuya anisi, kulwa, uzuwa, kusokelana, nu kupaatukana.—Gala. 5:19-21.

³ Iciipa sana i cakuti, “mu manda akusyalikizya” antu yaaya na ukaitemwe, imiyele iipe iikaonona ivyupo. (2 Tim. 3:1-4) Nupya umulwani umwipisye akalondesya ukonoona ivyupo. Umutumwa Paulo watucelula ukuti: “Ciwa, mwanisi winu akululumba nu kung’anza wakwe cisama wino akulunga umwi uwakuti alye.”—1 Pet. 5:8; Umbw. 12:12.

4. U mulandu ci uno tungalandila ukuti icupo cingaya icikome nupya ica nsansa?

⁴ Iya umwi uku Japan walanzile ati: “Naali sana ni ntazi pa mulandu nu kukana-kwata impiya. Nupya vino ntalanzyanyanga na mamane, nawe kwene ivintu vyatandike ukumutalila sana. Na cuze icakuti, likwene sile wizile alwala sana. Na cii calenganga ukuti insita zimwi tutauvwana.” Twamanya ukuti intazi zimwi zyene zili nu kutuponela umu cupo, nomba tungazicimvya. Yeova angazwa aatwalana ukuya ni nsansa nu kuvwana lyonsi. (Welengini Masamu 127:1.) Lekini tusambilile apa vintu 5 ivingazwa atwalana ukutwalilila ukukomya icupo cao nupya ukuya ansansa lyonsi. Nakupya tumasambilila na pa mulandu uno ukutemwa kwacindamila sana pakuti icupo ciye icikome.

5, 6. Uzye ya iya na aci yangacita uli pakuti Yeova aayazwa umu cupo?

⁵ Ndi aatwalana yali na ucisinka nu kutontela Yeova, icupo cao cilaya icikome sana. (Welengini Kasambilizya 4:12.) Ya Iya na aci yangaleka kuti Yeova aayazwa ndi cakuti yakuuvwila vino akasambilizya. Baibo ikalanda pa yantu yakwe Leza aaliko mpiti ukuti: ‘Ndi mwaca mwafuma mu nzila, mwapumbukila ukwikasa lilunji nanti limani, mulauvwa izwi lyakwe kuno likumunena iliti, “mwe, ala inzila aeyi kuno ndangini muilondele.”’ (Eza. 30:20, 21) Ndakai, aatwalana “yanguvwa” izwi lyakwe Yeova lino yakuwelenga Baibo capamwi. (Masa. 1:1-3) Nupya yangakomya icupo cao ukupitila umu Kupepa Kwa Lupwa ukukalenga yaye nu luzango. Nupya ndi aatwalana yakupepela pamwi cila-wanda, yangalenga icupo cao cikome nu kucimvya ukuzanza ukukafuma uku yantu amu nsi yakwe Satana.

⁶ Ya Geyadi aaku Germany yalanzile yati: “Ndi cakuti twata ukuya nu luzango pa mulandu ni ntazi nanti ukukana manya ningo icalenga umwi pali sweswe ukucita vimwi, ukusunda ukwaya muli Baibo kukatwazwa ukuteka umwenzo nu kumanya ivya kwelela. Imiyele ii yacindama sana pakuti umu cupo muye uluzango.” Ndi cakuti aatwalana yakuombela Leza capamwi, yakaya sana ya cuza yakwe Leza nupya yakatandika ukuvwana nu kuya nu luzango cuze.

7. Uzye iya alinzile ukutungulula uli umuci?

⁷ Vino iya akatungulula ulupwa lwakwe i cingalenga kuti lukome nu kuya ni nsansa. Baibo ikati: “Klistu ali mutwe pa onsi yonsi, nga monsi nawe ali mutwe pa mwanaci.” (1 Kol. 11:3) Amazwi kwene yaa yakalanga ukuti ya iya yalinzile ukutungulula aci yao wakwe vino Yesu watungululanga asambi yakwe. Yesu ataali nu unkalwe, lelo wali nu kutemwa, uluse, ukukana umilila pa cintu conga, umuteekele, nupya umuicefye.—Mate. 11:28-30.

8. Uzye iya angacita uli pakuti umuci aamutemwa nu ku mucindika?

 ⁸ Ya iya Aina Klistu yatalinzile ukupatikizya aci yao lyonsi ukuyapeela umu cinzi. Lelo, yakatwalilila ‘kwikala na aci yao nu kumanya ukuti yene antu atonte kuluta aliyo [ukuyalangulukilako; ukuyuvwikisya vino yaaya].’ (1 Pet. 3:7) Lino yali pa yantu na lino yali sile yonga, ya iya yakalanga ukuti yaacindika aci yao nupya yayatemwa cuze ukupitila umu mivwangile ni micitile ya vintu. (Mapi. 31:28) Kucita vii kukalenga umuci acindika iya nu kumutemwa nupya Leza akapolelela sana icupo.

9. Uzye umuci angalanga uli ukuti waicefya nu kutontela iya?

⁹ Ukutemwa sana Yeova kukatwazwa ukuicefya nu kumutontela. (1 Pet. 5:6) Inzila yonga ino umuci akalangilamo ukuti akacindika utunguluzi wakwe Yeova, u kupitila umu kuombela pamwi na iya nu kumwazwa lino akutungulula ulupwa. Baibo ikati: “Mwe aci mwatontela ya iya inu, pano avino mulinzile kucita wa ina Klistu.” (Kolo. 3:18.) Ukulanda sile icacumi, asi vyonsi vino iya wapingulapo vino mamakwe angatemwa. Lelo, ndi cakuti vino iya wapingula vikuvwana na masunde yakwe Leza, umuci aakatontela akaitemelwa ukutungilila iya.—1 Pet. 3:1.

10. U mulandu ci uno ukutontela kwacindamila?

¹⁰ Aaci yakwata umulimo ucindame sana umu lupwa uno Yeova wayapeela. Umuci u “muze” wakwe iya. (Malaki 2:14, NW) Lino aatwalana yakulanzyanya ivyakucita, umuci alinzile ukuya nu mucinzi pakulanda vino akwelenganya na vino akuyuvwa umweneco, lelo afwile kutwalilila ukutoontela. Iya uwa mano alinzile ukuteekelela umuci nu kuuvwa vino akulanda. (Mapi. 31:10-31) Ukutontela kungalenga ulupwa lwauvwana, ukuya nu luzango, nu mutende, icakuti ya iya na aaci yangaaya ni nsansa pa mulandu nu kumanya ukuti yakazanzya Leza.— Efes. 5:22.

11. U mulandu ci uno ukwelela kwacindamila?

¹¹ Icintu icatala sana ukucita umu cupo, u kwelelana. Aatwalana yakauvwana sana ndi cakuti yonsi ‘yakwelelana lyonsi lino umwi wailizyanya pa muze.’ (Kolo. 3:13) Nomba, icupo cisiya ica nsansa ngi cakuti aatwalana yasikulonda ukwilila kuli vino umwi waluvinye icakuti ndi yalemanila iyatandika ukwiusya ivya mpiti. Wakwe viivi kwene vino ndi iciumba calepuka cingalenga ukuti icikuulwa cikawe, avino caaya nu mulupwa ndi cakuti musi ukuvwana, umwi ali ni cipyu, cingaatala sana ukuti yaaeleelana. Icapusana na cii i cakuti, ulupwa lukakoma sana ndi iya nu muci yakaelelana, wakwe vino Yeova akaelela.—Mika 7:18, 19.

12. Uzye ukutemwa kukalenga uli “ukwelelana maifyo aingi”?

¹² Kutemwa kwa cumi “kusyasunga viipe.” Nupya, “kutemwa kukalenga kwelelana maifyo aingi.” (1 Kol. 13:4, 5; welengini 1 Petulo 4:8.) Fwandi tungati, ukutemwa kukalenga kuti tutaika icipendo ca maila yano tulinzile ukwelela umwi. Lino umutumwa Petulo uzizye amaila yano wali nu kwelela umwi, Yesu waswike ati: “kufika pa makumi cinimbali maila cinimbali [77].” (Mate. 18:21, 22) Yesu walozyanga umukuti kutaaya icipendo ca maila yano umwina Klistu alinzile ukwelela umwi.—Mapi. 10:12. *

13. Uzye tungacimvya uli intazi ya kukana-elela?

¹³ Ya Aneti yalanzile ukuti, “ndi cakuti aatwalana yasikulonda ukwelelana, cikalenga ukuti yatatailana sana alino nu kuya ni cikonko umu mwenzo, nupya ukucita vivyo kukaonona icupo. Ukwelelana kukakomya icupo nu kulenga aatwalana ukuti yauvwana sana.” Pa kucimvya intazi ya kukana-elelana, mulinzile ukusambilila ukuya nu mwezo wa kulanga ukuti mukataizya. Mwataizya uwinu nu mwenzo onsi. (Kolo. 3:15) Ndi cakuti muli nu mwenzo wa kwelela, mulaya nu mutende wa melenganyo, mulauvwana sana, nupya Leza alaamupolelela.—Loma 14:19.

14, 15. Uzye a mazwi ci yano Yesu walanzile akucitila antu ivisuma, nupya tungayaomvya uli umu cupo?

¹⁴ Ukwaula nu kutwisika mukalonda kuti antu yalanga ukuti yaamucindika lino yakumunena nanti ukumucitila vimwi. Mukataizya sana ndi cakuti mwamanya ukuti umwi wacindika vino mukaelenganya na vino mukayuvwa. Nomba uzye mwatala muvwapo umwi wavwanga wati, “alacilola, ndamupezya”? Nanti cakuti antu yakalola ukuti ukucita vivyo caya sile ningo, Baibo ikatunena ukuti: “Utalanda ukuti, ‘Eya, kwene nkumucita wakwe vino wancisile!’” (Mapi. 24:29) Yesu walanzile pali vino tungacimvya intazi umu nzila isuma. Mazwi yano Yesu walanzile pali vino tulinzile ukucitila antu ivisuma yaamanyikwa sana, amazwi yaayo aakuti: “Vino mungatemwa kuti antu yamucitile avino namwe kwene mwayacitila.” (Luka 6:31) Yesu walozyanga umukuti vino tungatemwa ukuti antu yatucitile avino naswe tulinzile ukuyacitila nupya tutalinzile ukucitila antu iviipe pa mulandu wakuti yatuluvyanya. Umucupo namo tulinzile ukucita ivingalenga ukuti ivintu viziipe.

¹⁵ Aatwalana yakakomya icupo cao ndi cakuti yakusumba sana amano kuli vino ya wao yakuyuvwa pali vimwi. Iya umwi aakaikala  uku South Africa walanzile ati, “twezya ukuomvya amazwi yano Yesu walanzile akucitila antu ivisuma, kwene kukaya insita zimwi lino tukapusana, nomba tukaezya na maka ukucitilana wakwe vino cila-muntu angalonda ukuti umuze amucitile—kulikuti tukacindikana.”

16. I vyani vino atwalana yatalinzile ukucitilana?

¹⁶ Mutalanda pa winu uku yantu yauze muli vino asiomba ningo nanti ukulanda lyonsi pali vino akaluvyanya—kusi kwezya ukucita vivyo nanti lino mukusekako sile. Mwaiusya ukuti umu cupo musi mwakucimvyanya pakuti mulole ukuti uzye aweni uwakwatisya amaka, aweni aakavwangisya ukuluta umuze, nanti ukumanya aangaomvya amazwi aipisye angalenga uwakwe ukusoka cuze. I cacumi, swensi kwene tukaluvyanya, nupya insita zimwi tukasosya yauze. Nomba iya nanti umuci atalinzile ukuomvya amazwi aipe nanti amusalula nanti sile ukumamo umuze pa mulandu sile uwakuti wataluvyanya.—Welengini Mapinda 17:27; 31:26.

17. Uzye ya iya yangaaomvya uli amazwi yano Yesu walanzile apa kucitila yauze ivisuma?

¹⁷ Nanti icakuti intambi zimwi zikalenga kuti antu yaalola ukuti caya sile ningo iya ukuma mamakwe, Baibo ikati: ‘Aasisoka zuwa wazipapo ukuluta kavulumula wa mpanzela. Aakaitonsya umweneco waluta akapokolola imisumba.’ (Mapi. 16:32) Cikalondeka ukuombesya sana pakuti twakolanya umuntu uwakulisya uwaliko pano nsi, Yesu Klistu, nu kuya ateekele. Umonsi aakaomvya amazwi aipe kuli mamakwe nu kumuuma ala asi monsi musuma, nupya ala amata ukuya cuza wakwe Leza. Kalemba wa masamu Davidi, uwali umonsi wa maka nupya umusipe walanzile ati: “Opini Leza nga mute ukwifya. Mwaelenganya wakwe cimwi pali cii, lino muizi cele pa misanzi inu.”—Masa. 4:4.

18. U mulandu ci uno cacindamila ukutwalilila ukuombesya pakuti tuye nu kutemwa?

¹⁸ Welengini 1 Kolinto 13:4-7. Ukutemwa ali kuno kwacindama sana umu cupo. “Mulinzile kuya na mizu, afuke, aluse, aicefya, amutembo nupya antu akateeka myenzo. Na pa vintu vii vyonsi mulundepo ukutemwa kukakundanya vintu vyonsi pamwi mukulemana kumaliilike.” (Kolo. 3:12, 14) Ukutemwa ndi kuno Klistu wali nako ali kuno kukalenga kuti aatwalana yauvwana sana wakwe vino indaka ikalemanya injelwa. Ukutemwa kwa musango uu kukalenga icupo ukukaana ononeka na lino umwi waluvyanya, umwi watandika ukulwalilila, ukuulizya impiya, nanti ndi kwaya imilandu itale uku ukwi.

19, 20. (a) Uzye aatwalana yangacita uli pakuti yakomye icupo cao nu kutwalilila ukuya ni nsansa? (b) I vyani vino tuli nu kusambilila umwilyasi ililondeliilepo?

¹⁹ I cacumi ukuti cikalondeka ukuti twaya nu kutemwa, ucisinka, nu kuombesya sana pakuti ivintu viziipe umu cupo. Cisiziipa ukupuuka umu cupo pa mulandu ni ntazi, acino fwandi aatwalana yalinzile ukuombesya pakuti yaatwalilila ukuvwana. Aina Klistu aatwalana atemwa sana Yeova nu kutemwana, yakaezya na maka ukuti yaacimvya intazi pa mulandu nu kutemwa kuno yaatemwa Leza alino nu kutemwana, pano ‘ukutemwa ukwape.’—1 Kol. 13:8; Mate. 19:5, 6; Ayeb. 13:4.

²⁰ Citangupala ukuya umu cupo ica nsansa nupya icikome sana umu “tusita tutale” tuno tukwikalamo umu manda yaa akusyalikizya. (2 Tim. 3:1) Nomba, Yeova angatwazwa ukucimvya. Lelo, atwalana yalinzile ukulwisyanya ni miyele iipe iyaya muno nsi. Umwilyasi lilondeliilepo tuli nu kusambilila pali vino ya iya na aci yangacita pakuti yaacingilila ivyupo vyao ukupitila umu kukomya ucuza wao na Leza.