¿Kanon ualeua tlajtojli sinagoga?

TLAJTOJLI sinagoga ualeua itech griego tlen kijtosneki “ueyi tlanechikojli” noso “sentlalilistli”. Kinamiki ken onotlali, pampa yeuejkaui ipan sinagogas kiseliayaj tlamachtijli niman miyekej judíos ompa kiueyichiuayaj toTajtsin. Ipan Tlajkuiloltin ika Hebreo, xitlaj kijtoua itech sinagogas. San ika, ipan Tlajkuiloltin ika Griego, kijtoua ika ionkatkaj sinagogas ipan kachtopa siglo.

Miyekej ixtlamatkej kijtouaj ika sinagogas opeuj nochijchiuaj ijkuak judíos okinuikakej Babilonia. Encyclopaedia Judaica kijtoua: “Pampa tsauktoyaj, xonkatka teopan, nemiyaj kampa xchanejkej katkaj niman pampa kinekiyaj noyolseuiskej, kemantika nosentlaliayaj kanaj ipan Sábado, niman kipouayaj iTlajtol toTajtsin”. Nesi, ika ijkuak judíos okinmakaujkej, ok nosentlaliayaj kichiuayaj teoyotl niman kipouayaj iTlajtol toTajtsin, niman okinchijchiujkej sinagogas kampa onnochantiayaj.

Ipan kachtopa siglo, miyek tlen nochiuaya ipan sinagogas, ompa noijki yonokuepkaj kampa konueyichiuayaj toTajtsin, yayaj nochimej akin chantiyaj ipan Mediterráneo, Medio Oriente niman Israel. Se tlamachtijketl ipan Universidad Hebrea de Jerusalén, itoka Lee Levine kijtoua: “Ompa ueliskia timomachtis, tontlakuas ijkuak Sábados, ompa noyektlaliayaj tlaueltin, nosentlaliaya tomin niman kampa tekiuajkej nosentlaliayaj, niman noijki ompa ompaxalouayaj”. Niman noijki kijtoua: “Maski miyek nochiuaya, ueyi kijtosnekiya ompa tikueyichiuas toTajtsin”. Ika yejon, Jesús nochipa yaya ipan sinagogas (Mar. 1:21; 6:2; Luc. 4:16). Ompa, kinmachtiayaj niman kinyolchikauayaj akin yayaj. Sakin, ijkuak onotlali tlanechikojli, Pablo noijki yonomatka tenojnotsas ipan sinagogas. Pampa akin yayaj kinekiyaj kikakiskej itech toTajtsin, ijkuak Pablo ajsiya ipan se kalpan, kachtopa ontenojnotsaya ipan sinagoga (Hech. 17:1, 2; 18:4).