1, 2. Hoe denken ouders en kinderen gewoonlijk over elkaar, maar wat kan soms moeilijk zijn?

„ALS je wist dat je ouders morgen zouden overlijden, wat zou je dan nog tegen ze willen zeggen?” Die vraag werd aan een paar honderd kinderen in de Verenigde Staten gesteld. De meeste zouden niet over problemen of meningsverschillen beginnen. In plaats daarvan zei 95 procent dat ze „het spijt me” en „ik hou heel veel van jullie” zouden zeggen (For Parents Only, Shaunti Feldhahn en Lisa Rice).

² Over het algemeen houden kinderen van hun ouders, en ouders van hun kinderen. Dat geldt zeker voor Getuigengezinnen. Hoewel ouders en kinderen graag een goede band met elkaar willen hebben, verloopt de communicatie niet altijd even soepel. Hoe komt het dat gezinnen het moeilijk vinden om over sommige onderwerpen te praten? Wat zijn een aantal belemmeringen voor goede communicatie? Hoe kunnen die weggenomen worden?

3. (a) Waarom is communicatie voor veel gezinnen niet makkelijk? (b) Waarom was het voor gezinnen in het oude Israël geen probleem tijd met elkaar door te brengen?

³ Veel gezinnen vinden het moeilijk tijd te vinden voor goede gesprekken. Dat is niet altijd zo geweest. Mozes zei tegen Israëlitische vaders over Gods wetten: „Gij moet ze uw zoon inscherpen en erover spreken wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat en wanneer gij neerligt en wanneer gij opstaat” (Deut. 6:6, 7). Kinderen waren de hele dag bij hun moeder thuis of bij hun vader op het werk. Er was meer dan genoeg tijd om met elkaar te praten. Ouders konden zo de persoonlijkheid, wensen en behoeften van hun kinderen beter  leren kennen. En kinderen hadden de gelegenheid meer over hun ouders te weten te komen.

4. Waarom is communicatie een probleem in veel gezinnen?

⁴ Wat een contrast met nu: in sommige landen gaan kinderen al naar school als ze nog maar twee jaar zijn. Veel vaders en moeders werken buitenshuis. In de weinige tijd die ouders en kinderen samen doorbrengen, verliest communicatie het meestal van de computer, tv of telefoon. Vaak leven ouders en kinderen langs elkaar heen en kennen ze elkaar niet echt. Er is zelden tijd voor goede gesprekken.

5, 6. Wat hebben sommige ouders gedaan om meer tijd met hun kinderen door te brengen?

⁵ Kun je meer tijd met je gezin doorbrengen? (Lees Efeziërs 5:15, 16.) Sommige gezinnen hebben afgesproken minder tijd te besteden aan tv-kijken of computeren. Andere proberen tenminste een keer per dag samen te eten. De gezinsaanbidding is ook een goede gelegenheid voor ouders en kinderen om elkaar beter te leren kennen terwijl ze samen de Bijbel bestuderen. Eén keer per week tijd hiervoor opzijzetten is een goed begin, maar er is meer nodig voor diepe gesprekken. Maak elke dag tijd voor communicatie. Je kunt voordat je kind naar school gaat, iets opbouwends zeggen, de dagtekst bespreken en samen bidden. Dat kan een groot verschil maken voor zijn dag.

⁶ Sommige ouders hebben hun leven veranderd zodat ze meer tijd kunnen doorbrengen met hun kinderen. Een moeder van twee kleine kinderen, die haar fulltimebaan heeft opgezegd, vertelt: „Elke ochtend renden we allemaal de deur uit om naar het werk of naar school te gaan. Als ik ’s avonds thuiskwam, had de oppas de kinderen al naar bed gebracht en sliepen ze. Sinds ik niet meer werk, moeten we met minder rondkomen, maar ik heb nu het gevoel  dat ik weet wat mijn kinderen bezighoudt. Ik hoor waar ze over bidden en kan ze leiding geven, aanmoedigen en dingen leren.”

7. Wat is een veelgehoorde klacht van ouders en kinderen?

⁷ De schrijvers van het boek For Parents Only interviewden heel wat kinderen en merkten dat er nog iets was wat de communicatie kon belemmeren. Ze zeggen: „De meestgehoorde klacht van kinderen over hun ouders was: ’Ze luisteren niet.’” Ouders zeggen vaak hetzelfde over hun kinderen. Om de communicatie open te houden moeten gezinsleden echt naar elkaar luisteren. (Lees Jakobus 1:19.)

8. Hoe kunnen ouders echt naar hun kinderen luisteren?

⁸ Ouders, luisteren jullie echt naar je kinderen? Dat kan moeilijk zijn als je moe bent of als het onderwerp niet zo belangrijk lijkt. Toch kan dat onderwerp voor je kind wel heel belangrijk zijn. „Vlug zijn om te horen” houdt in dat je niet alleen luistert naar wát hij zegt maar ook naar hóe hij het zegt. De manier waarop iets wordt gezegd en de lichaamstaal laten zien hoe een kind zich voelt. Het is ook belangrijk vragen te stellen. De Bijbel zegt: „Wat omgaat in een mensenhart is als diep verborgen water, iemand met inzicht brengt het naar boven” (Spr. 20:5, De Nieuwe Bijbelvertaling). Inzicht is vooral belangrijk als je echt wilt weten hoe je kind over een gevoelig onderwerp denkt.

9. Waarom moeten kinderen naar hun ouders luisteren?

⁹ En kinderen, gehoorzamen jullie je ouders? De Bijbel zegt: „Luister, mijn zoon, naar het strenge onderricht van uw vader en verlaat de wet van uw moeder niet” (Spr. 1:8). Jehovah en je ouders houden van je en willen het beste voor je; het is dus verstandig naar ze te luisteren (Ef. 6:1). Het is makkelijker te doen wat je ouders zeggen als er een goede communicatie is en als je bedenkt dat ze van je houden. Vertel je ouders dus hoe je ergens over denkt. Dan zullen ze je eerder begrijpen. Maar jij moet ook je best doen om hen te begrijpen.

10. Wat leren we van Rehabeam?

¹⁰ Luister niet te snel naar advies van leeftijdgenoten. Wees voorzichtig, ze vertellen je misschien wat je graag wilt horen, maar hun advies is niet altijd goed, het kan zelfs slecht voor je zijn. Omdat jongeren niet de wijsheid en ervaring van ouderen hebben, kijken ze vaak niet naar de lange termijn en overzien ze niet altijd de gevolgen. Denk maar aan Rehabeam, de zoon van koning Salomo. Toen hij koning van Israël werd, had hij zo verstandig moeten zijn naar de raad van de oudere mannen te luisteren. In plaats daarvan luisterde hij naar het slechte advies van de jonge mannen met wie hij opgegroeid was. Uiteindelijk verloor hij daardoor de steun van bijna heel het volk (1 Kon. 12:1-17). Maak niet dezelfde fout, en doe echt moeite om de communicatie met je ouders open te houden. Vertel ze wat je denkt. Doe iets met hun raad en leer van hun wijsheid (Spr. 13:20).

11. Wat kan er gebeuren als ouders niet makkelijk te benaderen zijn?

¹¹ Als je niet wilt dat je kind voor advies naar zijn vrienden gaat, zorg dan dat je als ouder benaderbaar bent. Een jonge zuster schreef: „Ik hoef maar de naam van een jongen te noemen of mijn ouders reageren heel heftig. Dan voel ik  me ongemakkelijk en heb ik geen zin om verder te praten.” Een andere jongere schreef: „Veel tieners willen wel advies van hun ouders, maar als hun ouders ze niet serieus nemen, gaan ze naar iemand die dat wel doet, al heeft die dan minder ervaring.” Als je bereid bent met medegevoel te luisteren naar wat je kind ook vertelt, zul je waarschijnlijk merken dat hij zich zal uiten en blij zal zijn met je raad.

12. Hoe kan de reactie van ouders de communicatie belemmeren?

¹² De communicatie kan ook belemmerd worden als ouders emotioneel of negatief reageren op wat hun kinderen zeggen. Natuurlijk willen ouders hun kinderen beschermen. In deze „laatste dagen” zijn er allerlei gevaren (2 Tim. 3:1-5). Maar kinderen zien dat niet altijd in en voelen de bescherming van hun ouders soms als een beperking van hun vrijheid.

13. Waarom moeten ouders niet te snel hun mening geven?

¹³ Verstandige ouders geven niet te snel hun mening. Het is niet makkelijk om rustig te blijven als je kind iets zegt waar je je zorgen over maakt. Toch is luisteren heel belangrijk. Salomo schreef: „Wanneer iemand antwoord geeft op een zaak voordat hij ze hoort, is dat dwaasheid van zijn kant en schande” (Spr. 18:13). Als je rustig blijft, kom je meer te weten en stimuleer je je kind te blijven praten. Om te kunnen helpen moet je het hele verhaal kennen. Dan ga je begrijpen waarom hij „in het wilde weg gesproken” heeft (Job 6:1-3). Liefdevolle ouders luisteren om hun kind te begrijpen en kunnen dan raad geven die hem echt zal helpen.

14. Waarom moeten kinderen ’langzaam zijn om te spreken’?

¹⁴ Kinderen, ook jullie moeten ’langzaam zijn om te spreken’. Ga niet meteen tegen je ouders in als ze iets zeggen. Ze hebben van God de verantwoordelijkheid gekregen je op te leiden (Spr. 22:6). Waarschijnlijk hebben ze met net zulke situaties te maken gekregen als jij. Ze hebben spijt van de fouten die ze vroeger hebben gemaakt en willen je helpen dat soort fouten te voorkomen. Je ouders zijn je vrienden, niet je vijanden; ze willen je helpen, niet tegenwerken. (Lees Spreuken 1:5.) ’Eer je vader en je moeder’ en laat zien dat je van ze houdt net zoals zij van jou houden. Dan maak je het makkelijker voor ze je ’in het strenge onderricht en de ernstige vermaning van Jehovah groot te brengen’ (Ef. 6:2, 4).

15. Hoe kunnen we kalm blijven tegenover degenen van wie we houden?

¹⁵ We hebben niet altijd geduld met degenen van wie we houden. „Aan de heiligen en getrouwe broeders in eendracht met Christus te Kolosse” schreef Paulus: „Gij mannen, blijft uw vrouw liefhebben en weest niet bitter toornig op haar. Gij vaders, tergt uw kinderen niet, zodat zij niet moedeloos worden” (Kol. 1:1, 2; 3:19, 21). Hij gaf de Efeziërs de raad: „Alle kwaadaardige bitterheid en toorn en gramschap en geschreeuw en schimpend gepraat worde uit uw midden weggenomen” (Ef. 4:31). Als we aspecten van de vrucht van Gods geest ontwikkelen, zoals geduld, zachtaardigheid en zelfbeheersing, zal dat ons helpen kalm te blijven, zelfs als we onder druk staan (Gal. 5:22, 23).

16. Hoe corrigeerde Jezus zijn apostelen, en waarom was dat bijzonder?

 ¹⁶ Laten we eens naar het voorbeeld van Jezus kijken. Hij moet onder enorme druk gestaan hebben toen hij voor het laatst met zijn apostelen aan tafel aanlag. Hij wist dat hij niet lang daarna een langzame, pijnlijke dood zou sterven. De heiliging van zijn Vaders naam en de redding van de mensheid hingen af van zijn getrouwheid. Maar tijdens de maaltijd ontstond „een heftig twistgesprek onder [de apostelen] over de vraag wie van hen de grootste scheen te zijn”. Jezus begon niet tegen ze te schreeuwen en maakte geen hatelijke opmerkingen, maar redeneerde rustig met ze. Hij herinnerde ze eraan dat ze hem in moeilijke tijden trouw gebleven waren. Ze zouden door Satan op de proef gesteld worden, maar Jezus sprak zijn vertrouwen uit dat ze hem zouden blijven volgen. Hij sloot zelfs een verbond met ze (Luk. 22:24-32).

17. Wat zal kinderen helpen rustig te blijven?

¹⁷ Ook voor kinderen is het belangrijk rustig te blijven. Als je een tiener bent, vind je het misschien niet leuk als je ouders zeggen wat je moet doen. Misschien denk je dat ze je niet vertrouwen. Dat kan soms zo lijken, maar de bezorgdheid van je ouders is een bewijs dat ze van je houden. Als je rustig naar ze luistert en meewerkt, zien je ouders dat je verantwoordelijkheidsgevoel hebt. Waarschijnlijk krijg je dan op bepaalde terreinen meer vrijheid. De Bijbel zegt dat het verstandig is rustig te blijven: „Heel zijn geest laat een verstandeloze de vrije loop, maar wie wijs is, houdt die tot het laatst toe kalm” (Spr. 29:11).

18. Hoe draagt liefde bij tot goede communicatie?

¹⁸ Wees niet ontmoedigd als de communicatie in het gezin niet zo soepel loopt als je zou willen. Blijf eraan werken en blijf ’in de waarheid wandelen’ (3 Joh. 4). In de nieuwe wereld zullen volmaakte mensen volmaakt met elkaar kunnen communiceren, zonder misverstanden en conflicten. Maar nu doen we allemaal nog dingen waar we later spijt van krijgen. Bied dan snel je excuses aan en vergeef van harte, zodat jullie „harmonisch samengevoegd mogen zijn in liefde” (Kol. 2:2). Liefde heeft veel kracht. Liefde helpt ons geduldig en vriendelijk te zijn, en rustig te blijven. ’Ze rekent het kwade niet aan. Ze verdraagt alle dingen, gelooft alle dingen, hoopt alle dingen, verduurt alle dingen’ (1 Kor. 13:4-7). Als je blijft groeien in liefde zal de communicatie steeds beter worden. Dan zul je een gelukkig gezin hebben en Jehovah eren.