1. Ta ko elõñ armej rej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ñan kõm̦m̦ani?

 JUKJUKUN pãd in jej mour ie elukkuun l̦ap mour ettoon ie. Ñan waanjoñak, elõñ armej rej l̦õmn̦ak bwe ejjel̦o̦k jorrããn ñe em̦m̦aan ñan em̦m̦aan rej pãlele im ñan pãd ippãn juon eo ejjab pãleed im jaar jab m̦areiki. El̦ap an pija ko, bok ko, al ko, im kein karreelel ko kwal̦o̦k kõn mour in l̦õñ. (Sam 12:8, UBS) Bõtab, Jeova emaroñ jipañ kõj bwe jen mour ilo juon wãween me ej kabuñbũruon. Jemaroñ erreo im kwõjarjar wõt ilo jukjukun pãd in eobrak kõn nana im m̦anit ko rettoon.​—Riit 1 Tessalonika 4:3-5.

2, 3. (1) Etke jej aikuj in julo̦ki kõn̦aan ko renana jãn ippãd? (2) Ta ko jenaaj etali ilo katak in?

² Ñan kabuñbũruon Jeova, jej aikuj in kõjparok kõj jãn aolep men ko ej diki. Ak kõnke jejjab weeppãn, emaroñ pidodo ad kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon im nana, ãinwõt ek ko me epidodo aer po ilo mo̦o̦r ko. El̦aññe jej jino l̦õmn̦ak kõn men ko rettoon im nana, jen m̦õkaj in julo̦ki jãn l̦õmn̦ak ko ad. El̦aññe jejjab, kõn̦aan eo ñan kõm̦m̦ani men ko renana enaaj l̦apl̦o̦k wõt im jemaroñ kõm̦m̦an jerawiwi. Ãinwõt an Baibõl̦ ba: “M̦õṃ eo ear  etta, ej keotak jerawiwi.”—Riit Jemes 1:14, 15.

³ Kõn̦aan ko renana remaroñ jino ejaak ilo bũruod. Eñin unin jej aikuj in kõjparok men ko jej jino kõn̦aan. Ñe jej julo̦ki kõn̦aan ko rebõd jãn ippãd, men in enaaj jipañ kõj bwe jen jab po ilo m̦anit ko rettoon im jab iiooni men ko renana rej wal̦o̦k jãn m̦anit kein. (Galetia 5:16) Ilo katak in, jenaaj etale jilu men ko me remaroñ jipañ kõj ñan julo̦k kõn̦aan ko rettoon jãn ippãd. Men kein rej (1) jem̦jerã eo ad ippãn Jeova, (2) naanin kakapilõk ko jãn Baibõl̦, im (3) ad bõk jipañ jãn rũttõmak ro m̦õttad me epaak jem̦jerã eo aer ippãn Jeova.

4. Etke eaorõk bwe jen ruwaakl̦o̦k ñan Jeova?

⁴ Baibõl̦ ej ba bwe ro me rekõn̦aan “ruwaakl̦o̦k ñan Anij” rej aikuj in ‘karreoik peier’ im ‘kokkwõjarjar bũrueer.’ (Jemes 4:8) Ñe Jeova ej juon eo me jelukkuun epaake im ej M̦õttad, jeban kõn̦aan wõt kabuñbũruon ilo kõm̦m̦an ko ad ak jenaaj kõn̦aan bwe l̦õmn̦ak ko ad ren bar kabuñbũruon. Ñe l̦õmn̦ak ko ad rerreo, innem bũruod enaaj bar erreo. (Sam 24:3, 4; 51:6; Pilippai 4:8) Jeova emel̦el̦e bwe jejjab weeppãn im jemaroñ jino l̦õmn̦ak kõn men ko rettoon. Bõtab, kõnke jejjab kõn̦aan kabũrom̦õj Jeova jenaaj kate kõj bwe jen julo̦k l̦õmn̦ak ko renana im rettoon jãn ippãd. (Jenesis 6:5, 6, UBS) Jenaaj kate wõt kõj im kõm̦m̦an jabdewõt men ñan kõm̦m̦an bwe l̦õmn̦ak ko ad ren erreo wõt.

5, 6. Ewi wãween jar emaroñ jipañ kõj bwe jen julo̦k kõn̦aan ko rettoon jãn ippãd?

⁵ Ñe jej wõnm̦aanl̦o̦k wõt im jar ñan Jeova, enaaj jipañ kõj bwe jen julo̦k l̦õmn̦ak ko rettoon jãn ippãd. Ej letok kajoor eo an ñan kakajoor kõj bwe jen dãpij wõt ad erreo im kwõjarjar. Ñe jej jar, jemaroñ ba ñan Jeova bwe jekõn̦aan bwe l̦õmn̦ak ko ad ren kabuñbũruon. (Sam 19:14, UBS) Jen kõttãik kõj im kajjitõk ippãn Jeova bwe en etale kõj im lale el̦aññe ewõr kõn̦aan enana im bõd ilo bũruod me remaroñ tõllo̦k kõj ñan jerawiwi. (Sam 139:23, 24) Jen wõnm̦aanl̦o̦k wõt im kajjitõk ippãn Jeova bwe en jipañ kõj ñan jol̦o̦k l̦õmn̦ak ko rettoon im kõm̦m̦ane wõt men eo ejim̦we meñe ilo iien ko reppen me jej iioon menin kapo ko.​—Matu 6:13.

⁶ M̦okta jãn ad kar katak im jel̦ã kõn Jeova, emaroñ kar em̦m̦an ippãd kõm̦m̦ani men ko me Jeova ejjab m̦õn̦õn̦õ kaki. Bõlen kiiõ jej kate wõt kõj ñan julo̦k kõn̦aan kein rebõd jãn ippãd. Bõtab, Jeova emaroñ jipañ kõj ñan kõm̦m̦an oktak im kõm̦m̦ani men ko rej kabuñbũruon. Ñan waanjoñak, ãlikin an kar Kiiñ Devid l̦õñ ippãn Batshiba, ear ukel̦o̦k im akwel̦ap ñan Jeova bwe en lel̦o̦k ñane juon ‘bõro erreo’ im jipañe bwe en pokake. (Sam 51:10, 12) Kõn men in, ñe epen ad julo̦k kõn̦aan ko rettoon me rar pãd ippãd m̦okta jãn ad kar katak Baibõl̦, Jeova enaaj jipañ kõj bwe en l̦apl̦o̦k ad kõn̦aan pokake e im kõm̦m̦ani men ko rejim̦we. Enaaj jipañ kõj bwe jen jel̦ã kõjparok kõj jãn l̦õmn̦ak ko rejjab jim̦we me rej wal̦o̦k kõnke jejjab weeppãn.​—Sam 119:133.

7. Ewi wãween an Naanin Anij jipañ kõj ñan julo̦k l̦õmn̦ak ko rettoon jãn ippãd?

⁷ Ñe jej jar im kajjitõk bwe Jeova en jipañ kõj, emaroñ uwaake jar ko ad ikijjeen naan ko an ilo Baibõl̦ eo. Jemaroñ lo mãlõtlõt eo an Anij ilo naan ko an ilo Baibõl̦. Mãlõtlõt eo an Anij “erreo.” (Jemes 3:17) Ñe jej riit Baibõl̦ aolep raan, jej kobrak l̦õmn̦ak ko ad kõn men ko rerreo. (Sam 19:7, 11; 119:9, 11, UBS) Bareinwõt ilo Baibõl̦, elõñ waanjoñak ko im naanin kakkõl ko me remaroñ jipañ kõj ñan julo̦k l̦õmn̦ak im kõn̦aan ko rettoon jãn ippãd.

8, 9. (1) Etke likao eo ear l̦õñ ippãn kõrã eo ekijoñ? (2) Ta wãween ko me waanjoñak eo ilo Jabõn Kõnnaan 7 jebta ej jipañ kõj bwe jen kõjparok kõj jãni?

 ⁸ Jabõn Kõnnaan 5:8 ej kakkõl kõj bwe jen kõjparok kõj jãn m̦anit ko rettoon. Ilo Jabõn Kõnnaan 7 jebta, ej kwal̦o̦k kõn bwebwenatoon juon likao me ear etetal in boñ ilo ial̦ eo iturin m̦õn juon kõrã ekijoñ. Kõrã in ear pãd ilo ial̦ eo ñan m̦weo im̦õn im ej “kõn̦aki nuknuk ko an kõrã ekijoñ.” Kõrã in ear jibadekl̦o̦k likao eo im atbo̦kwõje im mejenmaiki kab jiroñl̦o̦k naan ko me rar kõm̦m̦an bwe en wal̦o̦k kõn̦aan ko renana ippãn likao eo. Likao eo ear jab kajju julo̦k kõn̦aan kein renana, im men in ear tõll̦o̦k e bwe en l̦õñ ippãn lio. Meñe likao eo ear jab l̦õmn̦ak in kõm̦m̦an jerawiwi, ak kõn an kar jab julo̦k kõn̦aan kein renana jãn l̦õmn̦ak eo an, ear oktak im jerawiwi. Kõn men in, elõñ men ko renana im rekabũrom̦õjm̦õj rar wal̦o̦k ñane. El̦aññe ear jel̦ã bwe men ko ear kõm̦m̦ani rekauwõtata, enaaj kar kattol̦o̦ke jãn lio im jab pãd iturin ñan jidik!—Jabõn Kõnnaan 7:6-27, UBS.

⁹ Ãinwõt likao in, jemaroñ kõm̦m̦ani pepe ko rebõd kõnke jejjab mel̦el̦e kõn ta ko rekauwõtata. Ñan waanjoñak, ñe ej boñ, ewõr jet jãnõl̦ ko ilo tipi me ej wal̦o̦k pija ko renana ie. Kõn men in, emaroñ kauwõtata ñan ukot jãnõl̦ ko ñan lale pija ta ko rej wal̦o̦k ilo jãnõl̦ ko jet. Im ñe jej Internet, emaroñ  kauwõtata ñan etal ñan Weep jait ko me jejaje peij ta ko rej bõkl̦o̦k kõj ñani. Ebar kauwõtata ñan kõjerbal Weep jait ko me jej chat ak bwebwenato ippãn ro jet ie ak Weep jait ko me elõñ kein karreelel ko ie me remaroñ bõkl̦o̦k kõj ñan peij ko me ej wal̦o̦k pija nana ie. Wãween kein remaroñ kõm̦m̦an an wõr kõn̦aan ko renana im rettoon ippãd me remaroñ kõm̦m̦an bwe jen jab pokake Jeova.

10. Etke ekauwõtata ñan kattoojoj? (Lale pija eo ilo jinoin katak in.)

¹⁰ Baibõl̦ ej bar kwal̦o̦k ñan kõj kõn wãween an em̦m̦aan im kõrã ro aikuj kõm̦m̦an ñan doon. (Riit 1 Timote 5:1, 2, UBS.) Kũrjin ro rej aikuj in kwal̦o̦k wõt eñjake ko aer im kõn̦aan ko aer ñan eo pãleer ak ñan eo rej l̦õmn̦ak in m̦areiki. Rejjab kattoojoj ñan ro jet. Jet rej l̦õmn̦ak bwe ejjab kauwõtata ñe ekattoojoj wãween aer em̦m̦akũtkũt, kõm̦m̦an, ak kalimjek ro jet, toon wõt aer jab pãd ippãn doon. Bõtab, ñe ruo armej rej kattoojoj ñan doon, remaroñ jino bõk l̦õmn̦ak ko rettoon, im men in emaroñ tõll̦o̦k er ñan l̦õñ. Em̦õj an men in wal̦o̦k m̦okta, im emaroñ bar wal̦o̦k.

11. Ta eo jej katak jãn joñak eo an Josep?

¹¹ Em̦m̦an waanjoñak eo an Josep ñan kõj. Lio pãleen Potipar ear kajjioñ in kapoik Josep bwe en pãd ippãn. Bõtab, Josep ear jab. Meñe ãindein, ak lio ear jab bõjrak jãn an kabõn̦õn̦õik Josep. Aolep raan lio ej kajjitõk ippãn Josep “bwe en babu ippãn, ak pãd ippãn.” (Jenesis 39:7, 8, 10) Juon rũmmãlõtlõt me ej katak kõn Baibõl̦ ej kwal̦o̦k bwe lio pãleen Potipar ear l̦õmn̦ak bwe ñe erro naaj Josep make iaaerro, Josep enaaj kar kõn̦aan e. Bõtab, Josep ear peek ilo bũruon bwe en jab kõtl̦o̦k bwe en po ilo an lio kattoojoj ñane. Josep ear jab kattoojoj ñan lio. An kar Josep kõm̦m̦ane men in ear jipañe bwe en jab wal̦o̦k kõn̦aan ko rebõd ilo bũruon. Eñin unin, ke lio ear jibwe nuknuk eo an Josep im kajjioñ in iuuni bwe en l̦õñ ippãn, Josep ear m̦õkaj im “jol̦o̦k nuknuk eo an n̦a ilo pein, im ko, im diwõjl̦o̦k.”—Jenesis 39:12.

12. Etke jejel̦ã bwe men ko jej kalimjeki remaroñ jelõt bũruod?

¹² Jijej ear kakkõl kõj bwe men ko jej kalimjeki remaroñ jelõt bũruod im kairuj kõn̦aan ko ad ñan kõm̦m̦ani m̦anit ko rejekkar ak l̦õñ. Jijej ear ba: “Jabdewõt eo ej kallimjek kõrã im mejkaiie em̦õj an l̦õñ ippãn ilo bũruon.” (Matu 5:28) Eñin men eo ear wal̦o̦k ñan Kiiñ Devid. Baibõl̦ ej ba bwe ear pãd ilo raan m̦weo im̦õn im “lo juon kõrã ej tutu.” Bõtab, ear jab bõjrak jãn an kalimjeke lio im l̦õmn̦ak kake. (2 Samuel 11:2) Meñe ear wõr pãleen lio, ak ear jino wõr an Devid kõn̦aan ñane im ear l̦õñ ippãn.

13. Etke jej aikuj in “kõm̦m̦an juon bujen” ippãn mejãd, im ewi wãween ad kõm̦m̦ane men in?

¹³ El̦aññe jekõn̦aan bwe en jab wal̦o̦k l̦õmn̦ak ko rettoon ippãd, jej aikuj l̦oore joñak eo an Job. Job ear ba: “Iar kõm̦m̦an juon bujen ippãn meja.” (Job 31:1, 7, 9) Ãinwõt Job, jej aikuj peek ilo bũruod bwe jejãmin kalimjek ro jet im mejkaiie kake er ak l̦õmn̦ake ad kõm̦m̦ani m̦anit ko rettoon ippãer. Bareinwõt, ñe jej lo pija ko rettoon ilo kampiutõr ko, kein karreelel ko, bok ko, ak jabdewõt jikin, jen m̦õkaj in bõk mejãd jãni im jab lali.

14. Ta eo jej aikuj in kõm̦m̦ane bwe jen erreo im kwõjarjar wõt?

¹⁴ Ñe kwõj l̦õmn̦ak kõn ta ko jaar etali ilo katak in, kwõmaroñ kile bwe kwõj aikuj lukkuun kõjparok eok jãn l̦õmn̦ak ko rettoon. El̦aññe kwõj aikuj in kõm̦m̦an oktak, kwõn jab rum̦wij in kõm̦m̦ane! El̦aññe kwõj pokake ta ko Jeova ej ba, kwõmaroñ julo̦k kõn̦aan ko rettoon im kwõnaaj erreo im kwõjarjar wõt.​—Riit Jemes 1:21-25, UBS.

15. El̦aññe jej lo bwe epen ñan julo̦k kõn̦aan ko renana ippãd, etke eaorõk ñan kajjitõk jipañ jãn ro jet?

¹⁵ El̦aññe kwõj lo bwe epen ñan am̦ julo̦k kõn̦aan ko renana jãn ippam̦, kwõn kõnnaan ippãn juon iaan ro ilo eklejia eo am̦ me eto an karejar ñan Jeova im emaroñ lewaj naanin kakapilõk ko rem̦m̦an jãn Baibõl̦. Emaroñ pen ñan am̦ kwal̦o̦k inepata im apañ ko am̦ make ñan ro jet, ak el̦ap an aorõk bwe kwõn kajjitõk jipañ. (Jabõn Kõnnaan 18:1; Hibru 3:12, 13, UBS) Rũttõmak ro m̦õttad me epaak jem̦jerã eo aer ippãn Jeova remaroñ jipañ eok bwe kwõn kile ta oktak ko kwõj aikuj kõm̦m̦ani. Kõn men in, kwõn kate eok ñan kõm̦m̦an oktak bwe kwõn dãpij wõt jem̦jerã eo am̦ ippãn Jeova ãinwõt juon M̦õttam̦.

16, 17. (1) Ewi wãween an em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo maroñ jipañ ro me rej kile bwe epen aer julo̦k kõn̦aan ko renana jãn ippãer? Kwal̦o̦k juon waanjoñak. (2) Etke eaorõk bwe ro rej alwõje pija ko rettoon ren m̦õkaj in kajjitõk jipañ?

¹⁶ Em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo rejel̦ã kilen jipañ kõj. (Riit Jemes 5:13-15.) Ium̦win elõñ iiõ ko, juon likao ilo aelõñin Brazil ekar kile ippãn make bwe epen ñan an julo̦k kõn̦aan ko renana jãn ippãn. Ear ba: “Ikar jel̦ã bwe l̦õmn̦ak ko aõ rejjab kabuñbũruon Jeova, ak ikar ãliklik im jook in ba ñan ro jet kõn men in.” Juon iaan em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo an ear jel̦ã bwe likao in ear aikuj jipañ im ear rõjañe bwe en kwal̦o̦k men in ñan em̦m̦aan ro rej lale eklejia. Likao eo ej ba: “Iar bwilõñ kõn joñan an em̦m̦aan ro rej lale eklejia jouj ñan ña. Rar lukkuun jouj ñan ña im mel̦el̦e kõn apañ eo aõ meñe iar jab kõtmãne men in. Rar lukkuun roñjake aõ kwal̦o̦k inepata ko aõ. Rar kõjerbal Baibõl̦ ñan kakeememej eõ bwe Jeova el̦ap an yokwe ña, im rar jar ippa. Men in ear jipañ eõ bwe en pidodo aõ roñjake im l̦oore naanin kakapilõk ko rar kwal̦o̦k jãn Baibõl̦.” Ãlikin an kar likao in kakajoorl̦o̦k jem̦jerã eo an ippãn Jeova, ear ba: “Ij kab kile ippa make ewi joñan an aorõk ñan kajjitõk jipañ ippãn ro jet ijello̦kun ad kajjioñ make kõm̦adm̦õdi inepata im apañ ko ad.”

¹⁷ El̦aññe kwõj imminene in alwõje pija ko rettoon, kwõj aikuj m̦õkaj in kajjitõk jipañ. Ñe etol̦o̦k am̦ jab kajjitõk jipañ, enaaj juon men ekauwõtata ñan kwe kõnke enaaj l̦apl̦o̦k wõt kõn̦aan ko renana ippam̦ m̦ae iien eo kwõj kõm̦m̦ane juon jerawiwi el̦ap. Kõn men in, kwõnaaj kabũrom̦õj ro jet im kõm̦m̦an bwe armej ro ren kananaik etan Jeova. Elõñ rar kajjitõk jipañ ippãn em̦m̦aan ro rej lale eklejia eo im rar roñjake naanin kakapilõk ko aer kõnke rekõn̦aan kabuñbũruon Jeova im pãdwõt ilo doulul in an.​—Sam 141:5; Hibru 12:5, 6; Jemes 1:15.

18. Ta eo kwõj aikuj peek ippam̦ make ñan kõm̦m̦ane?

¹⁸ Jukjukun pãd in an Setan el̦apl̦o̦k an nana im eobrak kõn men ko rettoon. Meñe ej ãindein, ak rũkarejar ro an Jeova rej kate er bwe l̦õmn̦ak ko aer ren erreo im kwõjarjar wõt. El̦ap an Jeova buñbũruon kõn Kũrjin rein rej kõm̦m̦ane wãween in. Kõn men in, jen peek ilo bũruod ñan epaake wõt Jeova im l̦oore naanin kakapilõk ko an me rej itok jãn Baibõl̦ im doulul in an. El̦aññe jej kõm̦m̦ane men in, jenaaj m̦õn̦õn̦õ im jenaaj erreo wõt im̦aan mejãn Jeova. (Sam 119:5, 6) Im ilo naaj ilju im jekl̦aj, ãlikin an Setan jako, jenaaj mour ñan indeeo ilo juon jukjukun pãd erreo im ejjel̦o̦k m̦anit ko rettoon im nana ie.