‘Kia Fakauka a Koe i Lalo he Mahani Kelea’
‘Kia Fakauka a Koe i Lalo he Mahani Kelea’
‘Kua nakai lata ke taufetoko e fekafekau he Iki, ka kia mahani molu a ia ke he tau tagata oti, kia fakauka a ia mai he tau puhala kelea.’—2 TIMOTEO 2:24.
1. He fakalataha ke he gahua faka-Kerisiano, ko e ha kua feleveia a tautolu he falu magaaho mo e tau tagata vagahau vale?
LIGA to fefe la hau a tali he magaaho ka fehagai a koe mo lautolu ne nakai fiafia ki a koe po ke ke he mena ne hukui e koe? Ke he fakamaamaaga hana ke he tau aho fakamui, ne talahau e aposetolo ko Paulo to eke e tau tagata ke “vagahau kelea, . . . to tauamuamu, to nakai taofi e tau manako he tino, to mahani favale.” (2 Timoteo 3:1-5, 12) Liga to feleveia a koe mo e tau tagata pihia he fekafekauaga hau po ke he falu a gahua.
2. Ko e heigoa e tau kupu tohi ka lagomatai a tautolu ke fehagai fakapulotu ke he tau tagata ne vagahau vale mai?
2 Ko e tau tagata ne fa vagahau kelea kua nakai fakavihia katoatoa e tau mena kua hako. Ko e tau tutuaga uka po ke hogohogomanava ka liga taute e tau tagata ke amanaki ni ti vagahau vale ke he falu ne agaagai ia lautolu. (Fakamatalaaga 7:7) Kua pihia e aga he tokologa ha kua nonofo mo e gahua a lautolu ke he tau tutuaga ne holofa ai e vagahau kelea. Kua nakai lata e tau vagahau pihia ma tautolu ko e tau Kerisiano, ka e kua lagomatai a tautolu ke maama e kakano ne fakaaoga ai he tau tagata. Lata ke fefe e tali ha tautolu ke he vagahau vale? Ne tohi he Tau Fakatai 19:11: “Kua fakatuai e tagata ke ita, ha ko e hana loto manamanatu.” Mo e fakatonu he Roma 12:17, 18 ki a tautolu: ‘Aua neke taui atu e kelea ke he kelea he taha. Kaeke kua maeke ia mutolu, kia nonofo mafola mo e tau tagata oti kana.’
3. Putoia fefe e mafola ke he ogo ne fakamatala e tautolu?
3 Kaeke kua loto mafola moli a tautolu, to fakakite ai he aga ha tautolu. To fakaata ai ke he tau mena ne talahau mo e taute e tautolu, liga ke he foliga mo e ke he leo ha tautolu. (Tau Fakatai 17:27) He fakafano atu hana tau aposetolo ke fakamatala, ne fakatonu e Iesu a lautolu: “Ka hūhū atu a mutolu ke he taha magafaoa kia fakaalofa atu a mutolu ki ai [“kia finagalo ke mafola e fale,” The New English Bible]; Kaeke foki kua lata e magafaoa ia, to hoko atu ki ai ha mutolu a fakamonuina; kaeke foki kua nakai lata, ti liliu mai ai kia mutolu ha mutolu a fakamonuina.” (Mataio 10:12, 13) Ko e ogo ne fua e tautolu ko e tala mitaki. Ne ui he Tohi Tapu ko e “vagahau mitaki ke mafola ai,” “tala mitaki he fakaalofa noa he Atua,” mo e “tala mitaki nai he kautu.” (Efeso 6:15; Gahua 20:24; Mataio 24:14) Ko e foliaga ha tautolu, nakai ke tuhituhi e taofiaga he taha tagata po ke taufetoko mo ia hagaao ke he hana manatu, ka e ke fakamatala ki a ia e tala mitaki mai he Kupu he Atua.
4. Ko e heigoa ka liga talahau e koe he magaaho ka talaatu ki a koe “Nakai manako au” fakamua to talahau e koe e kakano he hau a ahiahi?
4 He nakai fanogonogo moli, liga to vagahau vale e tagata he fale, “Nakai manako au.” Ke he tau tutuaga loga, kua maeke ke talahau, “Kua manako au ke totou taha ni e kupu mai he Tohi Tapu.” To liga nakai totoko ai e ia. He falu a tutuaga, liga kua lata ke talahau: “Kua manako au ke tutala mo koe hagaao ke he vaha ka ai fai nakai fakafili tonu mo e ka ako e tau tagata oti ke fefakaalofaaki.” Kaeke ke nakai fakalagalaga he mena ia e fia iloa atu foki, liga lafi e koe: “E, ai mitaki lahi e magaaho nei.” Pihia foki ka nakai mafola e tali he tagata he fale, kua lata kia ia tautolu ke fakahiku “kua nakai lata” a ia? Pete ni ko e heigoa e tali, kia manatu e fakatonuaga he Tohi Tapu ke ‘mahani molu ke he tau tagata oti mo e fakauka mai he tau puhala kelea.’—2 Timoteo 2:24.
Fakakelea Atu ha kua Fakahehe
5, 6. Puhala fe ne fakafehagai a Saulo ke he tau tutaki ha Iesu, mo e ko e ha ne taute pihia ai e ia?
5 He senetenari fakamua, ko e tagata ne higoa ko Saulo kua talahaua he nakai fakalilifu e tau vagahau, pihia foki ma e mahani favale hana. Ne talahau he Tohi Tapu ko ia “kua faguhe mai e fakamatakutaku mo e kelipopo ke he tau tutaki he Iki.” (Gahua 9:1, 2) Ti talahau fakamui e ia ne ‘vagahau kelea mo e favale mo e fakakelea atu’ a ia. (1 Timoteo 1:13) Pete kua liga fita e falu he magafaoa hana he eke mo tau Kerisiano, ne talahau e ia hagaao ke he hana mahani ke he tau tutaki he Keriso: “Kua vale lahi ue atu au kia lautolu, kua favale atu au kua hoko ni ke he tau māga kehe.” (Gahua 23:16; 26:11; Roma 16:7, 11) Kua nakai fai fakamoliaga kua lali e tau tutaki ke taufetoko mo Saulo he magaaho ne pihia e mahani hana.
6 Ko e ha ne taute pihia ai a Saulo? Loga e tau he mole, ne tohia e ia: “Ha kua eke pihia e au [he] nakai iloa, mo e nakai talia fakatonu.” (1 Timoteo 1:13) Ko e Farasaio a ia, ti kua fakaako “ke he tonu he fakatufono he tau matua.” (Gahua 22:3) Ko e faiaoga ha Saulo ko Kamalielu kua kitia moli ke fakaikaluga, ka ko e ekepoa ne mua ko Kaiafa, ne fakalataha foki mo Paulo, kua mua atu e vale. Ne takitaki e Kaiafa e pulega ne hoko ke he matulei ha Iesu Keriso. (Mataio 26:3, 4, 63-66; Gahua 5:34-39) He mole mai, ne taute pauaki e Kaiafa ke fahi e tau aposetolo ha Iesu, mo e poaki ki a lautolu ke fakaoti e fakamatala ne matapatu ke he higoa ha Iesu. Ko Kaiafa e pule he Saneheturini, he hopoaga tupetupe lahi ne uta a Setefano ke taulitimaka. (Gahua 5:27, 28, 40; 7:1-60) Ne kitia e Saulo e taulitimaka, mo e poaki e Kaiafa a ia ke fakatolomaki ke lali ke taofi e tau tutaki ha Iesu he tapaki a lautolu i Tamaseko. (Gahua 8:1; 9:1, 2) I lalo he fakaohoohoaga nei, ne manatu a Saulo kua fakakite he mahani hana e fakamakutu ma e Atua, ka e kua nakai ha ha ia ia e tua moli. (Gahua 22:3-5) Ko e fua, ne kaumahala a Saulo ke mailoga ko Iesu e Mesia moli. Ka e kitia ai e Saulo e maama he magaaho ne vagahau a Iesu ne liu fakatu mai ki a ia he puhala tu ki Tamaseko.—Gahua 9:3-6.
7. Ko e heigoa ne tupu ki a Saulo ha ko e fakafehagai hana mo Iesu he puhala tu ki Tamaseko?
7 Nakai leva he mole e mena nei, ne fakafano e tutaki ko Anania ke fakamatala ki a Saulo. To matamua nakai a koe ke taute e fekau ia? Ne matakutaku ai a Anania, pete ia ne totonu e vagahau hana ki a Saulo. Kua hiki e aga ha Saulo ha ko e fakafehagai fakamana hana mo Iesu he puhala tu ki Tamaseko. (Gahua 9:10-22) Ati hoko mai a ia ke iloa ko e aposetolo ko Paulo, ko e misionare Kerisiano fakamakutu.
Mahani Molu ka e Loto Malolo
8. Fakaata fefe e Iesu e aga he Matua hana ke he tau tagata ne taute e tau mena kelea?
8 Ko Iesu ko e tagata makutu he fakapuloa e Kautu, kua mahani molu ka e loto malolo he fehagai ke he tau tagata. (Mataio 11:29) Ne fakaata e ia e agaga he hana Matua he lagi, ne hataki ke he tau tagata kelea ke liliu mai he tau puhala kelea ha lautolu. (Isaia 55:6, 7) He fehagai mo e tau tagata agahala, ne mailoga e Iesu e magaaho ka ha ha ai e hiki moli ke he mitaki, mo e fakamalolo e ia e tau tagata pihia. (Luka 7:37-50; 19:2-10) He nakai fakafili e falu ke he onoonoaga he kili ha lautolu, ne fifitaki e Iesu e mahani totonu, fakauka, mo e fakamanavalahi he Matua hana, he manako ki a lautolu ke tokihala. (Roma 2:4) Ko e finagalo ha Iehova ma e tau tagata oti kana ke tokihala mo e moua e fakamouiaga.—1 Timoteo 2:3, 4.
9. Ko e heigoa ka ako e tautolu mai he puhala ne fakamoli e Iesu e Isaia 42:1-4?
9 He talahau e onoonoaga ha Iehova hagaao ki a Iesu Keriso, ne fatiaki he tagata tohia Evagelia ko Mataio e tau kupu fakaperofeta nei: “Kitiala, ko e haku a fekafekau kua fifili e au; ko e haku a fakahele kua fiafia ki ai haku a loto; to tuku atu e au haku [a]gaga ki luga ia ia, to fakakite atu e ia e fakafili [“tonu,” NW] ke he tau motu kehe. Nakai fetoko a ia, ti nakai hea foki a ia; nakai logona foki e taha hana leo ke he tau puhala; nakai papaki e ia e kaho kua maihiihi, nakai tamate foki e ia e vavae ne puho tote; ato fakakautu e ia e fakafili [“tonu,” NW]. Ko e hana higoa foki ke amaamanaki ai e tau motu kehe.” (Mataio 12:17-21; Isaia 42:1-4) He fakatatai ke he tau kupu fakaperofeta ia, ne nakai fakalataha a Iesu ke he taufetoko miha. Pihia foki i lalo he peehiaga, ne fakamatala e Iesu e kupu moli he puhala ka futiaki a lautolu ne loto fakamoli.—Ioane 7:32, 40, 45, 46.
10, 11. (a) Pete kua ha ha e tau Farasaio mo e tau tagata totoko lahi ki a Iesu, ko e ha ne fakamatala a ia ke he falu ia lautolu? (e) Ko e heigoa e tau puhala ne fa tali atu a Iesu ke he tau tagata totoko, ka ko e heigoa ne nakai taute e ia?
10 He magahala he fekafekauaga hana, ne tokologa e Farasaio ne tutala a Iesu ki ai. Pete kua lali falu ia lautolu ke hele a ia ke he mena hana ne vagahau, ne nakai fakahiku a Iesu kua aga kelea oti a lautolu. Ko Simona, ko e Farasaio mahani tuhituhi, ne manako moli ke fakatata atu ki a Iesu mo e uiina a ia ke kai. Ne talia e Iesu e uiina mo e fakamatala ki a lautolu ne ha ha i ai. (Luka 7:36-50) He taha magaaho, ne finatu e Farasaio tu tokoluga ko Nikotemo ki a Iesu he po. Ne nakai ita a Iesu ki a ia he fakatali ato pouli la to hau. Ka e fakamatala a ia ki a Nikotemo hagaao ke he fakaalofa ne fakakite he Atua he fakafano mai e Tama hana ke hafagi e hala he fakamouiaga ki a lautolu ka fakagahua e tua. Ne fakakite foki e Iesu e aoga he omaoma ke he fakaholoaga he Atua. (Ioane 3:1-21) Ne lalago e Nikotemo a Iesu he magaaho fakamui he fakateaga he falu Farasaio e hokotaki mitaki hagaao ki a Iesu.—Ioane 7:46-51.
11 Kua nakai matapouli a Iesu ke he fakatupua ha lautolu ne lali ke hele a ia. Ne nakai toka e ia e tau tagata totoko ke omoi a ia ke taufetoko ke he tau mena nakai aoga. Ka e he magaaho kua lata, ne foaki e ia e tau tali kuku ka e malolo lahi he talahau e tau matapatu fakaakoaga, fakaaoga e fakataiaga, po ke fatiaki taha kupu tohi. (Mataio 12:38-42; 15:1-9; 16:1-4) He falu magaaho, ne fakanono pauaki a Iesu he kitia moli e ia to nakai fai mitaki ka moua ane mai vagahau a ia.—Mareko 15:2-5; Luka 22:67-70.
12. Pete he fakatutu age ki a ia, ne maeke fefe ia Iesu ke lagomatai e tau tagata?
12 Falu magaaho, ne fakatutu e tau tagata ne ha ha he pule he tau agaga kelea ki a Iesu. He magaaho ka tupu e mena ia, ne fakagahuahua e ia e fakauka mo e fakaaoga foki e malolo hana ne foaki he Atua ke tamai aki e totokaaga. (Mareko 1:23-28; 5:2-8, 15) Kaeke ke ita falu tagata mo e fakatutu mai ki a tautolu he magaaho ka fakalataha a tautolu ke he fekafekauaga, kua lata foki ia tautolu ke fakagahuahua e fakauka, mo e lata foki ia tautolu ke lali ke fehagai ke he tuaga pihia ke he puhala totonu mo e fai manamanatu.—Kolose 4:6.
I Loto he Magafaoa
13. Ko e ha ne totoko he tau tagata he falu magaaho e taha he magafaoa ne kamata ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova?
13 Ko e lata ma e tau tutaki ha Iesu ke fakagahuahua e fakauka kua fa kitia moli i loto he magafaoa. Ko e tagata ne aamotia he kupu moli he Tohi Tapu kua manako lahi ke pihia foki e logonaaga he magafaoa hana. Ka e tuga ne talahau e Iesu, liga to fakakite e lautolu he magafaoa e favale. (Mataio 10:32-37; Ioane 15:20, 21) Kua loga e kakano ma e mena nei. Ke tuga anei, pete kua maeke he fakaakoaga he Tohi Tapu ke lagomatai a tautolu ke fakamoli, ke leveki, mo e fakalilifu, kua fakaako foki he tau Tohiaga Tapu kua lata ke mua atu e omaoma ke he ha tautolu a Tufuga ke he ha mena foki. (Fakamatalaaga 12:1, 13; Gahua 5:29) Ko e taha he magafaoa ne logona hifo, kua tuga totetote hifo e fakaohooho hana ke he magafaoa ha ko e loto fakamoli ha lautolu ki a Iehova, ti liga ita. He fehagai mo e tuaga pihia, kua aoga lahi ni ke muitua ke he fakafifitakiaga ha Iesu he fakakite e fakauka!—1 Peteru 2:21-23; 3:1, 2.
14-16. Ko e heigoa ne tamai e hikiaga ke he falu ne totoko fakamua e tau tagata he magafaoa ha lautolu?
14 Tokologa ne fekafekau ki a Iehova mogonei ne totoko he hoa mau po ke falu he magafaoa ha ko e hikiaga ne taute e lautolu he magaaho ne kamata ke fakaako e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova. Liga kua logona e lautolu ne totoko e falu tala hagaao ke he Tau Fakamoli a Iehova, mo e liga matakutaku a lautolu neke ha ha ai e fakaohoohoaga kelea ke he magafaoa. Ko e heigoa ne omoi a lautolu ke hiki ha lautolu a tau aga? Ke he tau puhala loga, kua lauia ai ha ko e tau fakafifitakiaga mitaki. Ha kua fakagahuahua tumau he tagata talitonu e fakatonuaga he Tohi Tapu—finatu tumau ke he tau feleveiaaga Kerisiano mo e fakalataha ke he fekafekauaga ka e magaaho taha leveki foki e tau matagahua he magafaoa mo e fakauka ke he tau kupu ekefakakelea—ati totonu ai e magafaoa he falu magaaho.—1 Peteru 2:12.
15 Liga kua nakai fanogonogo foki e tagata totoko ke he ha fakamaamaaga mai he Tohi Tapu kakano ko e fili tagata po ke aga fakatokoluga. Kua pihia moli e mena ne tupu ke he tagata he Tau Fahi Kaufakalataha ne talahau kua fakahakehake lahi e ia hana motu. Taha magaaho ne fano e hoana hana ke he fonoaga, ne uta oti he tane e tau mena tui hana ti fano. Taha magaaho foki, ne uta he tane e fana mo ia ti fakaneinei ke keli ne ia a ia. Ne tuku aki e ia e lotu he hoana ma e tau mahani fakagoagoa hana. Ka e uku fakalahi ni e hoana ke fakagahuahua tumau e fakatonuaga he Tohi Tapu. Ne uafulu e tau he eke e hoana mo taha he Tau Fakamoli a Iehova, ne eke foki a ia mo Fakamoli a Iehova. I Alapania ne ita e fifine he fakaako he tama fifine hana e Tohi Tapu mo e Tau Fakamoli a Iehova ti papatiso. Ne laga 12 e moumou he matua fifine e lagaki he Tohi Tapu he tama fifine hana. Ti he taha aho ne hafagi e ia e Tohi Tapu fou ne tuku he tama hana he laulau. Fakalutukia, ne mahafagi ke he Mataio 10:36, mo e mailoga he matua fifine kua hagaao e mena ne talahau i loto ki a ia. Pete ni ia, he tupetupe ke he tama fifine hana, ne luaki he matua fifine a ia ke he toga he magaaho ne fano e tama mo e falu Fakamoli ke he fonoaga i Italia. He magaaho ne kitia he matua e fakaalofa, tau fepekaaki, mo e tau mamali he matakau mo e logona e feki fiafia ha lautolu, ne kamata a ia ke hiki e manatu. Nakai leva, ne talia e ia ke fakaako e Tohi Tapu. He aho nei, kua uku fakalahi a ia ke lagomatai falu ne totoko fakamua.
16 He taha tuaga foki, ne finatu e tane ne fakaneinei e titipi ke he hana hoana, mo e fakatutu e tau kupu ekefakakelea ke he hoana he hu atu a ia ke he Fale he Kautu. Ne tali totonu age e hoana: “Hau ki loto he Fale he Kautu, ke kitia ni e koe.” Ne fano e tane ki loto, fai magaaho ne eke a ia mo motua Kerisiano.
17. Kaeke ke tupetupe e takaiaga he kaina Kerisiano he falu magaaho, ko e heigoa e fakatonuaga faka-Tohiaga Tapu ka lagomatai?
17 Pihia foki kaeke ko e tau Kerisiano oti e magafaoa hau, to fai magaaho ka tupetupe ai e takaiaga he magafaoa mo e mania foki e tau kupu ha ko e nakai mitaki katoatoa he tagata. Kua aoga ai he fakatonu ke he tau Kerisiano i Efeso i tuai: “Kia tiaki a mutolu a fakafiu oti mo e vale, mo e ita, mo e miha, mo e kupu kelea, katoa mo e tau loto kelea oti kana.” (Efeso 4:31) Kitia maali ai, ko e takaiaga ne agaagai he tau Kerisiano i Efeso ko e nakai mitaki katoatoa ni ha lautolu mo e ha lautolu foki a puhala moui fakamua ne fakaohooho aki a lautolu. Ko e heigoa ka lagomatai a lautolu ke hiki? Kua lata ia lautolu ke ‘fakafou ke he manako he tau loto ha lautolu.’ (Efeso 4:23) He fakaako e lautolu e Kupu he Atua, ne manamanatu fakahokulo ke he puhala ka lauia ai e tau momoui ha lautolu, fio mo e tau katofia Kerisiano, mo e liogi fakamakutu, mogoia ka kitia lahi ai e fua he agaga he Atua ke he tau momoui ha lautolu. To ako a lautolu ke ‘eke mo tau tagata totonu ko e taha ke he taha, kia hofihofi ha lautolu a fakaalofa, mo e fefakamagaloaki a lautolu; tuga e Atua ha ia Keriso ne fakamagalo e ia a lautolu.’ (Efeso 4:32) Pete ko e heigoa ni ka taute he falu, kua lata ia tautolu ke fakagahuahua e fakauka, mahani totonu, fakaalofa hofihofi noa, mo e fakamagalo. Moli kua nakai lata ia tautolu ke “taui atu e kelea ke he kelea he taha.” (Roma 12:17, 18) Ke fakakite e fakaalofa moli he fifitaki ke he Atua ko e mena hako ke taute tumau.—1 Ioane 4:8.
Fakatonuaga ma e Tau Kerisiano Oti
18. Ko e ha e fakatonuaga ne moua he 2 Timoteo 2:24 kua lata ma e tau motua i Efeso i tuai, mo e aoga fefe ke he tau Kerisiano oti?
18 Ko e fakatonuaga ke ‘fakauka a tautolu mai he tau puhala kelea’ kua hagaao ke he tau Kerisiano oti. (2 Timoteo 2:24) Ka kua hagaaki fakamua ki a Timoteo, he magaaho ne fekafekau a ia ko e motua i Efeso. Ko e falu he fakapotopotoaga ia kua fakakite noa e tau manatu ha lautolu ti fakaako e tau taofiaga hepe. Ha kua nakai iloa katoatoa e lautolu e foliaga he Fakatufono faka-Mose, ne kaumahala a lautolu ke loto fakaaue ke he aoga he tua, fakaalofa, mo e manamanatu mitaki. Kua fakatupu he fakatokoluga e ita he taufetoko a lautolu ke he tau kupu, ti mahala ke maama e tau fakaakoaga he Keriso mo e aoga he fakamoli mahani Atua. Ke fehagai mo e tuaga nei, kua lata ia Timoteo ke mauokafua ke he kupu moli faka-Tohiaga Tapu ka e totonu ke he fehagaiaga mo e tau matakainaga hana. Tuga e tau motua he vaha fou nei, ne iloa e ia kua nakai ko e tau fuifui mamoe hana ti kua lata ia ia ke fehagai mo e falu ke he puhala ka fakatolomaki e fakaalofa mo e kaufakalataha faka-Kerisiano.—Efeso 4:1-3; 1 Timoteo 1:3-11; 5:1, 2; 6:3-5.
19. Ko e ha kua aoga ia tautolu oti ke ‘kumi e mahani totonu’?
19 Ne fakamalolo he Atua e tau tagata hana ke ‘kumi e mahani tututonu.’ (Sefanaia 2:3) Ko e kupu Heperu ma e “mahani totonu” kua fakakite e tuaga ne taute e tagata ke fakauka fakatekiteki ke he pakia, mo e nakai ita mo e nakai taui atu. Kia ole lagomatai a tautolu ki a Iehova ke maeke ia tautolu ke fakagahuahua e fakauka mo e hukui fakamitaki a ia, pihia foki i lalo he tau tutuaga uka.
Ko e Heigoa ne Ako e Koe?
• Ka fehagai a koe mo e vagahau ekefakakelea, ko e heigoa e tau kupu tohi ka lagomatai a koe?
• Ko e ha ne taute e Saulo e mahani ekefakakelea?
• Lagomatai fefe he fakafifitakiaga ha Iesu a tautolu ke fehagai fakamitaki mo e tau tagata oti?
• Ko e heigoa e tau aoga ka moua he fakagahuahua e fakauka ke he tau vagahau ha tautolu he kaina?
[Tau Huhu he Fakaakoaga]
[Fakatino he lau 14]
Pete ni e aga ha Saulo, ne fehagai totonu atu a Anania ki a ia
[Fakatino he lau 17]
Ko e Kerisiano ne leveki fakamoli e tau matagahua ka maeke ke fakatotonu e totoko he magafaoa
[Fakatino he lau 18]
Fakatolomaki he tau Kerisiano e fakaalofa mo e kaufakalataha