GE SEFOFANE sa Jet se fofa, se dikološa moya dintlhaneng tša maphego a sona. Medikologo yeo e gogela sefofane morago, gomme seo sa dira gore se diriše makhura a mantši. Medikologo yeo gape e butšwetša le difofane tšeo di ka bago di le kgauswi. Ka gona, go swanetše go ba le sekgoba se se lekanego magareng ga difofane tšeo di dirišago tsela e tee ge di tloga boemafofaneng gore medikologo yeo ya moya e fele.

Boradientšineare ba difofane ba hweditše tharollo yeo e ka fokotšago bothata bjo. Tharollo ya bona ke’ng? Maphego a go kobegela godimo ntlhaneng ao a swanago le mafofa ao a kobegelago godimo a maphego a dinonyana tšeo di fofago ka lebelo tše bjalo ka di-buzzard, dintšhu le megolodi.

Ela hloko: Ge dinonyana tšeo tše dikgolo di fofa, mafofa a dintlhaneng tša maphego a tšona a kobegela godimo go fihlela eka a eme thwii. Se se thuša nonyana go hlatlogela godimo ntle le go diriša matla a mantši maphegong. Seo gape se oketša le lebelo la yona. Boradientšineare ba hlamile difofane tša maphego a go bopega ka tsela e swanago. Ge ba diriša mekero e mefsa ya go dira diteko, ba hweditše gore maphego ao a kobegetšego godimo dintlhaneng, a kobegile ka tsela ya maleba e bile a sepedišana gabotse le medikologo ya moya, gomme a dira gore sefofane se fofe gakaone—mehleng ya lehono a okeditše lebelo la sona ga 10 lekgolong goba go feta moo. Lebaka la seo ke’ng? Encyclopedia of Flight e re maphego ao a kobegetšego godimo dintlhaneng a fokotša moya gore o se gogele sefofane morago. Go oketša moo, maphego ao a kobegetšego godimo a thuša go oketša lebelo la sona le go “thibela medikologo e mengwe e tlwaelegilego ya moya ya sefofane.”

Ka gona maphego a go kobegela godimo a thuša difofane go fihla kgole, go rwala merwalo e boima, le go diriša maphego a makopana—seo se dirago gore go se dirišwe lefelo le legolo ge di phakwa—gomme di seketše makhura. Ka mohlala pego ya ditaba ya NASA e re ka 2010, dikhamphani tša difofane di “sekeditše makhura a dilithara tše dimilione tše 7 600 a difofane tša jet lefaseng ka bophara” gomme se se thušitše kudu go fokotša moya wa ditšhila woo o bakwago ke difofane.

O nagana eng? Na lephego leo le kobegelago godimo ntlhaneng la dinonyana tšeo di fofago ka lebelo le bile gona ka tlhagelelo? Goba na le hlamilwe?