POLELWANA ye e tsebja kudu bathong ba Afrika Bohlabela, e bile ga go pelaelo gore e bontšha maikwelo a ba bantši lefaseng ka moka. Na ke ka tsela yeo o ikwago ka go adima tšhelete go mogwera goba methopong e mengwe? Le ge ka dinako tše dingwe go ka bonagala go nyakega, eupša na yeo ke kgopolo e botse? Dikotsi le melaba ya go adima tšhelete ke dife?

Polelwana e nngwe ya Seswahili e hlalosa seo e ka bago bothata bjo bogolo bja go adima tšhelete. E re: “Go adima le go adimiša go senya segwera.” Ruri dikoloto di ka bea segwera le ditswalano kotsing. Gaešita le ge go dirwa ka thulaganyo e botse kudu le ka maikemišetšo a mabotse kudu, ga se ka mehla dilo di sepelago gabotse. Ka mohlala, ge e ba nako e ka feta moadimi a sa lefe go ya ka mo go letetšwego, moadimiši a ka selekega. Motho a ka kgopišega gomme tswalano magareng ga moadimiši le moadimi—gaešita le ya magareng ga malapa a bona—e ka senyega. Ka ge dikadimo tša ditšhelete di ka baka dikgohlano, re ka di tšea e le tsela ya mafelelo ya go hwetša thušo go e na le go di tšea e le tsela e bonolo ya go rarolla mathata a tša ditšhelete.

Le gona go adima tšhelete go ka bea tswalano ya motho le Modimo kotsing. Bjang? Sa pele, Beibele e re motho yo kgopo ke yo a ganago go lefa dikoloto tša gagwe ka boomo e bile a tseba. (Psalme 37:21) E bile e hlalosa gabotse gore “moadimi ke mohlanka wa moadimiši.” (Diema 22:7) Moadimi o swanetše go tseba gore o tla dula a kolota moadimiši go fihlela ge a feditše go lefa tšhelete yeo. Polelwana e nngwe ya Seafrika e rerešitše ge e re: “Ge o adima maoto a motho, o tla ya moo a go laelago gore o ye gona.” Kgopolo ke gore motho yo a tsenego ka hlogo dikolotong ga a sa lokologile go ka dira seo a se ratago.

Ka baka leo, motho o swanetše go tšeela godimo taba ya go bušetša seo a se adimilego. Go sego bjalo, go ka direga gore go tsoge mathata. Dikoloto tšeo di hlatlaganago di ka baka go gateletšega kudu, gotee le go hlobaela, go šoma ka kudu, dingangišano magareng ga monna le mosadi gaešita le go thubega ga malapa, go sa bolelwe ka melato ya tsheko yeo e ka bago gona goba go golegwa. Mantšu ao a lego go Baroma 13:8 a bontšha bohlale ge a re: “Le se ke la kolota le ge e le mang selo, ge e se go ratana.”

Ka baka la tše ka moka, go kaone go ba šedi tabeng ya go adima tšhelete. Ke ga bohlale go botšiša gore: Na go tloga go nyakega gore ke adime tšhelete? Na ke taba ya go boloka mogolo wa gago e le gore o hlokomele lapa la gago? Goba na go na le tekanyo e itšego ya megabaru, mohlomongwe e le go kganyoga go phela ka seo motho a se nago sona? Mabakeng a mantši, go tla ba kaone go kgotsofalela bonyenyane bjo motho a nago le bjona go e na le go itlama ka go adima.

Ke therešo gore go ka ba le maemo a moswananoši, a bjalo ka ge go rotoga maemo a tšhoganetšo gomme go bonagala go se na seo se ka dirwago. Lega go le bjalo, ge e ba motho a dira phetho ya go adima tšhelete, o swanetše go botega. Se se ka dirwa bjang?

Sa mathomo, le ka mohla o se ke wa ikhola ka motho feela ka gobane a bonagala a humile go feta ba bangwe. Ga se ra swanela go nagana gore ge motho a bonagala a humile, o swanelwa ke go re thuša ka tša ditšhelete. E bile ga se ra swanela go nagana gore ga go nyakege gore re botegele motho yoo. O se ke wa duma bao ba bonagalago ba eme gabotse ka tša ditšhelete.—Diema 28:22.

Ka morago o kgonthišetše gore o lefa tšhelete yeo o e adimilego, gomme o dire bjalo kapejana. Ge e ba moadimiši a sa bee thulaganyo ya go lefa, wena o swanetše go e dira gomme o e kgomarele. Go šišinywa gore le ngwale tumelelano ya lena e le gore le pheme go se kwešišane. (Jeremia 32:9, 10) Ge e ba go kgonega, bušetša seo o se adimilego go moadimiši e le gore o mo leboge ka bowena. Go tshwenyega ka go bušetša seo o se adimilego go feleletša ka ditswalano tše dibotse. Jesu o boletše Thutong ya gagwe ya Thabeng a re: “Anke ‘ee’ ya lena e be ee, ‘aowa’ ya lena e be aowa.” (Mateo 5:37) Go oketša moo, dula o gopola Molao wa Gauta o rego: “Dilo tšohle tše le nyakago batho ba le dira tšona, le lena le ba dire tšona.”—Mateo 7:12.

Beibele e nea tharollo e bonolo tabeng ya go nyaka go adima tšhelete. E re: “Ka kgonthe, boineelo go Modimo bo tliša leruo le legolo ge e ba re kgotsofaletše seo re nago le sona.” (1 Timotheo 6:6) Ka mantšu a mangwe, go kgotsofalela seo o nago le sona ke tsela e kaone ya go efoga ditlamorago tše nyamišago tša go adima. Lega go le bjalo, ruri ga go bonolo go kgotsofala lefaseng la lehono la go nyaka go ikgotsofatša kapejana. Ke moo “boineelo go Modimo” bo tsenago gona. Ka tsela efe?

Tšea ka mohlala banyalani ba Bakriste ba kua Asia. Nywageng ya bona ya ge ba sa tšwa go nyalana, ba be ba duma bao ba bego ba kgona go ba le dintlo tša bona. Ka gona ba ile ba phetha ka go reka ya bona ka tšhelete yeo ba bego ba e bolokile gotee le tšhelete yeo ba bego ba e adimile pankeng le go ba leloko. Lega go le bjalo, go se go ye kae ba ile ba thoma go imelwa ke morwalo o boima wa go lefa tšhelete e ntši kgwedi le kgwedi. Ba ile ba šoma mešomo e oketšegilego, yeo e bego e ba dira gore ba šome nako e telele ka letšatši, gomme ya ba dira gore ba be le nako e nyenyane le bana ba bona. Monna o itše: “Ke be ke ikwa eka ke rwele leswika le boima hlogong ka baka la kgateletšego, bohloko le go hloka boroko. Ke be ke kgamegile.”

Ge nako e dutše e eya, ba ile ba gopola mantšu a lego go 1 Timotheo 6:6 gomme ba phetha ka gore tharollo e nnoši e be e le go rekiša ntlo yeo. Go ba tšere nywaga e mebedi pele ba ka imologa morwalong wa bona. Banyalani ba ba ile ba ithuta’ng phihlelong ya bona? Ba phethile ka gore: “Go lebelela dilo tše di bonagalago ka leihlo la moya ke tšhireletšo.”

Seema sa Seswahili seo go boletšwego ka sona mathomong se tsebja kudu ke ba bantši. Lega go le bjalo, ga se sa thibela batho go adima tšhelete. Go dirišwa melao ya motheo ya Beibele yeo e ahlaahlilwego ka mo godimo, na e ka se be ga bohlale go naganišiša ka potšišo e rego: Na ke swanetše go adima tšhelete?