Maphodisa—Ke ka Baka La’ng a Nyakega?

BOPHELO bo be bo tla ba bjang ka ntle le maphodisa? Ge e le gabotse, go diregile’ng ka 1997 ge bahlankedi ba maphodisa ba 18 000 ba be ba gana go šoma kua motseng wa Brazil wa Recife, ba tlogela badudi ba wona bao ba fetago milione ba se na maphodisa?

The Washington Post e begile gore: “Matšatšing a mahlano a tšharakano mo motseng wo wa ka thokong ya lebopo la lewatle, tekanyo ya letšatši le letšatši ya dipolao di ile tša oketšega ka makga a mararo. Dipanka tše seswai di ile tša hlakolwa. Dihlopha tša disenyi di ile tša itshwara ka tsela e sa laolegego lefelong la mabenkele gotee le go dira ditiro tše dintši tša bošoro ditikologong tša dikhorane ka go thuntšha. Le gona go be go se na yo a latelago melao ya tsela. . . . Lephoto la bosenyi le be le bakile mahu a mantši kudu moo e lego gore dimmošare di be di tletše wa go falala gomme dipalo tše dikgolo kudu di kgeregela sepetleleng se segolo ka go fetišiša sa mmušo, moo balwetši bao ba thuntšhitšwego le bao ba hlabilwego ka dithipa ba ilego ba robatšwa mabatong ao a lego ditsejaneng.” Mongwaledi wa toka o begilwe e le yo a bolelago gore: “Mohuta wo wa go hloka molao ke wo o sa kago wa bonwa mo.”

Gohle moo re phelago gona, bokgopo ke bjo bo ipiletšago ka go ikapeša ponagalo ya bofora ya tlhabologo. Re nyaka tšhireletšo ya maphodisa. Ke therešo gore bontši bja rena re kwele mabapi le sehlogo, kgobogo, go se šetše le go dirišwa gampe ga matla ka lehlakoreng la bahlankedi ba bangwe ba maphodisa. Ditiragalo tše di fapa-fapana ka tekanyo go ya ka dinaga. Eupša re be re tla dira’ng ka ntle le maphodisa? Na ga se therešo gore gantši maphodisa a nea ditirelo tše bohlokwa? Phafoga! e botšišitše maphodisa a mangwe dikarolong tše di fapanego tša lefase mabapi le lebaka leo ka lona a kgethilego modiro wo.

 Tirelo ya Setšhaba le ya tša Leago

Lephodisa la Brithania, Ivan, le itše: “Ke thabela go thuša batho. Ke ile ka gogelwa ke mešomo e fapa-fapanego. Ga se gantši go lemogwago gore bosenyi ke karolo ya 20 go ya go 30 lekgolong ya modiro wa maphodisa. E tloga e le tirelo ya setšhaba le ya tša leago. Letšatšing le le tlwaelegilego la mošomo wa go hlapetša, ke be ke kgona go hlokomela lehu la kapejana, kotsi ya koloi, bosenyi le motšofadi yo a gakanegilego yo a nyakago thušo. E ka ba mo go kgotsofatšago ka mo go kgethegilego go bušetša ngwana yo a timetšego go batswadi ba gagwe goba go thuša mohlaselwa wa bosenyi go lebeletšana le khuduego ya maikwelo.”

Stephen e kile ya ba mohlankedi wa maphodisa kua United States. O re: “Bjalo ka lephodisa, o na le bokgoni le nako bakeng sa go nea thušo e kaone ge batho ba retologela go wena go tšwa pelong bakeng sa thekgo. Ke sona seo se nkgogetšego mošomong wo. Ke be ke nyaka go ba yo a hwetšagalago bakeng sa go thuša batho le go ba rwalela morwalo. Ke nagana gore ke thušitše go šireletša batho bosenying, bonyenyane go fihla bokgoleng bjo itšego. Ke golegile batho bao ba fetago 1 000 nywageng e mehlano. Eupša go hwetša bana bao ba timetšego, go thuša batho bao ba swerwego ke bolwetši bja Alzheimer bao ba timetšego le go hwetša dikoloi tšeo di utswitšwego ka moka ga tšona di ntlišeditše kgotsofalo. Ke moka go be go bile go e-na le kgahlego ya go rakediša le go swara babelaelwa.”

Lephodisa la kua Bolivia, Roberto, le re: “Ke be ke nyaka go thuša batho bao ba lego maemong a tšhoganetšo. Ge ke sa le mofsa ke be ke rata maphodisa ka baka la gore a be a šireletša batho kotsing. Mathomong a mošomo wa-ka ke be ke ikarabela ka bahlapetši bao ba sepelago ka maoto gare ga motse moo diofisi tša mmušo di lego gona. Re be re lebeletšana le megwanto ya boipelaetšo ya tša dipolitiki mo e ka bago letšatšing le lengwe le le lengwe. Mošomo wa-ka e be e le go thibela boemo gore e se ke ya ba bjo bo šoro. Ke ile ka lemoga gore ge ke be ke bontšha bogwera le go ba yo a leka-lekanego go baetapele, ke be ke kgona go phema dikhuduego tšeo di ka bego di ile tša baka kgobalo bathong ba bantši. Se se be se tliša kgotsofalo.”

Mehuta ya ditirelo tšeo maphodisa a di neago ke e mentši. A ile a swaragana le maemo a go tloga go phološeng katse yeo e lego sehlareng go ya go phološeng mathopša go batšhošetši le go lebeletšana le bahlakodi ba dipanka. Lega go le bjalo, go tloga nakong yeo dihlopha tša maphodisa a mehleng yeno di thomilego ka yona, go be go dutšwe go lebeletšwe go tšona bakeng sa dikholofelo le dipoifo. Sehlogo se se latelago se ahla-ahla lebaka la seo.

 [Diswantšho go letlakala 2, 3]

Matlakala 2 le 3: Go laola pitlagano ya dinamelwa kua Hong Kong; ge maphodisa a Gerika a be a gana go šoma; maphodisa a Afrika Borwa

[Mothopo]

Linda Enger/Index Stock Photography

[Seswantšho go letlakala 3]

Lebenkele leo le ilego la utswetšwa nakong ya ge maphodisa a be a gana go šoma kua Salvador, Brazil, ka July 2001

[Mothopo]

Manu Dias/Agência A Tarde

[Seswantšho go letlakala 4]

Stephen, U.S.A.

[Seswantšho go letlakala 4]

Roberto, Bolivia