1, 2. 1) ¿Toni kiteajsikamatiltia tajtol tein itech Biblia mokepa ‘ueyipanchiualis’? 2) ¿Toni netajtanilmej monankilitij itech nejin tamachtilis?

KEMAN tikonkaki tajtol ueyipanchiualis, ¿itech toni tiontanemilia? ¿Ueyi kualtsinyot tein moita itech itachijchiualis Dios? (Apoc. 4:11.) ¿Tiontanemilia itech ueyipanchiualis tein kinmakaj akin kitelpiaj tomin, akin kipiaj tamatilis oso akin kichiuanij uejueyi taman? Itech Biblia, tajtol hebreo tein mokepa kemej ‘ueyipanchiualis’, kiteajsikamatiltia teisa tein etik. Ne uejkauj, tomin mochijchiuaya ika kualtsitsin teposmej kemej oro uan plata, uan komo tel etik katka okachi kipiaya ipatiuj. Yejua ika, tajtol tein mokepa ‘ueyipanchiualis’ peuak mokui kemej kiteajsikamatiltis teisa tein kipia ipatiuj oso tein se kimoujkaita.

² Taltikpakneminij xa kiueyipanchiuaj aksa porin kipia tanauatil, ueyichiujkej oso kitelixmatij. Sayoj ke, ¿akoni kinueyipanchiua Jiova? Biblia kimelaua akonimej. Proverbios 22:4 kijtoua: “Tein kiualkui yolyemanilis uan keman se kimoujkatoka Jiova yejua tein kitelpia ipatiuj, ueyipanchiualis uan nemilis”. Uan Santiago, se imomachtijkauj Jesús, kijkuiloj: “Ximoyolyemanikan uan ximoixpilokan iixpantsinko [...] [Jiova] uan Yejuatsin namechueyichiuas senteixteno” (Sant. 4:10). Sayoj ke ¿keniuj techueyipanchiua Jiova? ¿Toni uelis kichiuas maj amo tikselikan? ¿Uan toni uelis tikchiuaskej uan ijkon oksekin no uelis kiseliskej?

3-5. ¿Keniuj techueyipanchiua Jiova?

³ Akin kijkuiloj Salmo 73, kuali kimatia ke Jiova kimakitskiskia uan ijkon kiyekanaskia, uan yekmelauj kiueyipanchiuaskia (xikonixtajtolti Salmo 73:23, 24). ¿Keniuj kinueyipanchiua Jiova itekitikauan akin yolyemankej? Yejuatsin techueyipanchiua ika miak taman. Kemej neskayot, techtatiochiuia keman techkaua maj tikixmatikan katiyejua itanejnekilis (1 Cor. 2:7). Komo tikakij itajtol uan tiktakamatij, techueyipanchiua porin techkaua maj tikpiakan se kuali uikalis iuan (Sant. 4:8).

 ⁴ Uan no, Jiova techueyipanchiua keman techkaua maj tikteixmatiltikan kuali tanauatilmej (2 Cor. 4:1, 7). Keman tikueyitaliaj toTajtsin akin moajsi iluikak ijkuak titanojnotsaj uan tikinpaleuiaj oksekin, yejuatsin techueyipanchiua. Jiova motenkaua: “Akin nechueyitaliaj nikinueyitalis” (1 Sam. 2:30). Nejin kijtosneki ke Jiova kintatiochiuis ika se kuali tokayit iixpan uan itech nechikol (Prov. 11:16; 22:1).

⁵ Uan komo titakuaujtamatij iuan Jiova uan tiktakamatij, satepan yejuatsin techmakas se taman tein tel kualtsin, ta Biblia motenkaua: “[Dios] mitsueyitalis uan ijkon timoaxkatilis tal. Keman akin amo yolkualmej ixpoliuiskej, tejua tikitas” (Sal. 37:34). Kemej tikitaj, tikpiaj se kualtsin nechialis: tikseliskej nemilis nochipaya (Sal. 37:29).

6, 7. ¿Keyej miakej amo kineltokakej Jesús?

⁶ Kemej tikitakejya, Jiova kineki techueyipanchiuas. Sayoj ke, ¿toni uelis kichiuas maj amo tikselikan? Se taman, komo tikitaj ke motelneki maj kuali techitakan akin amo kipiaj se kuali uikalis iuan Jiova. Yejua nejon tein kinpanok miakej taixyekananij itech itonaluan Jesús. Maj tikitakan tein kijkuiloj tatitanil Juan keman ininka tajtoj: “Takuautamatke iuan Jesús [...] pero [...] amo teyi kijtoayaj [...] porin yejuan kinyolmouilia[ya]j ne oksekin tayekanani fariseos. Uan kichiuke ijkon para ma [...] amo kinkalankixtikan [...] tech ne tiopan de judíos. Uan [...] kachi ok kuelitayaj ne ueyi tetasojtalis den tagat san. Pero ne tetasojtalis den Totajtsin Dios amo kitemoayaj” (Juan 12:42, 43). Tein melauj, okachi kuali yeskia komo amo kiitaskiaj ke motelnekia maj kuali kinitanij fariseos.

⁷ Itech itanojnotsalis, Jesús kinextij keyej miakej amo kiseliayaj nion iuan takuaujtamatiaj (xikonixtajtolti Juan 5:39-44). Akin pouiaj Israel tel miak xiujmejya kichixtoyaj maj ejkoni Mesías oso Cristo. Daniel achtook kijtojka kemanian monextiskia, uan xa sekin kiajsikamatkej ke nejon tonal ejkokaya. Xa yejua ika keman kiitakej ke Juan Taauijkej tanojnotstinemia, miakej motajtanijkej “xa yejua ya in Cristo” (Luc. 3:15). Seki metsti satepan, Jesús peuak tanojnotsa. Mesías akin kitelchixtoyaj, ompa kinmachtijtoyaya. Tetayokoltij tikijtoskej ke akin kuali kiixmatiaj iTanauatil Dios amo kineltokakej. Jesús kiyeknextij keyej ijkon kichiujkej: “Namejuan [...] nankiseliaj [...] xochitajtolis san de se uan okse [...]. Pero amo nankitemo[ua]j [...] ne ueyi panchiualis ten sayo Dios uelis kitemakas”.

8, 9. ¿Keniuj uelis tikitaskej ke okachi moneki ueyipanchiualis tein taltikpakneminij kitemakaj ke tein Dios kitemaka? Xikonijto se neskayot.

⁸ Keman se kiita ke okachi motelneki maj kuali techitakan taltikpakneminij, uelis kitsakuilis iueyipanchiualis Dios. ¿Keniuj uelis panos nejon? Maj tikijtokan se neskayot tein techpaleuis maj tikajsikamatikan. Maj tikijtokan ke ueyipanchiualis yejua tanex. Itech iluikak onkak miak taman tein tatanextia. ¿Tikonelnamiki youak keman tionajkotachiak iluikak uan tikonitak tel miakej sitalimej? Kualtsinyot tein nesi iluikak xa tiktelmoujkaitaj (1 Cor. 15:40, 41). Sayoj ke ijkuak tiajkotachiaj iluikak keman timoajsij itech se ueyi altepet kampa tel onkak tanex, ¿no ijkon tikitaj tel miakej sitalimej? ¿Melauj ke amo? Tanex tein onkak itech ueyi altepet amo semi techkaua maj tikitakan keniuj sitalimej tel kualtsin petanij. Nejon amo kijtosneki ke tanex tein onkak itech ojti, kampa mauiltiaj oso itech uejueyi kalmej okachi petanij uan okachi kualtsitsin ke tein moajsij iluikak. Ta nejon panoua porin okachi amo uejka yetokej kampa timoajsij uan amo techkaua maj okachi tikitakan sitalimej tein moajsij iluikak. Monekiskia titaseuiskej oso tiyaskej kampa tel tayouayan uan ijkon uelis tikitaskej nochi ikualtsinyo iluikak keman tayoua.

⁹ Ijkon kemej tanex tein onkak itech ueyi altepet, ueyipanchiualis tein taltikpakneminij kitemakaj, uelis okachi amo uejka yetos itech toyolo, uan nejon kichiuas maj amo tikitakan ke motelneki ueyipanchiualis tein Jiova kineki  techmakas. Miakej amo kiseliaj kuali tanauatilmej ika Tekiuajyot porin kimouiliaj tein uelis kijtoskej inintasojikniuan oso ininchankauan. Sayoj ke, ¿toni kichiuaj itekitikauan Dios akin motemaktijkejya? ¿No uelis kinejnekiskej ueyipanchiualis tein kitemakaj oksekin? Maj titanemilikan itech se telpoch akin moneki tanojnotsas kampa miakej kiixmatij, sayoj ke amo kimatij ke yejua itaixpantijkauj Jiova. ¿Mouiskia tanojnotsas ompa? Oso maj titanemilikan itech se tokniuj akin kineki kiajsis okachi tekimej itech inechikol Dios, sayoj ke oksekin kiueuetskiliaj. ¿Toni kichiuas? ¿Kinkakis akin amo kiitaj ke motelneki se kitayekanaltis itekiyo Jiova? Uan komo se tokniuj kichiuak se ueyi tajtakol, ¿amo kijtos porin kimouilis maj amo kuali ika tajtokanok itech nechikol, oso porin amo kineki kinyolkokos ichankauan uan itasojikniuan? Komo yejua kiita ke okachi moneki kuali yetos iixpan Jiova, kinnotsas “ueuentsitsin den taneltokani” uan tajtanis maj kipaleuikan (xikonixtajtolti Santiago 5:14-16).

10. 1) ¿Toni uelis panos komo timoteltekipachouaj maj kuali techitakan oksekin? 2) ¿Keniuj techpaleuis komo tiyolyemankej?

¹⁰ Xa tikmachiliaj ke timochikaujtokej timochiuaskej okachi kuali itatojtokakauan Cristo, sayoj ke se tokniuj techyolmajxitia. Itajtoluan tein kisaj itech iyolo sayoj uelis techpaleuis komo amo timoueyinekij. Yejua ika, maj amo titanajnankilikan, maj amo tiktemokan timotenpaleuiskej oso maj tiknextikan ke kuali tiyetokej. Uan komo moneki tikchiuaskej se tekit iuan se tokniuj, ¿tiktemoskej maj techueyipanchiuakan porin kuali tikixejekouaj keniuj mochiuas teisa oso titeltekitij? Komo kemansa timoajsij ijkon, maj tikelnamikikan ke “akin yolyemanik kiueyipanchiuaskej” (Prov. 29:23).

11. ¿Toni monekiskia tikmachiliskej keman techueyipanchiuaj, uan keyej?

¹¹ Akin kinekij tekitiskej kemej tayekananij itech nechikol, oso kichiujtokejya nejon tekit, moneki maj amo kitemokan maj oksekin kinueyipanchiuakan (1 Tes. 2:6; 1 Tim. 3:1). Komo ijkon, ¿toni moneki kichiuas se tokniuj keman ika nochi ininyolo kiiluiaj ke kuali kichiuak teisa? Tein melauj, amo kichijchiuas ika tet teisa tein ika moelnamikis nejon, ijkon kemej kichiuak tekiuaj Saúl (1 Sam. 15:12). Sayoj ke, ¿kijtos ke komo amo yeskia ika iueyi netasojtalis Jiova amo ueliskia kichiuas nejon tekit, uan ke sayoj komo yejuatsin kitatiochiuia uan kipaleuia uelis kiajsis okseki taman tekit satepan? (1 Ped. 4:11.) Tein tikmachiliaj keman oksekin techueyipanchiuaj, kinextia akoni iueyipanchiualis tiktemouaj (Prov. 27:21).

12. ¿Keyej sekin judíos amo kikakkej Jesús?

¹² Tein no uelis kichiuas maj amo tikselikan iueyipanchiualis Dios yejua totanejnekilis tein amo kuali, porin komo yejua techyekana, xa amo tiknekiskej tikakiskej tamachtilis tein melauak (xikonixtajtolti Juan 8:43-47). Jesús kiyekijtoj ke sekin judíos amo kikakiaj itamachtilis porin kinekiaj kichiuaskej itanejnekilis Amokuali. Kiniluij: “Namejuan sayo nankinekij nankichiutinemiske ijkon keme yejua kineki”.

13, 14. 1) ¿Toni moitani ke ueli kichiua tokuatixyo uan toni panoua keman miakej tajtouaj? 2) ¿Keniuj tikixpejpenaj akoni tikakiskej?

¹³ Miakpa sayoj tikakij tein techyolnotsa (2 Ped. 3:5). Jiova techchijchiuak kemej uelis amo tikakiskej seki taman tein amo moneki. Xikonchiua nejin taman: xikonnemili kanachi taman tein kakistitok ueli tikonkaki axkan. Xa seki taman tein tikonkakik amo tikonmatia ke kakistitoyaj. Nejon panoua porin mokuatixyo mitsonpaleuijtoya xiontanemili itech sayoj se taman, maski tokuatixyo ueli kisenkaki uan techmatiltia sejse taman tein kakistitok. Sayoj ke kiitanij ke ijkuak miakej tajtojtokej, okachi teouijmaka se kinkakis nochin. Keman tikinkakij omen tajtojtokej, moneki tikixpejpenaskej akoni tikakiskej, porin amo ueli kuali tikinsenkakij omen. Tikixpejpenaskej akin  kijtojtos tein tiknekij tikakiskej. Judíos akin kinekiaj kichiuaskej itanejnekilis Amokuali, kiixpejpenkej amo kikakiskej Jesús.

¹⁴ Amaix Proverbios tein moajsi itech Biblia ika tajtoua tamatilis uan mijmikiloyot (Prov. 9:1-5, 13-17). Nochin omen techsennojnotsaj uan kinekij maj tikinkakikan. ¿Katiyejua tikakiskej? Tein tikixpejpenaskej kinextis akoni tiknekij tikyolpaktiskej. Jesús kijtoj ke iichkauan kikakij itajtol (Juan 10:16). Yejuan kinekij “kitakamatinemiske den melau Tajtoltsin de Dios”, uan “amo kitenixmatij ne ten amo yek melau kuali tapixke” (Juan 10:5; 18:37). Akin ika yolyemanilis ijkon kichiuaj, Dios kinueyipanchiua (Prov. 3:13, 16; 8:1, 18).

15. ¿Keyej itajyouilisuan Pablo kichiuaya maj onka “ueyi kuali para [yejuan]”?

¹⁵ Komo titaxikouaj keman tikchiuaj itanejnekilis Jiova, tapaleuia maj oksekin kiselikan iueyipanchiualis Dios. Tatitanil Pablo kinijkuilouilij tokniuan akin kayomej Éfeso: “Namechontatautia ok ke amo ximoyolkuejkuepakan tech namotakuautamatilis. Porin nochi nijin notajyouilisuan kichiua ke ma onka se ueyi kuali para namejuan” (Efes. 3:13). ¿Toni kijtosnekik Pablo keman kijtoj ke itajyouilisuan kichiuaya maj onka “ueyi kuali para [yejuan]”? Keman kisentokak kinpaleuij iikniuan maski kipanouaya ouijkayomej, kinnextilij ke se kitekitilis Dios yejua okachi ueyi tatiochiualis tein uelis se kipias. Komo Pablo mosenkauaskia keman kipanouaya ouijkayomej, ¿melauj ke kiteajsikamatiltiskia ke ikuali uikalis iuan Jiova, itanojnotsalis uan nechialis tein kipiaya amo motelnekia? Keman taxikoj, kinextij ke se mochiuas se imomachtijkauj Cristo yejua tein okachi kuali, maski se kipanos tajyouilis.

16. ¿Toni ouijkayomej kipanok Pablo keman moajsia Listra?

¹⁶ Iyolpakilis uan itaxikolis Pablo, xa kintelyolchikauak oksekin tokniuan. Itech Hechos 14:19, 20 kijtoua ke “ejkotiuetske seki [...] judíos ten ualayaj de Antioquía uan de Iconio. Uan yejuan nojonkes kachi ok kinkualankakalakijke in tagayot de ne Listra para ijkon ma kitepoxonikan in Pablo. [...] Ijkuakon yejuan kiyolnemiliayaj ke xa kimiktijke ya [...] [uan] kititilatske [...] uan kikauatoj hasta ne kaltenpan den pueblo. Pero kuak in taneltokani nochi [kiyeualotoj] in Pablo, ijkuakon yejua meutikisak uan oksepa kalakito tech nojon pueblo. Uan ijkon [mostika] in Pablo uan Bernabé kiske uan yajke kampa pueblo Derbe”. ¡Tel kuali neskayot tein kitemakak! Yejua xa kiouijmakak ojtokas 100 kilómetros se tonal satepan keman kitetenkej uan kinemilijkej ke kimiktijkej.

17, 18. 1) ¿Keyej moijtoua ke Timoteo ‘kiitilijtinemik’ itajyouilisuan Pablo tein kipanok Listra? 2) ¿Keniuj itaxikolis Pablo kipaleuij Timoteo?

¹⁷ Maski amaix Hechos amo kijtoua, xa Timoteo katka semej imomachtijkauan Jesús akin kipaleuijkej Pablo. Maj tikitakan tein tatitanil Pablo kijkuilouilij: “Tejua  Timoteo, tinechitilijtinemik uan tiktakamatinemik notanextililisuan. [...] Tikitak ya de kenin nichipaukanentinemik [...] uan [...] [tein] nopan mochiuak kampa ne pueblojme ten monotsa Antioquia [kikixtijkej itech xolal] uan tech ne pueblo de Iconio [kitemojkej kimiktiskej] uan tech Listra [kitetenkej]. Uan tikmatok ya nochi in tajyouilis ten nopan mochiuak tech ne pueblojme” (2 Tim. 3:10, 11; Hech. 13:50; 14:5, 19).

¹⁸ Timoteo ‘kiitilijtinemik’ itajyouilisuan Pablo uan kuali kimatia keniuj kixikoj. Ineskayo Pablo kitelpaleuij. Tein melauj, keman Pablo takalpanoj Listra, Timoteo katkaya se tel kuali itatojtokakauj Cristo, uan “tokniuan ten kalyetoyaj [...] Listra uan Iconio, [...] kikualtagaitayaj in Timoteo” (Hech. 16:1, 2). Uan satepan, kichiuak tein motajtania uan uelik kiselij okachi tekimej itech inechikol Dios (Filip. 2:19, 20; 1 Tim. 1:3).

19. ¿Keniuj uelis tikinpaleuiskej oksekin komo titaxikouaj?

¹⁹ Komo tikchiuaj itanejnekilis Jiova uan amo timosenkauaj, no uelis tikinpaleuiskej oksekin, okachiok telpochmej uan ichpochmej. Neskayot tein tikauaskej uelis kinpaleuis maj mochiuakan okachi kuali itekitikauan Dios. Yejuan kiitaj keniuj titajtouaj ininixpan miakej, keniuj titanojnotsaj uan keniuj tikixnamikij ouijkayomej tein tikpanouaj itech tonemilis. Yejua ika, ijkon kemej Pablo, maj tiksentokakan ‘tikxikojtokan’ nochi tajyouilismej, uan ijkon uelis tikinyolchikauaskej oksekin maj amo kikauakan Jiova uan maj kiajsikan “kualtsin nemakixtilis ten amo keman tamis” (2 Tim. 2:10).

20. ¿Keyej moneki tiksentokaskej tiktemoskej iueyipanchiualis Dios?

²⁰ ¿Melauj ke moneki tiksentokaskej tiktemoskej “ne ueyi panchiualis ten sayo Dios uelis kitemakas”? (Juan 5:44; 7:18; xikonixtajtolti Romanos 2:6, 7.) Jiova kinmakas “nemilis sen nachipa nochi nekes ten kiyolnejnekij ma kipiakan ne kualtsiyo iixpantsinko Dios [...] porin yejuan [...] kichiutinenke sayo ten kuali chiualisme”. Uan no, neskayot tein tikauaj uelis tapaleuis maj oksekin amo keman kikauakan Jiova uan maj nemikan nochipaya. Yejua ika, maj amo tikauakan maj nion teyi techtsakuili maj amo tikselikan iueyipanchiualis Dios.