TLEN OPANOK. Tikpiaj Biblia maski okijkuilojkej ika seki tlamantli tlen uelis ijtlakauiskia uan maski sekimej okinekiayaj kipojpoloskej. Pero akinmej okichiuayaj copias uan akinmej okitlajtolkopayaj Biblia, okinekiayaj kipatlaskej tlen kijtoua para ma kijto tlen yejuan okineltokayaj. Ma tikitakan tleka ijkon tikijtouaj:

• Kanin okiueyichiuayaj dios. Kanaj itech siglo cuarto uan segundo achto itech xiuitl 1, akinmej okijkuilojkej Pentateuco Samaritano, itech Éxodo 20:17 noijki okijkuilojkej “itech Tepetl Guerizim. Ompa tikchijchiuas se altar”. Ik non, samaritanos okijtojkej Biblia kijtoua omonekiaya kichijchiuaskej se teokali itech Tepetl Guerizim.

• Okineltokayaj onka Trinidad. Opanok kanaj trescientos xiuitl ijkuak otlanki okijkuilojkej Biblia uan se tlakatl tlen okineltokaya onka trinidad okajxitili seki tlajtolmej 1 Juan 5:7. Okijkuilo: “ompa iluikak: toTajtsin, Tlajtoli uan Espíritu Santo, yejuan san se”. Pero ijkuak yikin okijkuilojkej Biblia, amo ijkon okijtouaya. Se ixtlamatki tlen omotokayotiaya Bruce Metzger okijto: “Itech xiuitl sexto opejki ijkon kitlaliaj itech tlajkuilolmej ken Versión Latina Antigua uan Vulgata latina”.

• Itoka toTajtsin Dios. Miakej tlen okitlajtolkopkej Biblia amo okijkuilojkej itoka toTajtsin Dios porque otlaneltokayaj ijkon ken judíos. San okijkuilojkej Dios noso toTeko, pero nonmej tlajtolmej noijki kinnamiki tlakamej, oksekimej dioses uan noijki Diablo (Juan 10:​34, 35; 1 Corintios 8:​5, 6; 2 Corintios 4:⁠4). a

¿TLEKA AMITLAJ OKIPANOK BIBLIA? Ma tikitakan tlen opanok. Maski sekimej tlen okikixtilijkej copias Biblia okipatilijkej seki tlamantli, oksekimej amitlaj okikixtilijkej nion okajxitilijkej. Kanaj itech siglo sexto uan décimo, sekimej tlen okinmiluiayaj masoretas okikixtilijkej copia Escrituras Hebreas uan ijkon okichijchijkej texto masorético. Para amo kipatlaskiaj tlen ompa oijkuilijtoka, okinpouaya tlajtolmej uan letras. Ijkuak itlaj amo kuali okajsikamatiayaj, okijkuilouayaj se nota. Yejuan amitlaj okipatilijkej iTlajtol toTajtsin Dios. Se ixtlamatki tlen omotokayotiaya Moshe Goshen-Gottstein okijto masoretas “okitayaj sapanoua tlajtlakoli kipatlaskiaj tlen kijtoua Biblia”.

Axkan katej okseki tlajkuilolmej tlen kinpaleuiaj ixtlamatkej ma kitakan kox itlaj okipatilijkej Biblia. Miak xiuitl akinmej otlayekanayaj itech religión okijtouayaj amitlaj okipolouaya Biblia ika latín tlen yejuan okipiayaj. Ik non, okajxitilijkej seki tlajtolmej itech 1 Juan 5:7 ijkon ken yotikitakej. Ijkuak okitlajtolkopkej ika español noijki ijkon okitlalijkej itech Reina-Valera. Pero ijkuak okinmajsikej okseki tlajkuilolmej, ¿noijki ijkon okijtouayaj? Ixtlamatki Bruce Metzger noijki okijto: “Tlajtolmej tlen okajxitilijkej 1 Juan 5:7 amo nesi itech tlajkuilolmej tlen yiuejkika okinmijkuilojkej (ika tlajtolmej siríaco, copto, armenio, etiópico, árabe, eslavo), san nesi ika tlajtoli latín”. Ik non, seki Biblias tlen okinyektlalijkej ken Reina-Valera uan okseki, okinkixtilijkej tlajtolmej tlen okajxitilijkej itech 1 Juan 5:7.

¿Tlen kiteititia tlajkuilolmej tlen yiuejkika okinmijkuilojkej? ¿Kijtoua Biblia ijkon ken okijtouayaj tlajkuilolmej? Itech xiuitl 1947 ijkuak okinmajsikej Rollos del mar Muerto, ixtlamatkej okitakej kox texto masoretico ijkon okijtouayaj ken Rollos porque okachi yiuejkika okinmijkuilojkej. Se ixtlamatki okijto masoretas amitlaj okipatilijkej Biblia ijkuak okikixtilijkej copias, ik non, uelis tikneltokaskej Biblia kijtoua ijkon ken achto okijkuilojkej.

Se biblioteca tlen kajki ompa Irlanda, kinpiaj miakej copias tlen yiuejkika okikixtilijkej miakej amochmej tlen poui itech Escrituras Griegas Cristianas. Seki copias okinchijchijkej ijkuak opanok kanaj 100 xiuitl ijkuak otlanki okijkuilojkej Biblia. Se diccionario kijtoua maski miakej copias okikixtilijkej Biblia, san tepitsin tlamantli omopatlak pero tlen kijtosneki amo omopatlak.

¿TLEKA TIKPIAJ BIBLIA? Ken onka miakej tlajkuilolmej tlen yiuejkika okinmijkuilojkej, amitlaj uelis kipatiliskej tlen kijtoua Biblia. Se ixtlamatki okijto amo onka okse amochtli tlen yokikixtilijkej miakej copias ken Escrituras Griegas Cristianas uan tikneltokaj amitlaj okipatilijkej. Okse ixtlamatki kijtoua amitlaj mopatla itech copias tlen okikixtilijkej Escrituras Hebreas. Ajsitok tlen kijtouaj copias, amo ijkon ken copias tlen okikixtilijkej okseki amatlajkuilolmej tlen yiuejkika okinmijkuilojkej.