De natuur vervult ons met ontzag

WETENSCHAPPELIJK onderzoek heeft veel kennis opgeleverd over de manier waarop het universum functioneert. Van de kleinste bouwsteentjes tot de uitgestrektheid van de ruimte — de mens weet er steeds meer van af. Toch blijft er nog duizelingwekkend veel over om te onderzoeken.

Onze woonplaats, de aarde, is maar een minuscuul onderdeel van het immense universum. Niettemin worden we met ontzag vervuld door de grote complexiteit en schoonheid van de natuur: een prachtige bloem, een adembenemend vergezicht, de felgekleurde veren van een vogel, de schitterende vleugels van een vlinder, een vuurrode zonsondergang of de glimlach van iemand van wie we houden.

Veel mensen zien in het universum voldoende bewijzen om te geloven in het bestaan van een intelligente Eerste Oorzaak. Volgens hen lijken de natuurkundige wetten precies te zijn afgestemd om het leven in stand te houden. Als het heelal ook maar een beetje anders in elkaar zat, was leven onmogelijk. Toch is overal om ons heen een fantastische verscheidenheid aan levensvormen waar te nemen.

De kosmoloog Paul Davies schrijft: „Naarmate het kosmische drama zich verder ontvouwt, lijkt het of er een script is — een samenhangend plan voor het universum (...) De natuur is geen willekeurige aaneenschakeling van gebeurtenissen maar de manifestatie van ingenieus verweven wiskundige wetten.” Sommige wetenschappers zijn het met hem eens, maar andere niet.

De natuurkundige en Nobelprijswinnaar Steven Weinberg zei bijvoorbeeld: „Hoe begrijpelijker het heelal wordt, des te zinlozer het lijkt.” Ironisch genoeg zei hij later ook dat „de natuur soms mooier is dan strikt noodzakelijk lijkt. (...) Het is bijna onweerstaanbaar om je voor te stellen dat al die schoonheid op de een of andere manier ten behoeve van ons is aangebracht.”

Wie heeft er gelijk? Als fijnafstemming bestaat, moet er dan niet ook iemand zijn die dat heeft gedaan, een Ontwerper of een Schepper die daarmee een doel heeft? Hebben ons leven en ons universum een doel? Of zijn we slechts op aarde als gevolg van ongeleide en richtingloze natuurprocessen? De volgende artikelen zullen op deze vragen ingaan.