1. Na lo nɛ la elengbi ti mangɔ mbɛtɔ na ya ngoi mɛndɛ̃ nɛ?

 E ZU e ndo ma mbɛtɔ. Abɛse du ya, mandangɔ mbilimbili ti ya Ngbangɔ ali ya, ta e di e du na mbɛtɔ tɛ azi mɛ akpili, asiɔ nyingɔ, bere na lo ti ye mɛ na singɔ na azi na bi mɛ na gangɔ ma ko, e na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na ya ngoi mɛ akpale ti “aye mɛ ndo sa mbɛtɔ bɛ zo” mabere to, mɔbulu ná siɔ nga ndo mai bo maingɔ. (Luka 21:11) Ngoi mɛndɛ̃ elengbi nga ti dungɔ na mbɛtɔ tɛ azi, mabere agbia tɛ leta bere azi ti ndasewa tɛ e mɛ ndo temela mbilimbili. Azi mɛndɛ̃ alengbi ti tingɔ na sɔngɔ bɛ ya, ta ala na gbengɔ bɛ la na ya tara mɛ ala ndo tengbi na ni ndɛ ma, bere omɛ gbanda ala na tengbingɔ na ni na bi mɛ na gangɔ ma.

2. Kambisa kpale mɛndó Davidi tengbi na ni na ngoi mɛndó lo ka kɔdɔrɔ ti Gath.

² Davidi tengbindó na kpale mɛ ndo hɛ̃ mbɛtɔ. Na ndakisa, na ngoi mɛndó gbia Saulo ndo gi lége ti hongɔ lo ko, Davidi mundó ekateli ti kpɛngɔ ka kɔdɔrɔ ti Gath mɛ ka tɛ azi ti Filistiya. Achish mɛ gbia ti kɔdɔrɔ ti Gath ama ya, Davidi mɛndó azi ayé bia so gondangɔ na lo na lo mɛ ya, lo kpɔ azi “koto ngbangbo sui kɔi” ti Filistia ko, lo la ya kɔdɔrɔ tɛ lo. Davidi “mandó mbɛtɔ kpengbani.” (1 Sam. 21:10-12) Lo tindó na songɔ bɛ gba na lo ti ye mɛ Achish na lingɔ na lo. Ngasia la Davidi nwɔndó mbɛtɔ tɛ lo nɛ?

3. Na bangɔ Nzembo 56:1-3, 11, Davidi nwɔndó nzɛngɔ tɛ lo ngasia?

³ Kaya Nzembo 56, Davidi kambisa sɔngɔ bɛ mɛndó lo na ni na ngoi mɛndó lo kaya kɔdɔrɔ ti Gath. Na ya bia niko, Davidi  kambisa yangondo ye mɛndó ahɛ̃ lo mbɛtɔ nga na se mɛndó lo nwɔ na mbɛtɔ ni. Na ngoi mɛndó mbɛtɔ aɔ ndo lo ko, Davidi kpandó bɛ lo na ndo Yehova. (Di Nzembo 56:1-3, 11.) Davidi ndó na aye gba mɛ alengbi ti tongɔ lo ya, lo kpã bɛ lo na ndo Yehova. Na lége ti lisalisi tɛ Yehova ko, Davidi mundó ekateli ti lingɔ ye kɔi ti kamwangɔ. Lo bandandó lingɔ ye nga ma tɛ wa nyingɔ! Na se lɛ hũngɔ Davidi nga ma zo mɛ lo lengbi ti hongɔ lo ko, lo pandó ya, azi Davidi, ni la Davidi luandó lége ti kpɛngɔ.​—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Ngasia la elengbi ti lingɔ ya, seliye ti kpãngɔ bɛ na ndo Yehova ati kpengbani nɛ? Hɛ̃ se lɛlo kɔi.

⁴ Elengbi nga ti nwɔngɔ mbɛtɔ tɛ e se e kpã bɛ e na ndo Yehova. Kanda ngasia la elengbi ti lingɔ ya seliye tɛ e ti kpãngɔ bɛ na ndo Yehova ati kpengbani na ngoi mɛ e na ya mbɛtɔ nɛ? E mu se lɛlo mɛ. Se apa hɛ̃ mɔ ya, mɔ na ngã kɔi ti kpengbani ko, na ebandeli mɔ lengbi ti mangɔ mbɛtɔ. Kanda mbɛtɔ tɛ mɔ na zungɔ se du ya, mɔ kpã bɛ mɔ na ndo mɔnganga. Mɔnganga niko ahĩngangbi ka ndo mɛ mɔ da ya, lo ndo sara azi mɛ na nga ti ngaso. Lo lengbi ti mangɔ mɔ na seni na ngoi mɛ mɔ ndo kambisa hɛ̃ lo se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ, wa mɔ hũ ya, lo ndo kpã tɛrɛ lo na ndo tɛ mɔ. Wa lo lengbi nga ti pangɔ hɛ̃ mɔ ya, ni hɛ̃ mɔ yɔrɔ mɛ ni sara azi mɛndɛ̃ mɛ na ngã mɛ mɔ na ni. Kwɛ kɔi e na kpãngɔ bɛ e zu na ndo Yehova se e ba aye mɛndó lo li, aye mɛ lo ndo li ndɛ, nga na aye mɛ lo na lingɔ na lo tɛ e na bi mɛ na gangɔ. Ye mɛndó Davidi li la. Na lége ti nyingɔ vurú tɛ Nzapa, Davidi sundó tɛnɛ mɛ kaya Nzembo 56, na ngoi mɛ e ndo manda tɛnɛ niko ko, gbɔ̃ li mɔ na ndo se mɛ mɔ lengbi ti lingɔ ya, seliye tɛ mɔ ti kpãngɔ bɛ na ndo Yehova ati kpengbani, wa mɔ nwɔ- nga mbɛtɔ tɛ mɔ.

AYE MƐ YEHOVA LI WƐ NƐ?

5. Ti nɛngɔ ya, lo nwɔ mbɛtɔ tɛ lo, ye mɛndó Davidi li nɛ? (Nzembo 56:​12, 13)

⁵ Na ngoi mɛndó dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Davidi ati na ya tara ko, lo kpãndó lɛ lo na ndo aye mɛndó Yehova li. (Di Nzembo 56:12, 13.) Ni du ye mɛndó Davidi li ni na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo zu. Na ndakisa, lo ndo gbɔ̃ndó li lo na ndo aye mɛ Yehova li, ni lindó ya, lo da bɛ lo na ngunu mɛ Yehova na ni nga na se mɛ lo ndo ye azi. (Nz. 65:6-9) Lo gbɔ̃ ngandó li lo na ndo aye  mɛ Yehova li na lo tɛ azi mɛndɛ̃. (Nz. 31:19; 37:25, 26) Wa lo gbɔ̃ ngandó li lo gba na ndo se mɛ Yehova zandó na lo nvɛ̃ni. Yehova batandó Davidi na ngoi mɛndó lo dɛ bebe. (Nz. 22:9, 10) Da bɛ mɔ na se mɛndó gbɔ̃ngɔ li ti ngaso azandó Davidi ya, lo kpã bɛ lo na ndo Yehova!

6. Se mbɛtɔ aɔ ndo e, ye mɛ na zangɔ e ya, e kpã bɛ e na ndo Yehova nɛ?

⁶ Se mbɛtɔ aɔ ndo mɔ ko, hũnda tɛrɛ mɔ na ndo mɛ ‘Aye mɛ Yehova li wɛ nɛ?’ Gbɔ̃ li mɔ na ndo aye mɛ lo li. Na ndakisa, na ngoi mɛ e ndo ba na “seni nvɛ̃ni” se mɛ Yehova ndo bata na ahú nga na afɛlɛlɛ mɛ ta lo li ni na yika yika tɛ lo ma, wa ta aye niko nga na ngunu ti gondangɔ lo ma ko, ni na lingɔ ya, e kpã bɛ e zu na ndo lo ya, lo na batangɔ nga e. (Mat. 6:25-32) Gbɔ̃ nga li mɔ na ndo aye mɛ Yehova li na lo tɛ awa kwa tɛ lo. Mɔ lengbi ti mandangɔ se lɛlo tɛ azi mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ tɛ ala mɛndó afa seliye niko, bere se lɛlo tɛ awa kwa tɛ Yehova ti ngoi tɛ e. a Hãngɔ ni zingɔ, gbɔ̃ li mɔ na ndo se mɛ Yehova za na mɔ. Ngasia la lo zandó mɔ ya, mɔ hĩnga mbilimbili nɛ? (Yn. 6:44) Ngasia la lo hɛ̃ndó gbinya ti sambela tɛ mɔ nɛ? (1 Yn. 5:14) Ngasia la kwá tɛ nyi lo ndo hɛ̃ mɔ nzɔ̃ kpale bi zu nɛ?—Ef. 1:7; Aeb. 4:14-16.

7. Ngasia la se lɛlo tɛ Daniel aza Vanessa ya, lo nwɔ mbɛtɔ tɛ lo nɛ?

⁷ Vanessa, b nyita wali kɔi mɛ ndo du ka Haiti, atengbindó na akpale ti pɛnɔ nvɛ̃ni. Nyi kɔli kɔi ti ya kɔdɔrɔ tɛ ala ndo ilindó lo ngoi zu, wa lo ndo to ngandó mesajɛ hɛ̃ lo ngoi zu ya, ni mu lo nga ma ya ni. Vanessa pandó hɛ̃ lo yangondo ya, ta ni ye lingɔ ni ma. Kɔli niko mandó ngɔnzɔ kpengbani, wa lo pandó ya, ni na lingɔ lo siɔni. Vanessa pa ya, “Ni hɛ̃ndó mbi ngɔnzɔ.” Ye mɛndó aza lo ya, lo nwɔ ngɔnzɔ tɛ lo nɛ? Lo lindó aye ti nɛngɔ ya lo bata na tɛrɛ lo. Biazo kɔi zandó lo ya, lo pa tɛnɛ ni hɛ̃ agbia tɛ léta. Kanda lo kpã ngandó lɛlo na ndo se mɛndó Yehova bata na awa kwa tɛ lo na ngoi ti gã. Vanessa tɛnɛ ya, “zo ti uzu mɛndó mbi da bɛ mbi na lo adu prɔfɛta Daniel. Abindó lo kaya du tɛ ambata abɛse ta lo lindó ye kɔi ma. Kanda Yehova batandó lo. Mbi lindó sambela hɛ̃ Yehova, wa mbi ziandó kpale zu ka ti lo. Na gesi ta mbi di dɛndó mbi ma mbɛtɔ ma.”​—Da. 6:12-22.

AYE MƐ YEHOVA NDO LI NDƐ NƐ?

8. Ye mɛndó Davidi ndo ye lo ni na bɛ lo kɔi nɛ? (Nzembo 56:8)

⁸ Abɛse du ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ Davidi ndo na ya kaka ka Gath ko, ta lo kpãndó lɛ lo na ndo kpale mɛ na hɛ̃ngɔ lo mbɛtɔ ma. Na se lɛ lingɔ ngaso ko, lo kpãndó lɛlo na ndo ye mɛ Yehova ndo li na lo tɛ lo na ngoi niko. Davidi hũndó yangondo ya, Yehova ndo bata ni, ndo dɔ ni na nɔ, wa lo hĩnga ngandó se mɛ ni ndo ma na tɛrɛ ni. (Di Nzembo 56:8.) Akwa Davidi ti mbilimbili aza ngandó lo, azi mabere Yonatana nga na kota nganga nzapa Ahimeleke. (1 Sam. 20:41, 42; 21:6, 8, 9) Wa abɛse du ya Saulo yendó hongɔ lo ko, Davidi kpɛndó so batangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo. Lo ndó na loyengɔ ya, Yehova hĩnga akpale mɛ lo ndo tengbi na ni, nga na se mɛ lo ndo ma na tɛrɛ lo.

9. Ye mɛ Yehova ndo ba na lo tɛ zo kɔi kɔi na popo tɛ e nɛ?

⁹ Se mɔ tengbi na kpale mɛ ahɛ̃ mɔ mbɛtɔ ko, ta bɛ mɔ li na ni ma ya, Yehova hĩnga kpengba kpale mɛ mɔ ndo tengbi na ni nga na se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ. Na ndakisa, ta Yehova ngbã bondó na hũngɔ pɛnɔ mɛndó ando hɛ̃ azi ti Izraɛlɛ mɛ ka Ezipito ma, kanda lo hũ ngandó “pɛnɔ mɛndó ala ndo hũ.” (Kob. 3:7) Davidi yendó bia ya, Yehova ndo hũ “pɛnɔ” nga na se mɛ lo ndo “ma na tɛrɛ lo.” (Nz. 31:7)  Wa na ngoi mɛndó azi tɛ Yehova ndo hũ pɛnɔ​—abɛse na lo ti siɔ kpale tɛ la nvɛ̃ni ko, “Yehova ndo mandó pɛnɔ ka bɛ lo.” (Yis. 63:9) Se mbɛtɔ aɔ ndo mɔ ko, Yehova ndo hĩnga se mɛ mɔ ndo ma na tɛrɛ mɔ, wa lo dã ti zangɔ mɔ ti nɛngɔ ya, mɔ nwɔ ni.

10. Nda mɛ mɔ ye na bɛ mɔ kɔi ya, Yehova hĩnga mɔ, wa lo na zangɔ mɔ na ya tara nɛ?

¹⁰ Na ngoi mɛ mɔ ndo tengbi na kpale ti pɛnɔ ko, mɔ lengbi ti dangɔ bɛ mɔ ya, ta Yehova ndo za mɔ ma. Ye mɛ mɔ lengbi ti lingɔ nɛ? Yɔ ka ti lo ya, lo za mɔ, mɔ hũ se mɛ lo ndo za na mɔ. (2 Ba. 6:15-17) Na gesi gbɔ̃ li mɔ na ndo kpale mɛ: Diskur bere gbinya tɛ nyita kɔi asa ngunu bɛ mɔ? Mbeti, video bere bia kɔi ngaso asa ngunu bɛ mɔ? Nyita kɔi asa ngunu bɛ mɔ na lége ti vɛrse kɔi ti ya Ngbangɔ? Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti hũngɔ ya, tɛnɛ ti sangɔ ngunu bɛ nga na atɛ ti nyingɔ zu mɛ e ndo lua ko, ta ni du lisalisi tɛ Yehova ma. Kanda e hĩnga ya, ni du lisalisi ti ngbondoni mɛ Yehova ndo hɛ̃ e ngoi zu. (Yis. 65:13; Mar. 10:29, 30) Ni du aye mɛ ndo fa ya, lo ndo za mɔ. (Yis. 49:14-16) Wa ni ndo fa nga ya, mɔ lengbi ti kpãngɔ bɛ mɔ na ndo Yehova.

11. Ye mɛndó aza Aida ya, lo nwɔ nzɛ̃ngɔ tɛ lo nɛ?

¹¹ Aida mɛ ndo du ka Senegal ndo sundó se mɛ Yehova ndo hɛ̃ gbinya ti sambela tɛ lo. Na lo mɛ ya, lo dundó kɔzo nyi ko, awa dũngɔ lo ndo kũndó ya, lo gi falanga gba ti nɛngɔ ya, lo kokisa na gwɛ̃ tɛ ani. Kanda na pɛ gbinyangbingɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ti nɛngɔ ya, lo li kwa tɛ wa sungɔ lége ko, Aida tengbindó na kpengba kpale mɛ aba falanga. Ndasewa tɛ la zu amandó ngɔnzɔ ti kpengbani na lo tɛ lo. Lo pa ya, “Mbi ti ndo na mbɛtɔ ti kpengbani ya, ta mbi na kokangɔ zangɔ awa dũngɔ mbi ma, wa mbi ndo hũndó ya, azi zu akɛ̃ tɛrɛ mbi. Mbi ndo hɛ̃ndó Yehova fotɛ na ndenge mɛ lo zia kpale ati siɔni na lo tɛ mbi.” Na gesi lo mandó diskur ti nzɔ̃ni ka kota bombi. Lo tɛnɛ ya, “Abɛse du ya, sɔngɔ bɛ mɛ e na ni adu ti ngasia ko, Yehova hĩnga ni. Yɛkɛ yɛkɛ, na lége ti lisalisi tɛ abiazi nga na ayata mɛndɛ̃ ko, mbi tindó na loyengɔ ti kpengbani ya, Yehova ndo ye mbi. Mbi bandandó lingɔ sambela hɛ̃ lo na loyengɔ ya, lo na zangɔ mbi, mbi tindó na siriri ti bɛ, wa mbi hũ ngandó se mɛ lo hɛ̃ gbinya ti sambela tɛ mbi.” Ngbĩi Aida luandó kwa mɛ ando za lo ya, lo kokisa gwɛ̃ tɛ azi ti ndasewa  tɛ lo, wa lo ngbã nga lá kwɛ lingɔ kwa tɛ wa sungɔ lége ti ngoi zu. Lo tɛnɛ ya, “Mbi mandandó kpãngɔ bɛ mbi zu na ndo Yehova. Ndɛ lo mɛ ko, na pɛ lingɔ sambala, ta mbi ndo du na mbɛtɔ gba ma.”

AYE MƐ YEHOVA NA LINGƆ NƐ?

12. Na bangɔ Nzembo 56:9, ye mɛndó Davidi ndo ye na bɛ lo kɔi nɛ?

¹² Di Nzembo 56:9. Vɛrse mɛ akambisa ndenge mɛndɛ̃ mɛndó Davidi nwɔ na mbɛtɔ tɛ lo: abɛse du ya, dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ lo ndó na ya kaka ko, lo gbɔ̃ndó li lo na ndo aye mɛ Yehova li na lo tɛ lo. Davidi hĩngandó ya, Yehova na zangɔ lo na ngoi mɛ alengbi. Hãngɔ ni zingɔ, Yehova pandó ya, Davidi na dungɔ gbia ti Izraɛlɛ. (1 Sam. 16:​1, 13) Aye zu ti nzɔ̃ni mɛndó Yehova ko kapa ni hɛ̃ Davidi ko, ni tindó na seni.

13. Ye mɛ mɔ lengbi ti yengɔ na bɛ mɔ kɔi ya, Yehova na lingɔ nɛ?

¹³ Kapa mɛ Yehova ko hɛ̃ mɔ nɛ? Ta elengbi ti kungɔ ya, Yehova onzi akpengba kpale tɛ e zu na ndenge ti kpɛ̃nɛ ma. c Kanda hĩnga ya, abɛse akpengba kpale mɛ mɔ na tengbingɔ na ni na ya gigi olo ti siɔni adu ti ngasia ko, Yehova na onzingɔ ni zu na bi mɛ na gangɔ ka gigi ti fãnani. (Yis. 25:7-9) Wa lingɔ e na ngunu ti songɔ na azi mɛ akpili, onzingɔ ngã tɛ e nga na kpɔngɔ awa kula tɛ e zu.​—1 Yn. 4:4.

14. Aye mɛ elengbi ti gbɔ̃ngɔ li e na ndo ni nɛ?

¹⁴ Se mɔ ma mbɛtɔ kpengbani ko, gbɔ̃ li mɔ na ndo aye mɛ Yehova na lingɔ na bi mɛ na gangɔ. Gbɔ̃ li mɔ na ndo lá mɛ gbanda ta Satana na dungɔ da ma, na ngoi mɛ gbanda anzɔ̃ azi na mungɔ pɛnda asiɔ azi, nga na ngoi mɛ gbanda zangangɔ lengbingɔ na wɛngɔ yɛkɛ yɛkɛ. Elakiseli kɔi mɛndó ali ni na ngoi ti kota bombi ti regional ti 2014 akambisandó se mɛ elengbi ti gbɔ̃ngɔ li e na ndo nzɔ̃ dangɔ bɛ tɛ e. To kɔi ti ndasewa ná azi ti ndasewa tɛ lo ndo gbɔ̃ndó li la na ndo 2 Timɔte 3:1-5 na ndo se mɛ ala na dingɔ verse niko ndenge mɛndɛ̃: “Ka gigi ti fãnani ngoi ti dengɔ bɛ nga ti siriri na dungɔ da. Na lo mɛ ya, azi na yengbingɔ ka popo tɛ ala, ala na yengɔ mbilimbili, ala na dungɔ azi ti wɔ tɛrɛ, azi ti zungɔ na tɛrɛ, azi mɛ ndo hɛ̃ Nzapa gonda, azi mɛ ndo tɔndɔ awa dungɔ ala, azi mɛ ndo hĩnga nzɔ̃ lo mɛ ali tɛrɛ la, azi ti mbilimbili, azi mɛ ndo ye azi ti ndasewa tɛ la, azi mɛ ndo ye mangbi, azi mɛ ndo tɛnɛ nzɔ̃ni na lo tɛ afɔ̃ la ngoi zu, azi mɛ ndo fɔ̃ bɛ la, azi ti wɔ bɛ, azi mɛ ndo ye akpale ti nzɔ̃ni, azi mɛ alengbi ti kpãngɔ bɛ na ndo la, azi mɛ ta awa kakulu lo ma, azi mɛ na bingangɔ li ti nzɔ̃ni, ala ndo ye Nzapa na se lɛ yengɔ gwɛ̃ ti tɛrɛ la nvɛ̃ni, ala na lingɔ ye na lo ti songo tɛ Nzapa mɛ ala na ni; wa azi ti ngaso ko, du dã na ala.” Mɔ ná azi ti ndasewa tɛ mɔ bere akwa mɔ, ĩ ndo tɛnɛ tɛnɛ ti se mɛ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ka gigi ti fãnani na dungɔ na ni?

15. Abɛse du ya Tanja ndó na mbɛtɔ, ye mɛndó za lo ya, lo nwɔ ni nɛ?

¹⁵ Nyita wali kɔi mɛ ndo du ka Nɔrdi ti Macédoine mɛ ili lo la Tanja, anwɔndó mbɛtɔ tɛ lo na gbɔ̃ngɔ li lo na ndo dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti bi mɛ na gangɔ. Awa dungɔ lo akɛ̃ndɛ na bɛ la kɔi ya, ta lo manda Ngbangɔ ma. Lo pa ya: “Ambanga akpale mɛndó mbi ndo kpɛ mbɛtɔ ya, asi na mbi ko, ni sindó na mbi biani. Mama tɛ mbi ndo sɔ̃ndó mbi na pɛ bombi zu. Awa dũngɔ mbi apa hɛ̃ mbi ya, se mbi ti Tɛmwɛ tɛ Yehova ko, ala na hongɔ mbi.” Ngbĩi awa dungɔ Tanja atomandó lo kaya da tɛ la. Ye mɛndó lo li nɛ? Lo pa ya: “Mbi kpãndó lɛ mbi na ndo dengɔ bɛ ti bwai na bwai mɛ mbi na luangɔ se mbi ngbã mbilimbili. Mbi ndo gbɔ̃ ngandó li mbi na ndo se mɛ Yehova na hɛ̃ngɔ mbana gɛrɛ nga na diringɔ na aye zu mɛ mbi zia na ya gigi olo ti siɔni, mbi ndo gbɔ̃ ngandó li mbi na ndo se mɛ gbanda akpale zu ti siɔni na tingɔ aye ti gã.” Tanja batandó mbilimbili tɛ lo. Wa na lége ti lisalisi  tɛ Yehova ko, lo luandó ndo ti dungɔ na ni. Ndɛ lo mɛ ko, Tanja du na nyita kɔli kɔi mɛ kpengbani na ya nyingɔ wa ala zu sɛ ndo li kwa ti ngoi zu.

LI YA SELIYE TƐ MƆ TI KPÃNGƆ BƐ NA NDO YEHOVA ATI KPENGBANI NDƐ

16. Aye mɛ alengbi ti zangɔ e ya, ta e du na mbɛtɔ na ngoi mɛ e ndo hũ akpale mɛ kaya Luka 21:​26-28 ndo ti na seni ma nɛ?

¹⁶ Na ngoi ti kota pɛnɔ ko, azi na tingɔ na “nzɛ̃ngɔ na lo ti mbɛtɔ.” Kanda e azi tɛ Nzapa e na longɔ kpengbani zangangɔ ya, e kpɛ mbɛtɔ. (Di Luka 21:26-28.) Nda mɛ ayɔ ya, e du na ge ge ge nɛ? Na lo mɛ ya, e manda kpãngɔ bɛ e na ndo Yehova. Nyita wali Tanja, mɛ fale e tɛnɛ tɛnɛ tɛ lo uzu aye na bɛ lo kɔi ya, akpale mɛndó lo tengbi na ni aza lo ya, lo gbe bɛ lo na ya akpale mɛndɛ̃ ti pɛnɔ. Lo pa ya, “Wangɔ mɛ mbi lua adu ya, Yehova lengbi ti zangɔ e ya, e gbe bɛ e na ya kpale ti pɛnɔ abɛse adu ti ngasia. Ngoi mɛndɛ̃ elengbi ti hũngɔ ya, azi na ngunu na ndo kpale zu mɛ e ndo tengbi na ni, kanda ngunu tɛ ala adu yakere nvɛ̃ni na bangɔ tɛ Yehova. Wa abɛse du ya, pɛnɔ mɛ e na ndo hũ adu kpengbani ngasia ko, ta ni na ngbãngɔ bwai ma, ngbĩi na ngbĩi ndani na kɔngɔ.”

17. Ngasia la verse mɛ agbɔ̃ bɛli tɛnɛ ti bulu 2024 na zangɔ e nɛ? (Ba nga limɔ ti koko mbeti.)

¹⁷ Ndɛ lo mɛ ko, e na akpale gba mɛ alengbi ti hɛ̃ngɔ e mbɛtɔ. Kanda nga ma Davidi, elengbi ti kɛ̃ngɔ ya, mbɛtɔ ko ndo e. Bɛli tɛnɛ tɛ e ti bulu 2024 adu sambela mɛndó Davidi li hɛ̃ Yehova ya: “Ngoi mɛ mbi ndo ma mbɛtɔ ko, mbi ndo kpã bɛ mbi na ndo mɔ.” (Nz. 56:3) Nga ma se mɛ mbeti kɔi mɛ ndo kambisa nda tɛnɛ ti ya Ngbangɔ apa na ni, “ta Davidi kpãndó lɛ lo na ndo akpale mɛndó ndo hɛ̃ lo mbɛtɔ bere kpengba kpale tɛ lo ma, kanda lo kpãndó bɛ lo zu na ndo zo mɛ alengbi ti songɔ lo na kwá.” Gbɔ̃ li mɔ na ndo verse mɛ agbɔ̃ bɛli tɛnɛ ti bulu mɛ na gangɔ na ngoi mɛ mɔ ndo tengbi na pɛnɔ. Mu ngoi ti gbɔ̃ngɔ li mɔ na ndo aye mɛndó Yehova li, omɛ lo ndo li ndɛ nga na omɛ lo na lingɔ na bi mɛ na gangɔ. Wa nga ma Davidi ko, mɔ lengbi ti tɛnɛngɔ ya: “Mbi kpã bɛ mbi zu na ndo Nzapa.”​—Nz. 56:4.