Notatuan kiixmatkej Jiova satepan ke peuak xiuit 1920, keman ayamo monamiktiayaj. Nejua niyolik ipeujyan xiuit 1939 ompa Inglaterra. Keman katka nikonetok niaya nechikolmej iniuan notatuan uan satepan peuak nipanoua itech Escuela tein Techmachtia iTekiyo Dios. Kuali nikelnamiki keman yekinika nikpanoltij se tamachtilis. Kemej sayoj nikpiaya chikuasen xiuit, monekik nimoketsas itech se caja porin amo uelia nikinitaya tokniuan. Nimouik keman nikitak ke moajsiaj miakej takamej uan siuamej.

Nopopaj nechijkuilouilij itech se amat tein nikijtoskia itech tanojnotsalis. Keman yekinika nitanojnotsato noselti itech se kali, nikpiaya chikueyi xiuit. Takat akin nechnankilij kiixtajtoltij amat tein nikuikaya uan niman kiselij amatajkuilol “Sea Dios veraz”. Nejon semi nechyolpaktij uan niman niktapouito nopopaj. Tanojnotsalis uan nechikolmej semi nechyolpaktiayaj uan nechpaleuijkej maj nikixtaliani niktekitilis Jiova miak tonalmej.

Okachi nikpatiuitak tein Biblia tamachtia keman nopopaj tajtanik maj nechtitanilianij amaix Tanejmachtijkej. Keman ejkoya niman nikixtajtoltiaya. Keman okachi nitakuaujtamatik iuan Jiova, nikixtalij nikmaktilis nonemilis.

Itech xiuit 1950, notatuan uan nejua tiajkej Nueva York porin tietoskiaj itech ueyi nechikol “Aumento de la Teocracia”. Tamachtilis tein motemakak jueves 3 metsti agosto motokaytiaya “Día del misionero”. Tanojnots tein kinmakaj akin moauiaj kipanoltij tokniuj Carey Barber, akin satepan mochiuak semej tokniuan Oloch Taojtokaltianij. Keman techchiuilij ome netajtanilmej akin yaya timoauitij, nejua nimoketsak uan chikauak nitanankilij: “¡Kemaj!”. Maski nikpiaya 11 xiujmej, nikmatia ke tein nikchiujka amo auil katka. Sayoj ke nikmouiliaya nimokalakis itech at, porin ayamo  uelia niajkuia oso nimoatamotaya. Notío nouan yajki kampa nechauiskiaj uan nechiluij ke nochi kuali kisaskia. Tein melauj, kemej ijsiujka nechauijkej, nion nitaksak aijtik. Nipanok iuan se tokniuj akin nechauij uan satepan iuan okse akin nechpaleuij maj nikisani. Hasta axkan Jiova kisentokani kimelauani noojuan.

Keman nikisak kaltamachtiloyan, niknekia nimochiuas precursor. Sayoj ke akin nechmachtiayaj nochipa nechiluijtoyaj maj nimomachtianiok universidad. Kemej semi nechiluiayaj, nikinkakik uan niajki. Sayoj ke niman nikajsikamatik ke amo ueliskia niktayekanaltis tein nimomachtiaya itech Biblia uan no niktayekanaltis kaltamachtiloyan. Yejua ika nikixtalij amo niasok universidad. Niktataujtij Jiova uan nikijkuiloj se amat kampa ika miak poujkaitalis nikijtouaya ke sayoj nimomachtiskia nejon yekinika xiuit uan satepan amo niaskiaok. Nitakuaujtamatik ke Jiova nechpaleuiskia uan niman nimochiuak precursor.

Itech metsti julio xiuit 1957 nimochiuak precursor itech xolal Wellingborough. Nikintajtanij tokniuan akin tekitiaj Betel ompa Londres xa moajsia se tokniuj akin uejkaujya katka precursor akin ueliskia iuan nitapaleuis. Bert Vaisey, se tokniuj takat akin semi kiuelitaya tanojnotsas, nechmachtij miak taman uan nechpaleuij maj kuali nikixtaliani kemanian nitanojnotsaskia. Itech nechikol moajsiaj sayoj chikuasen tokniuan siuamej akin xiuejkejya katkaj, tokniuj Vaisey uan nejua. Nimomachtis achto ke niaskia nechikolmej uan nikpanoltis seki tamachtilis nechpaleuij maj nikchikauani notakuaujtamatilis iuan Jiova, uan miakpa uelik niknextij notakuaujtamatilis ika tanankililmej tein niktemakaya.

Keman nechkixtijkej satepan ke nechtsakkaj porin amo niknekik nimochiuas soldado, nikixmatik se precursora especial akin monotsaya Barbara. Timonamiktijkej itech xiuit 1959 uan tiknekiaj titapaleuitiuij kampa yeski kampa techtitaniskiaj. Yekinika techtitankej Lancashire, tein moajsi Inglaterra. Ompa, itech metsti enero xiuit 1961, nechyoleujkej maj niouj Betel ompa Londres porin nikseliskia Tamachtilis tein kiseliaj Tayekananij uan Tapaleuianij, tein uejkauaskia se metsti. Keman tamik tamachtilis amo nikchiaya maj kiixtalianij maj nitakalpano itech nechikolmej. Se tokniuj akin uejkaujya katka takalpanojkej nechmachtij ome semana itech xolal Birmingham, uan Barbara yajki nouan. Keman nechtamimachtij, Barbara uan nejua tiajkej Lancashire uan Cheshire kampa titakalpanoskiaj.

Itech metsti agosto xiuit 1962, keman timoseuijtoyaj seki tonalmej, tikselijkej se carta tein techualtitanilijkej tokniuan akin tekitiaj Betel. No techualtitanilijkej seki amamej tein ueliskia ika titajtaniskej maj tikselikan Tamachtilis tein motemaka Galaad. Tiktataujtijkej Jiova, tikijkuilojkej tein motajtania itech amamej uan niman tiktitankej. Makuil metsti satepan, tiajkej Brooklyn (Nueva York) porin tikseliskiaj Tamachtilis tein motemaka Galaad tapoual 38, tein uejkauaskia majtakti metsti.

 Itech Tamachtilis tein motemaka Galaad okachi tikixmatkej iTajtol Dios, keniuj tekiti inechikol Jiova uan keniuj kitekitiliaj tokniuan itech nochi taltikpak. Okseki tokniuan akin no kiselijkej tamachtilis techmachtijkej miak taman porin tejuan ayamo tikajxitiayaj 25 xiujmej. Semi nikpatiuitaya mojmostaj nitekitis iuan tokniuj Fred Rusk, semej akin techmachtiayaj. Se taman tein nechmachtij tein semi kipia ipatiuj yejua ke nochi tein nitayolmajxitis nochipa moneki kisas itech iTajtol Dios. Keman tikselijtoyaj tamachtilis, seki tokniuan akin kitemakakej tanojnotsmej katkaj Nathan Knorr, Frederick Franz uan Karl Klein, akin kimatiaj miak taman. Ineskayo tokniuj Alexander Macmillan techmachtij ke moneki tiyeskij tiyolyemankej. Yejua techmakak se tanojnots tein techpaleuij maj tikajsikamatinij keniuj Jiova kinixyekanak itekitikauan keman kipanokej ouijkayomej itech xiuit 1914 hasta ipeujyan xiuit 1919.

Keman yaya tamitia tamachtilis tein tikselijtoyaj, tokniuj Knorr techiluij ke techtitaniskiaj maj titapaleuitij Burundi, se altepet tein moajsi África. Niman tiajkej biblioteca tein yetok Betel porin tiknekiaj tiktemoskej itech Anuario kanachi tokniuan tanojnotsanij moajsiaj Burundi. Sayoj ke itech nion se amaix tikajsikej maj ika motajto nejon altepet. Tikajsikamatkej ke tiaskiaj kampa amo keman moteixmatiltijtoya iTajtol Dios, uan kampa amo semi tiixmatiaj. Semi timouiaj, sayoj ke tiktataujtiskej Jiova techpaleuij.

Ompa Burundi nochi taman katka: semi tonaya, taman kemej nemiaj uan hasta tajtouayaj okse tajtol. Axkan monekia timomachtiskej tajtol francés. No monekia tiktemoskej kani tinemiskej. Ome tonal satepan ke tiajsikej, techkalpanoto Harry Arnott, se tokniuj akin iuan tikselijkaj Tamachtilis tein motemaka Galaad. Yejua yaya Zambia, kampa tapaleuiskia, uan techpaleuij maj tikajsinij kani tinemiskej. Nejin yejua yekinika kali kampa tinenkej kemej misioneros. Sayoj ke tekiuanij, akin amo kinixmatiaj itaixpantijkauan Jiova, niman peuak techixnamikij. Keman yekin tikuelitstiayaj titapaleuiskej ompa, tekiuanij technauatijkej ke amo ueliskia timokauaskej komo amo tikixtiayaj amat tein kinextiaya ke ompa ueliskia titekitiskej. Yejua ika monekik tiaskej okse altepet, Uganda.

Tepitsin timouiaj tiaskej Uganda porin amo tikpiayaj visa, sayoj ke titakuaujtamatiaj iuan Jiova.  Se tokniuj takat kayot Canadá akin ompa tapaleuijtoya tajtoj iuan takat akin ueliskia kijtos ox timokauayaj itech altepet oso amo, uan kitapouij toni panouaya. Nejon techpaleuij, porin takat kijtoj ke ueliskia timokauaskej seki metsti hasta maj tikixtiskiaj amat tein kinextiaya ke ueliskia ompa timokaltaliskej. Tikitakej ke Jiova semi techpaleuij.

Maski ompa Uganda sayoj moajsiaj 28 itaixpantijkauan Jiova, uejkaujya peujka motanojnotsa, amo kemej Burundi. Miakej taltikpakneminij tajtouayaj inglés. Sayoj ke niman tikajsikamatkej ke komo tiknekiaj maj mochiuanij itaixpantijkauan Jiova, monekia tiueliskej maski sayoj semej tajtolmej tein ompa motajtouaya. Tikixtalijkej timomachtiskej tajtol luganda, tein miakej tajtouayaj itech xolal Kampala, kampa peuak titanojnotsaj. Panokej miak xiujmej hasta ke tiuelkej, sayoj ke tikitakej ke tiueliskej nejon tajtol semi techpaleuiaya itech tanojnotsalis. Tikitakej toni monekia kiajsikamatiskej akin tikinmachtiayaj ika Biblia, uan keman yejuan kiitakej ke ininka timotekipachouayaj, touan takuaujtamatkej uan techiluijkej keniuj kiitayaj tein momachtijtoyaj.

Semi techyolpaktij tikinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiixmatinij Jiova, uan no semi techyolpaktij keman tokniuan kiixtalijkej maj titakalpanouanij itech miak xolalmej tein moajsiaj itech altepet. Tokniuan akin tekitiaj Betel tein moajsi Kenia, techtitankej maj titachiatij itech xolalmej kampa tokniuan akin katkaj precursores especiales okachi ueliskia kinpaleuiskej taltikpakneminij maj kiixmatinij Jiova. Miakpa, taltikpakneminij akin amo keman iniuan tajtojtoyaj itaixpantijkauan Jiova semi kuali techselijkej. Kichiujkej maj kuali timomachilianij uan hasta techtamakakej.

Satepan okseko nitakalpanoto. Nitejkok itech se tren ompa Kampala uan nechuikilij ome tonal niajsis kampa ajsij barcos ompa Mombasa, tein moajsi Kenia. Ompa, niajki itech barco hasta islas Seychelles, tein moajsij océano Índico. Satepan, itech xiuit 1965 hasta xiuit 1972, Barbara uan nejua miakpa titakalpanotoj ompa, kampa moajsiaj ome tokniuan tanojnotsanij. Ijkuak, nejon tokniuan kichiuayaj nechikolmej uan satepan peuak moajsi se nechikol. Satepan no uelik nikinkalpanoto tokniuan akin nemij Eritrea, Etiopía uan Sudán.

Ompa Uganda nochi mopatak keman seki taltikpakneminij taixnamikkej uan moaxkatilijkej tekiuajyot, uan nejon kichiuak maj miak xiujmej panouani tein amo kuali. Nejon nechmachtij ke semi kuali keman se kintakamati tekiuanij ijkon kemej kijtoua Biblia (Mar. 12:17). Se tonal technauatijkej nochin akin okseko tikayomej maj timoijkuilouanij iniuan policías akin moajsiaj kampa ika tinemiaj. Niman tikchiujkej. Seki tonalmej satepan, keman niaya itech carro iuan okse misionero ompa Kampala, policías techtsakuilijkej. Semi timomoujtijkej. Techpantijkej ke katka titapijpianij uan techuikakej kampa tetsakuaj. Keman ompa tietoyaj, tikiniluijkej ke katkaj timisioneros uan ke amo titakuejmolchiuayaj. No tikiniluijkej ke timoijkuilojkajya, sayoj ke amo techneltokilijkej. Seki policías akin kiuikayaj ininpistolas techuikakej kampa ika tinemiaj, kampa moajsiaj policías akin iniuan timoijkuilojkaj. Keman ompa tiajsikej, se policía akin kimatia ke timoijkuilojkajya techixmatik uan kinnauatij maj techkauanij maj tianij. ¡Semi tiyolseujkej!

Itech nejon tonalmej, soldados tajpiayaj itech ojmej uan miakpa iniuan timoajsiaj. Semi  timouiaj, okachiok keman soldados uintitoyaj. Sayoj ke nochipa tiktataujtiayaj Jiova uan keman techkauayaj maj tipanokan, semi tiyolseuiaj. Sayoj ke, itech xiuit 1973 nochi misioneros akin nemiaj Uganda uan okseko kayomej katkaj kinnauatijkej maj kisanij.

Oksepa techtitankej maj okseko titapaleuitij. Tiajkej Costa de Marfil, tein moajsi África occidental. Oksepa mopatak nochi, porin semi taman kemej nemiaj, monekia oksepa titajtoskej francés uan monekia timomatiskej tinemiskej iniuan misioneros akin seseko kayomej. Sayoj ke tiksentokakej tikitakej ke Jiova techpaleuiaya, porin miakej taltikpakneminij akin yolyemankej katkaj kuali techkakiaj uan kinekiaj momachtiskej. Titakuaujtamatiaj iuan Jiova uan yejuatsin kisentokaya kimelauaya toojuan.

Se tonal, techiluijkej ke Barbara kipiaya cáncer. Miakpa tiajkaj Europa kampa kipajtijtoyaj. Sayoj ke itech xiuit 1983 tikitakej ke amo ueliskiaok tiksentokaskej titapaleuiskej ompa África. Barbara uan nejua semi techyolkokoj nejon.

Keman tietoyajya Betel tein moajsi Londres, Barbara okachi tanauik uan momikilij. Tokniuan akin tekitiaj Betel semi nechpaleuijkej. Se tokniuj takat iuan inamik semi nechpaleuijkej maj amo semi nimotayokoltiani uan maj niksentokani nitakuaujtamatini iuan Jiova. Satepan nikixmatik se tokniuj siuat akin yaya tapaleuiti Betel seki tonalmej. Monotsaya Ann uan achto katka precursora especial. Yejua semi kitasojtaya Jiova, yejua ika timonamiktijkej itech xiuit 1989 uan tiksentokaj titapaleuiaj Betel tein moajsi Londres.Itech xiuit 1995 hasta xiuit 2018 nikpiak tatiochiualis nias ajsitoyaya 60 altepemej, porin nitakalpanouaya itech kalmej Betel tein ompa moajsij (oso kemej moijtouaya achto, nikatka superintendente de zona). Keman nitakalpanouaya, nochipa nikitaya ke Jiova kinyekpia itekitikauan maski tein yeski kipanouaj.

Itech xiuit 2017, nitakalpanoto Betel tein moajsi África. Semi nechyolpaktij nikuikas Ann maj ixmatiti Burundi, uan semi techyolpaktij tikitaskej ke miakejya mochiujkaj itaixpantijkauan Jiova. Itech ojti kampa nitanojnotsaya kajkalpan itech xiuit 1964 axkan moajsi se kualtsin kali Betel uan moajsij panoua 15,500 tokniuan tanojnotsanij itech altepet.

Keman nikitak kani titakalpanoskiaj itech xiuit 2018, semi niyolpakik keman nikitak ke tiaskiaj Costa de Marfil. Keman tiajsikej Abiyán, xolal tein okachi ueyi itech nochi altepet, nikmachilij kemej yeskia niajsika nochan. Keman tietoyajya Betel, peuak nikita amat tein kipiaya inintapoual akin tekitiaj ompa uan keman nikitak itokay akin nemia tanakastan, niknemilij ke nikixmatia porin motokaytiaya Sossou. Niknemilij ke katka se tokniuj takat akin achto katka superintendente de ciudad, akin nikixmatik keman nitapaleuijtoya Abiyán. Sayoj ke amo yejua katka, ta katka iokichpil.

Jiova kichiuani tein kijtoua. Ouijkayomej tein nikpanouani nechmachtianij ke keman titakuaujtamatij iuan Jiova, yejuatsin kimelaua toojuan. Nikneki niksentokas itech nejin kualtsin ojti tein teajxitia itech yankuik taltikpak, kampa tinemiskej nochipaya (Prov. 4:18).