Go Phela Lekokong la Batho Bao ba Fogo Lahla Dilo

BATHO ba dinageng tše hlabologilego ba lahla mekgobo ya ditlakala. Ka mohlala, nagana ka ditlakala tšeo di lahlwago ngwaga o mongwe le o mongwe kua United States. Go boletšwe gore “boima bjo bo lekanago bja meetse bo ka tlatša matangwana a 68 000 a lekanago le a di-Olympic ka bogolo.” Nywageng e fetilego, go ile gwa akanyetšwa gore ngwageng o mongwe le o mongwe badudi ba New York City e nnoši ba ile ba tšweletša ditlakala tšeo di lekanego go ka khupetša Central Park e kgolo ya motse botlaseng bja dimithara tše nne tša ditlakala! *

Ga go makatše gore United States e ile ya bitšwa “mohlala wo o lemošago bakeng sa lefase ka moka” ge go tliwa tabeng ya “lekoko la batho bao ba rekago dilo le go di lahla.” Eupša naga yeo ga se yona e nnoši e lego boemong bjo. Go akanyetšwa gore ditlakala tšeo di tšweletšwago ke batho ba Jeremane ngwaga o mongwe le o mongwe di ka tlatša gabonolo setimela sa go rwala diphahlo sa botelele bja go tloga motseng-mogolo wa yona wa Berlin go ya lebopong la Afrika, e lego bokgole bja dikhilomithara tše ka bago 1 800. Kua Brithania go kile gwa akanyetšwa gore ka ngwaga lapa le le lego boemong bjo bo itekanetšego la ditho tše nne le lahla pampiri e lekanago dihlare tše tshela tša go e dira.

 Dinaga tšeo di hlabologago ga se gore ga di be le mekgobo ya ditlakala. Makasine o tumilego wa ditaba o bega gore: “Ditaba tšeo di sa rategego e le ka kgonthe ke tša gore bogolo bja batho ba polanete ba dimilione tše dikete tše 6 ba thoma go gata ka mošito o tee le United States le dinaga tše dingwe tše di hlabologilego tabeng ya go tšweletša mekgobo e megolo ya ditlakala.” Ee, re rata goba re sa rate, bontši bja rena lehono re karolo ya lekoko la batho bao ba fo go lahla dilo.

Ke therešo gore ka mehla batho ba be ba dula ba e-na le dilo tšeo ba ka di lahlago. Eupša dijo tšeo di lego ka ditšhitswaneng le tšeo di lego ka diphuthelwaneng gotee le dithoto ke tšeo di hwetšagalago lefaseng ka bophara ga bjale go feta nywageng e fetilego, ka gona diphuthelwana tša go lahlwa di hwetšagala gohle. Bontši bja dikuranta, dimakasine, dipampišana tša papatšo gotee le dilo tše dingwe tšeo di gatišwago le tšona di oketšegile ka lebelo le legolo.

Lefase la rena leo le sekametšego kudu go tša diintaseteri le tša thutamahlale le lona le tšweleditše mehuta e mefsa ya ditlakala. Kuranta ya Jeremane ya Die Welt e bolela gore “mo e ka bago dimilione tše senyane tša dikoloi di a lahlwa kua European Union ngwaga ka ngwaga.” Go lahlwa ga tšona ga se mošomo o bonolo. Seo se lego thata le go feta ke potšišo e rego, O lahla bjang ditšhila tša ditšweletšwa tša nuclear le tša dikhemikhale ka tsela e šireletšegilego? Morago kua ka 1991, go begwa gore United States e be e e-na le “mekgobo ya ditšhila tša mahlasedi a dikhemikhale gomme e se na lefelo la sa ruri moo e ka di bolokelago gona.” Go boletšwe gore difaki tše milione tša dilo tšeo di bolayago di bolokilwe ka polokelong ya nakwana e lego seo se dirago gore go dule go e-na le “kotsi ya go lahlega, bohodu le tshenyo ya tikologo ye e bakwago ke go swarwa gampe.” Ka 1999 e nnoši, methopo e ka bago 20 000 kua United States e ile ya tšweletša ka  godimo ga dimilione tše 40 tša ditšhila tše di nago le kotsi.

Lebaka le lengwe ke baagi ba lefase, bao ba oketšegilego ka lebelo leo le makatšago ngwaga-kgolong o fetilego. Go oketšega ga batho go feleletša ka go oketšega ga ditlakala! Bontši bja baagi bo swaregile ka go kgoboketša dithoto tše di bonagalago. Worldwatch Institute morago bjale e phethile ka gore: “Re dirišitše dithoto tše dintši kudu le ditirelo ga e sa le go tloga ka 1950 go feta nywageng ka moka ya histori ya batho.”

Ke therešo gore batho ba sego kae bao ba dulago dinageng tše hlabologilego ba nyaka go lahla “dithoto le ditirelo” tšeo ka moka. Ka mohlala, nagana ka tsela yeo go bago bonolo ka gona go ya lebenkeleng bakeng sa go reka korosari yeo e šetšego e phuthetšwe le go e tliša gae e le ka mekotleng ya pampiri goba ya polasitiki yeo e newago lebenkeleng. Ge e ba batho ba be ba ka tingwa diphuthelwana tšeo tša sebjale-bjale ka mo go sa letelwago, mohlomongwe ba ka lemoga kapejana kamoo ba ithekgilego ka mo go tseneletšego ka tšona. Go okeletša tabeng ya go ba ga tšona tšeo di hlwekilego kudu go ya ka tša maphelo, diphuthelwana tše bjalo di tlaleletša ka tsela e itšego bophelong bjo bokaone bja mmele.

Lega go le bjalo, go sa šetšwe mehola e bjalo, na go na le lebaka la go tshwenyega ka gore lekoko la mehleng yeno la batho bao ba fo go lahla dilo le ka ba le feteletše kudu? Go bonagala go e-na le lebaka la go tshwenyega, ka ge ditharollo tše di fapa-fapanego tšeo di hlamilwego bakeng sa go rarolla bothata bja mekgobo ya ditlakala di fokoditše ganyenyane go ata ka lebelo ga ditlakala tšeo di tšweletšwago ke batho. Seo se tshwenyago le go feta ke gore boemo bja kgopolo bjo bo laolago lekoko la mehleng yeno la batho bao ba fo go lahla dilo bo na le ditla-morago tšeo di hlobaetšago kudu.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 4]

Go lahla ditšhila tše di nago le kotsi ka tsela e šireletšegilego go tšweletša ditlhohlo tše kgolo kudu