Giraffen — Torenhoog, langbenig en elegant

DOOR ONTWAAKT!-CORRESPONDENT IN KENIA

DE grijze granieten keien voelden nat en koud aan in de vroege ochtend. We hadden ons tussen deze grote rotsblokken genesteld met een beker warme thee in de hand en de ogen gericht op het Afrikaanse veld beneden ons. * Ons geduld werd beloond. In de zachte gloed van het ochtendlicht stak een groep giraffen — torenhoog, langbenig en elegant — kuierend de vlakte over. Als in slowmotion schreden ze statig voort op hun steltachtige poten, hun lange gebogen hals wiegend als de mast van een zeilschip in de wind. We hielden onze adem in. Wat een prachtig schouwspel!

Zich niet storend aan onze aanwezigheid stapten ze allemaal tegelijk op een groepje bladerrijke acaciabomen af en reikten naar de hoge, doornige takken. Voorzichtig en met zorg plukten de bedaarde reuzen met hun lange tong kleine groene blaadjes af. Daar, hoog boven de grond, duwden ze hun kop midden tussen de nesten van een kolonie wevervogels en aten onbekommerd verder. De vogels zetten het op een schelden tegen de binnendringende langnekken. Geschrokken van het luide protest ging de groep rustig en waardig verder naar andere bomen.

Snel en gracieus

Iemand die deze dieren met hun lange halzen boven de omheining uitstekend in een dierentuin heeft gezien, kan zich misschien moeilijk een voorstelling maken van hun ware schoonheid en gratie als ze in de vrije natuur in de Afrikaanse wildernis rondlopen. De bewegingen van de giraffe zijn gracieus en vloeiend. Als ze over de open graslanden galopperen, geeft hun fijne, bijna fragiele gestalte de indruk dat ze over het geringste obstakel zouden kunnen struikelen en vallen. Het tegendeel is waar: een grote giraffehengst van wel 1300 kilo staat stevig op zijn poten en kan hard lopen, waarbij hij een snelheid van bijna zestig kilometer per uur kan bereiken.

Dit fascinerende dier wordt uitsluitend in Afrika aangetroffen. Door zijn zachtmoedige en vredige aard is het een  genoegen naar hem te kijken. De kop van de giraffe kan worden omschreven als uniek en zelfs charmant, met zijn lange smalle oren en twee kleine horentjes, bekroond met fluwelen kwastjes van zwart haar. Zijn ogen zijn heel groot en donker, beschermd door lange, gekrulde wimpers. Wanneer de giraffe vanuit zijn hoge uitkijkpunt in de verte staat te turen, heeft zijn kop het voorkomen van nieuwsgierige onschuld.

In oude tijden werd de giraffe bewonderd en gewaardeerd wegens zijn aantrekkelijke verschijning en zijn bedeesde, kalme, niet-agressieve manier van doen. Jonge giraffen werden aan regeerders en koningen geschonken als symbool van vrede en goede betrekkingen tussen volken. Tegenwoordig zijn er in oude Afrikaanse rotsschilderingen nog steeds vervaagde afbeeldingen van giraffen te zien.

Op eenzame hoogte

De giraffe is het hoogst van alle dieren. Van hoef tot horen kan een volgroeid mannetje ruim vijf en een halve meter hoog worden. In Oudegyptische hiërogliefen was de giraffe het teken voor het werkwoord „voorzeggen” of „voorspellen”, kennelijk vanwege zijn ontzagwekkende hoogte en zijn vermogen om heel ver te zien.

In een gemengde groep met zebra’s, struisvogels, impala’s en andere dieren van de Afrikaanse vlakten fungeert de giraffe als uitkijktoren. Door zijn hoogte en zijn scherpe gezichtsvermogen kan hij in de verte kijken en naderend gevaar tijdig opmerken. Ongetwijfeld geeft zijn torenhoge aanwezigheid de andere dieren dus een mate van veiligheid.

Een wonder van ontwerp

De giraffe is buitengewoon goed ontworpen om van de bovenste takken in hoge bomen te eten, waar behalve de olifant geen enkel ander dier bij kan. Door zijn beweeglijke tong en zijn bovenlip waarmee hij dingen kan vastpakken, is hij op een unieke manier toegerust om voorzichtig blaadjes los te trekken van takken die vol stekels en vlijmscherpe dorens zitten.

Giraffen kunnen per dag wel zo’n  35 kilo plantaardig voedsel verorberen. Hoewel ze veel verschillende soorten groen kunnen eten, geven ze de voorkeur aan de doornige acaciabomen waarmee de Afrikaanse vlakten bezaaid zijn. Een giraffehengst kan zijn tong tot ruim veertig centimeter uitsteken om bij voedsel te kunnen. De hals van de giraffe is buitengewoon wendbaar. Daardoor kan de giraffe zijn lange kop in verbazingwekkende standen draaien en kantelen terwijl hij die voorzichtig tussen de bovenste takken van de bomen door manoeuvreert.

In de hoogte reiken is makkelijk voor de giraffe, maar water drinken is een heel ander verhaal. Wanneer hij bij een waterpoel komt, moet de giraffe zijn voorpoten langzaam uit elkaar zetten en dan zijn knieën buigen om bij het water te kunnen. In deze ongemakkelijke houding strekt de giraffe zijn lange hals zo ver mogelijk uit om te kunnen drinken. Gelukkig hoeft de giraffe niet dikwijls te drinken, omdat hij vaak voldoende vocht haalt uit de sappige bladeren die hij eet.

De hals en de flanken van de giraffe hebben een prachtige tekening: een netwerk van dunne witte lijnen die een rasterwerk van bladerpatronen vormen. De kleuren kunnen variëren van goudbruin tot warm kastanjebruin en zelfs zwart. Naarmate de giraffe ouder wordt, worden zijn kleuren donkerder.

Gezinsleven

Giraffen zijn sociale dieren die rondtrekken in losjes georganiseerde groepen van twee tot vijftig exemplaren. Een drachtig wijfje werpt na een draagtijd van 420 tot 468 dagen een twee meter groot jong. Bij de geboorte valt het kalf letterlijk zo’n twee meter naar beneden, met zijn kop omlaag! Maar na een kwartier staat het ongedeerde jong wankelend op zijn poten, klaar om bij zijn moeder te drinken. Na twee of drie weken begint het kalf instinctief aan de malse uiteinden van acaciatakken te knabbelen en al gauw is het sterk genoeg om de grote stappen van zijn moeder bij te benen.

Een giraffejong is een schitterend miniatuurtje van zijn ouders. Naar giraffemaatstaven is het klein, maar het is al groter dan de meeste mensen. Het is een kostelijk gezicht het nieuwsgierige jong, onbevreesd onder het waakzame oog van zijn torenhoge moeder, te zien staan.

In de werptijd worden de giraffejongen in een ’crèche’ verzameld, waar ze de dag doorbrengen met rusten, spelen en kijken naar wat er om hen heen gebeurt. Een pasgeboren kalf groeit ongelooflijk snel. In zes maanden kan een kalf wel een meter groeien en het kan in een jaar twee keer zo hoog worden. In één week kan een kalf wel 23 centimeter groeien! Een moedergiraffe is erg beschermend en hoewel ze haar kalf wel een eindje bij haar weg laat lopen, kan ze door haar uitstekende gezichtsvermogen haar jong in de gaten houden.

Wegens zijn bijzondere grootte, behendigheid en snelheid en ook zijn superieure gezichtsvermogen, heeft de giraffe in het wild behalve leeuwen weinig andere vijanden. Het is daarentegen de mens die dit prachtige dier heeft bejaagd en in grote aantallen heeft gedood. Door de meedogenloze jacht die er op hem wordt gemaakt vanwege zijn mooie huid, smakelijke vlees en lange zwarte  staarthaar — waarvan sommigen geloven dat het mystieke krachten bezit — wacht dit vredige dier nu een onzekere toekomst. Hoewel de giraffe ooit in veel delen van Afrika ruim vertegenwoordigd was, is hij nu alleen betrekkelijk veilig binnen de grenzen van wildparken en reservaten, waar hij beschermd wordt.

Tegenwoordig kunnen bezoekers tijdens een Afrikaanse safari nog steeds de opwinding ervaren langnekkige giraffen in het wild over de uitgestrekte grasvlakten te zien rennen. Daar kan men ze van de hoge, doornige acaciabomen zien eten of gewoon in de verte zien staren — zo typerend voor giraffen. Dit schitterende schepsel met zijn eigenaardig mooie vorm en goedaardige karakter is werkelijk een wonder van ontwerp — een van de vele bewijzen van de creativiteit en unieke persoonlijkheid van de almachtige God, Jehovah. — Psalm 104:24.

[Voetnoot]

[Kader/Illustratie op blz. 18]

EEN LANGNEKKIG WONDER

De eigenaardige lichaamsbouw en enorme afmetingen van een giraffe moeten wel problemen geven — zo zou men kunnen denken. Met de grote hoogte en de lange hals van de giraffe zou het onmogelijk lijken de bloedtoevoer naar alle delen van zijn lichaam te reguleren. Wanneer de giraffe bijvoorbeeld zijn kop omlaagbrengt naar de grond, zou de zwaartekracht een bloedgolf naar zijn kop veroorzaken waardoor de hersenen overspoeld zouden worden. Wanneer de giraffe zijn kop opheft, zou zijn bloed weer snel omlaag naar het hart stromen, waardoor het dier buiten bewustzijn zou raken. Maar dit gebeurt niet. Waarom niet?

De bloedsomloop van de giraffe is echt een wonder van ontwerp, ingenieus op maat gemaakt voor de unieke vorm en afmetingen van dit dier. Het hart zelf is uitzonderlijk groot en moet hard pompen om bloed omhoog te brengen naar de hersenen, die zich wel drie en een halve meter erboven bevinden. De zeven centimeter dikke wanden van het sterke hart kunnen wel 170 slagen per minuut maken en zo een systolische druk opbouwen die bijna drie keer zo hoog is als bij mensen. Om zo’n druk veilig aan te kunnen moet zowel de halsslagader, die het bloed naar de hersenen voert, als de halsader, die het bloed terugvoert naar het hart, erg groot zijn. Deze bloedvaten zijn dan ook ruim twee en een halve centimeter in doorsnede en zijn verstevigd met een sterk, elastisch weefsel, wat ze flexibel en stevig maakt.

Wanneer de giraffe zijn kop omlaagbrengt, voorkomen kleppen in de halsader dat het bloed naar de hersenen terugstroomt. Onder aan de hersenen mondt de grote halsslagader uit in een eveneens wonderbaarlijk ontworpen constructie, die het wondernet wordt genoemd. Hier wordt de grote toevoer van bloed naar de hersenen die veroorzaakt wordt doordat de giraffe zijn kop omlaagbrengt, afgeremd in een speciaal netwerk van kleine bloedvaatjes die de bloeddruk reguleren en de hersenen tegen een krachtige bloedgolf beschermen. Wanneer de kop omlaaggaat zet het wondernet uit, en wanneer de giraffe zijn kop opheft trekt het zich samen, zodat de sterke daling in bloeddruk wordt gecompenseerd en het gevaar van flauwvallen wordt tegengegaan.

De hals van de giraffe is eveneens een wonder van ontwerp. Tot hun verbazing ontdekten wetenschappers dat de enorm lange hals van de giraffe hetzelfde aantal wervels heeft als die van muizen of de meeste andere zoogdieren! Maar in tegenstelling tot de meeste andere zoogdieren heeft de giraffe langgerekte wervels met speciale kogelgewrichten, wat ze een opmerkelijke flexibiliteit geeft. Daardoor kan de giraffe zijn hals buigen en draaien om alle delen van zijn lichaam te verzorgen of om voorzichtig naar de hoge takken van een boom te reiken voor voedsel.