HERÓDOTO, se tajkuilojkej griego, akin nemik kemej 2,500 xiujmej achtoya, kijkuiloj tein kichiuayaj egipcios itech nejon tonalmej: “Itech iluimej tein kipiayaj egipcios akin tominpiayaj, keman tamitakuayaj, se takat kitamalakacholtiaya ininixpan nochin, itech se mikekaxon, se miket tachijchiuj ika kouit tein kualtsin tapaloj uan kialaxouayaj kemej moitaskia ke yekmelauj se miket, tein ueyak katka kemej se oso ome molikmej, uan ijkon kemej kinnextiliaya sejse akin ompa moajsia kijtouaya: ‘Xikita uan satepan xitatayi uan ximoyolpakti, porin keman timomikilis ijkon timoitas’”.

Amo sayoj egipcios ijkon kiitayaj nemilis uan mikilis. Itech totonaluan no semi mokaki tajtolmej kemej “xitakua, xitatayi uan ximoyolpakti”. Komo nemilis tami keman se momikilia, ¿keyej amo timoyolpaktiaj axkan ke tiuelij? ¿Keyej timochikauaskej tikchiuaskej tein kuali? Komo ijkuak timomikiliaj tami nochi, taixejekol maj sayoj tiktemokan timoyolpaktiskej axkan. Yejua nejon tein kijtoj tatitanil Pablo keman kinextij inintanemilil akin amo kineltokayaj neajokuilis: “Komo amo melau ke Totajtsin Dios kinpankixtis yoltokke in [mikemej] [...]: ‘Ma titatakuakan san uan ma timouintikan san porin mosta timikiske’” (1 Corintios 15:32).

Tein melauj, Pablo amo kineltokaya ke akin momikilijkejya senkis kinelkauaskiaj. Ta kineltokaya ke ueliskiaj oksepa kipiaskej nemilis, uan ueliskiaj nemiskej nochipaya. Yejua ijkon kineltokaya porin mochiuak se taman tein motelneki uan moajsi miak taman tein kinextia ke melauak panok: ineajokuilis Jesucristo. * Tein melauj, nejon neajokuilis yejua tein okachi kichikauaya inintakuaujtamatilis yekinika itatojtokakauan Cristo.

Sayoj ke, ¿techpaleuia ineajokuilis Cristo? ¿Keniuj tikmatij ke yekmelauj mochiuak? Maj tikitakan keniuj Pablo kintaneltoktij itatojtokakauan Cristo keman kintajkuilouilij akin nemiaj itech xolal Corinto.

Sekin itatojtokakauan Cristo akin pouiaj itech nechikol Corinto amo kineltokayaj neajokuilis, uan  oksekin motajtaniayaj ox yekmelauj mochiuak. Keman Pablo kinijkuilouilij yekinika amat, kiniluij nochi tein kijtosnekiskia komo neajokuilis amo yekmelauj mochiuaskia. Yejua kijtoj tein kintanemililtij: “Komo amo melau ke Totajtsin Dios se tonal kinpankixtis yoltokke in [mikemej] [...], ijkuakon amo no melau ke [...] kipankixtij ya yoltok in Cristo [...]. Uan takan [...] amo melau kipankixtij ya yoltok in Cristo, ijkuakon nijin totanojnotsalis [...] amo no teyi kualtiaskia. Uan no nenkajtiskia san namotakuautamatilis ten nankipiaj. Uan [...] tejuan amo melau tamechyektapouiaj nijin Tajtoltsin, ijkon keme Dios technauatilij [..., uan] namotakuautamatilis nenkajtiskia san. Uan ijkon namejuan nanyolmiktoskia[j] ok tech namotajtakoluan uan [...] nochi ne taneltokani de Cristo ten momikilijke ya, yejuan nojonkes sayo ixpoliuke ya sen nachipa” (1 Corintios 15:13-18).

Pablo peuak ika se tanemilil tein melauak: komo mikemej amo melauj moajokuiskej, kijtosneki ke Cristo amo no moajokuik. Uan komo Cristo amo moajokuik, kijtosneki ke nenkaj kiteixmatiltijtoyaj kuali tanauatilmej, ta sayoj yeskia se takajkayaualis. Komo ineajokuilis Jesús yeskia se takajkayaualis, kijtosnekiskia ke mopataskia kemej tikajsikamatij tamachtilis tein kisa itech Biblia tein tel tayekantok, kemej iueyitayekanalis Jiova, itokay Dios, iTekiuajyo uan tonemakixtilis. Komo Jesucristo amo yekmelauj moajokuik, tamachtilis tein Pablo uan okseki tatitanilmej kiteixmatiltijkej amo teyi kualtiaskia.

Komo Cristo amo yekmelauj moajokuiskia, tein kineltokayaj itatojtokakauan amo teyi kualtiaskia, ta yeskia sayoj se takajkayaualis. Uan no, Pablo uan oksekin itatojtokakauan Cristo amo sayoj takajkayauaskiaj keman kitetapouiayaj ineajokuilis Jesús, ta no kijtoskiaj tein amo melauak kichiuak Jiova Dios, akin yejuan kijtouayaj ke kiajokuik. Uan keman kijtouayaj ke Cristo “momikiliko uan ijkon kixtauak totajtakoluan” no yeskia se takajkayaualis, porin komo Temakixtijkej amo kiajokkej itech mikilis, amo no ueliskia kinmakixtis oksekin (1 Corintios 15:3). Nejon kijtosnekiskia ke sekin itatojtokakauan Cristo, akin kinmiktijkej porin taneltokayaj, kimattiyajkej ke moajokuiskiaj maski amo melauak mochiuaskia.

Pablo kiajsikamatik ke komo “totakuautamatilis iuan Cristo kualtias[kia] sayo para nijin tonemilispan”, tejuan okachi tiknextiskiaj ke amo titamatij (1 Corintios 15:19). Ijkon kemej oksekin itatojtokakauan Cristo, Pablo kikauak miak taman, kipanok ouijkayomej uan kitajyouiltijkej uan hasta motemakak mikis porin kineltokaya neajokuilis uan nochi tein kiualkui nejon. ¡Kinextiskia ke amo tamati komo neajokuilis sayoj yeskia se takajkayaualis!

Tatitanil Pablo amo kineltokaya ke katka se takajkayaualis. Yejua kimatia ke Jesús kiajokkej itech mikilis, uan yejua nejin kiniluij akin nemiaj Corinto tein kinextiaya ke melauak mochiuak: “Ke Jesucristo momikiliko uan ijkon kixtauak totajtakoluan ijkon keme tikajsij tech in Tajkuilolamatsin de Dios. Uan [...] kitalpachotoj uan ipan eyi tonal pankisak yoltok [...], ijkon keme tikajsij tech in Tajkuilolamatsin de Dios. Uan [...] monextij ixpan in Pedro uan nimampa no monexti inixpan itatitaniluan de Cristo. Uan no [...] kachi satepan monextito inixpan keme makuil ciento tokniuan taneltokani. Uan miakke [...] yoltinemij ok, maski miakke de yejuan axkan momikilijke ya. Uan kachi satepan [...] no monextij iixpan in Jacobo. Uan nimanpa no [...] monextiko inixpan nochi itatitaniluan [...], ijkuakon no monextiko noixpan satepan de nochin” (1 Corintios 15:3-8).

Keman Pablo peuak itajkuilol kinextij ke Cristo momikilij uan ijkon kiixtauak totajtakoluan, kipachojkej uan moajokuik. ¿Keyej senkis kineltokaya nejon? Se taman, porin miakej akin kiitakej ijkon kinextijkej. Jesús akin moajokkaya monextij iixpan sejse taltikpaknenkej, uan semej yejua Pablo, keman mosenajsiaj sayoj sekin uan no se tonal ininixpan tel miakej, tein moajsiaj panoua makuil ciento, uan miakej tein ompa moajsiaj xa achto amo kineltokakej keman motematiltij ke Jesús moajokkaya (Lucas 24:1-11). Tel miakej akin kiitakej ke moajokuik, yoltoyajok itech itonaluan Pablo uan ueliaj kijtouayaj tein panok (1 Corintios 15:6). Xa teouijmakas se kinneltokilis se oso omen akin kiitaj teisa, sayoj ke panoua makuil ciento amo ueliok.

No tikitaj ke ijkuak Pablo kijtoj ke Cristo momikilij, kipachojkej uan moajokuik, ojpa kikuik tajtolmej “keme tikajsij tech in Tajkuilolamatsin de Dios”. Ika okseki tajtolmej, tein moijtojka itech Tajkuilolmej Hebreo tein kipanoskia Mesías, mochiujkaya, uan ijkon moyeknextij ke Jesús katka Mesías akin moijtojka ualaskia.

 Maski moajsia tein kitematiltiaya iTajtol Dios uan akin kiitakej, miakej motajtaniayaj ox yekmelauj moajokuik Jesús, uan axkan no moajsij akin amo kineltokaj. Sekin kijtouaj ke itatojtokakauan kiichtekkej inakayo uan satepan kijtojkej ke moajokuik. Sayoj ke itatojtokakauan amo ueliskiaj kichiuaskej nejon porin moajsiaj tajpianij romanos ikalakyan miketekoch. Oksekin kiyekijtouaj ke sayoj inintanemilil kichiuaya maj kiitakan ke monextij. Sayoj ke nejon amo uelis yeski melauak, porin miakej kiitakej ke Jesús monextij uan amo sayoj sepa ta miakpa. Uan no, tein inintanemilil taltikpakneminij kichiuaya maj kiitakan ke monextij, ¿ueliskia kiteuatsaskia amichij uan temakaskia, ijkon kemej kichiuak Jesús ompa Galilea satepan ke moajokuik? (Juan 21:9-14.) ¿Kinyoleuaskia akin ininixpan monextij maj kimatokanij? (Lucas 24:36-39.)

Uan oksekin kiyekijtouaj ke ineajokuilis Jesús sayoj se takajkayaualis tein kikixtijkej imomachtijkauan. Sayoj ke, ¿toni kitaniskiaj ika nejon? Keman kiteixmatiltiayaj ineajokuilis Jesús, kinkejkelouayaj, kintajyouiltiayaj uan hasta kinmiktiayaj. ¿Keyej motemakaskiaj maj kinpano nejon komo sayoj kiteixmatiltiayaj se takajkayaualis? Uan no, peuak tanojnotsaj itech altepet Jerusalén, kampa moajsiaj akin kintauelitayaj uan sayoj kitemojtoyaj teisa tein ika motenpaleuiskej uan ijkon kinkitskiskiaj uan kinixpoloskiaj.

Ineajokuilis Jesús yejua tein kinyolchikauak imomachtijkauan maj kiteixmatiltianij Jesús maski kinixnamikiskiaj akin okachi kintauelitayaj. Neajokuilis tein yekmelauj mochiuak, yejua yekinika taman tein kichikauaya inintakuaujtamatilis itatojtokakauan. Yejuan amo ika tajtoskiaj se tamachtijkej akin tamatkej tein kimiktijkaj maski ueliskiaj kipoloskej ininnemilis. Maski ueliskia kipanoskej nejon, kiteixmatiltijkej ineajokuilis Jesús, porin nejon kinextiaya ke yejua katka Cristo, iKonetsin Dios, akin yoltoya uan kipiaya chikaualis tein kinpaleuiaya uan kinixyekanaya. Ineajokuilis Jesús kijtosnekia ke yejuan no moajokuiskiaj. Tein melauj, komo Jesús amo moajokuiskia, amo moajsiskia tein kichiuayaj itatojtokakauan Cristo, uan xa amo keman tikakiskiaj maj ika tajtokan Jesús.

Sayoj ke, ¿keniuj techpaleuia ineajokuilis Cristo?