Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kɛzi Ɛbahola Wɔaboa Wɔamaa Koyɛlɛ Mɔɔ Wɔ Yɛ Avinli La Anu Amia Ɛ?

Kɛzi Ɛbahola Wɔaboa Wɔamaa Koyɛlɛ Mɔɔ Wɔ Yɛ Avinli La Anu Amia Ɛ?

“Yɛ nwonane ye nvɛyeba ne mɔ amuala sosɔ ye na ɔmaa biala yɛ ye gyima kɛmɔ ɔfɛta la.” —ƐFƐSƐSEMA 4:15, 16.

EDWƐNE: 53, 107

1. Ɔvi mɔlebɛbo ne too, duzu subane a Nyamenle nee ye azonvolɛ da ye ali wɔ bɛ gyimayɛlɛ nu a?

ƆVI mɔlebɛbo ne too mɔɔ ba la, Gyihova nee Gyisɛse ɛdɛnla wɔ koyɛlɛ nu. Gyihova bɔle Gyisɛse kolaa na yeabɔ ninyɛne mɔɔ ɛha la. Akee Gyisɛse nee ye yɛle gyima kɛ ‘dwinvolɛ mɔɔ ɛbe.’ (Mrɛlɛbulɛ 8:30) Gyihova azonvolɛ noko vale koyɛlɛ yɛle gyima mɔɔ bɛvale bɛwulale bɛ sa la. Kɛ neazo la, Nowa nee ye abusua ne bɔle nu bobɔle ɛlɛne ne. Amozi, Yizilayɛma bɔle nu zile ndanlɛ sua ne, bɛdudule yɛɛ bɛzoale bɛhɔle ɛleka biala mɔɔ bɛkɔ la. Bɛbɔle nu bɛdole edwɛne na bɛbɔle ninyɛne mɔɔ bɛfa bɛbɔ edwɛne la bɛyele Gyihova ayɛlɛ wɔ ɛzonlenlɛ sua ne anu. Gyihova menli holale yɛle ninyɛne ɛhye mɔ amuala ɔluakɛ ɛnee koyɛlɛ wɔ bɛ avinli.—Mɔlebɛbo 6:14-16, 22; Ɛdianlɛ 4:4-32; 1 Edwɛkɛsisilɛ 25:1-8.

2. (a) Subane kɛnlɛma boni a ɛnee wɔ alimoa Kilisiene asafo ne anu a? (b) Kpuya boni mɔ a yɛbazuzu nwo a?

2 Alimoa Kilisienema noko bɔle nu yɛle gyima. Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hilehilele nuhua kɛ ɛnee asolo awie biala mɔdenlebɔlɛ nee ye gyima, noko ɛnee bɛle ko. Bɛlile bɛ Adekilevolɛ Gyisɛse Kelaese anzi. Pɔɔlo vale bɛ dole sonlabaka mɔɔ lɛ nvɛyeba ngakyile noko bɛbɔ nu bɛyɛ gyima la anwo. (Kenga 1 Kɔlentema 12:4-6, 12.) Na yɛdayɛ noko ɛ? Kɛ ɔkɛyɛ na yɛayɛ ko wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne, asafo ne yɛɛ abusua ne anu ɛ?

BƐBƆ NU BƐYƐ EDWƐKƐHANLƐ GYIMA NE

3. Duzu yekile a ɛzoanvolɛ Dwɔn nyianle a?

3 Wɔ ɛvoya mɔɔ limoa la anu, ɛzoanvolɛ Dwɔn nwunle yekile bie kɛ anwumabɔvolɛma nsuu ɛlɛbɔ aweɛne ndendenle. Mɔɔ anwumabɔvolɛ mɔɔ tɔ zolɛ nnu ne bɔle ye aweɛne ne la, Dwɔn nwunle kɛ “ɛwɔlɔra bie vi anwuma ɛdu ɛradɔ azɛlɛ ye azo.” Ɛwɔlɔra zɔhane vale sanvɛ ne mɔɔ bɛva bɛmaa ye la bukele azɛlɛ kuma ne mɔɔ ɛnlɛ ɔ bo la. Mɔɔ limoa, esike mungumungu mɔɔ le kɛ sendɔlɔra esike la vi nu vindele, na abɛbɛ dɔɔnwo vi esike ne anu vindele. Bɛanli mbaka anzɛɛ ndile, emomu bɛkekale menli mɔɔ “ɛnlɛ Nyamenle nzonlɛ ne bie bɛ nwoma azo la.” (Yekile 9:1-4) Ɛnee Dwɔn ze kɛ abɛbɛ dɔɔnwo kola sɛkye ninyɛne dɔɔnwo; bie zile Yigyibiti wɔ Mosisi mekɛ zo. (Adendulɛ 10:12-15) Abɛbɛ ne mɔɔ Dwɔn nwunle la gyi ɛkɛ maa Kilisienema mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛlɛka edwɛkɛ mɔɔ tumi wɔ nu bɛatia adalɛ ɛzonlenlɛ la. Na menli mgbe dɔɔnwo mɔɔ bɛlɛ anyelazo kɛ bɛbadɛnla azɛlɛ ye azo la ɛlɛboa bɛ. Bɛ muala bɛbɔ nu bɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne. Gyima ɛhye ɛmaa menli dɔɔnwo ɛvi adalɛ ɛzonlenlɛ nu na bɛvi Seetan tumi ne abo.

Kɛmɔ yɛbɔ nu yɛyɛ debie la ati, yɛkola yɛdi daselɛ wɔ ewiade ɛleka biala

4. Duzu gyima a ɔwɔ kɛ Nyamenle menli yɛ a, na kɛ ɔkɛyɛ na bɛahola ye yɛ ɛ?

4 Bɛmaa yɛ gyima kɛ yɛbɔ “edwɛkpa” ne nolo yɛhile aleɛabo amra kolaa na awieleɛ ne ara. Ɛhye le gyima kpole! (Mateyu 24:14; 28:19, 20) Ɔwɔ kɛ yɛto ɛsalɛ yɛfɛlɛ menli mɔɔ “nzuhɔne ɛlɛku bɛ” la kɛ, ‘bɛranlo ngoane nzule,’ kile kɛ, ɔwɔ kɛ yɛkilehile awie biala mɔɔ ɔkulo kɛ ɔte Baebolo nu nɔhalɛ ne abo la. (Yekile 22:17) Noko saa yɛbahola yɛayɛ gyima ɛhye a, ɔwɔ kɛ ‘yɛsosɔ’ yɛ nwo na yɛyɛ ko wɔ asafo ne anu.—Ɛfɛsɛsema 4:16.

5, 6. Kɛzi edwɛkɛhanlɛ gyima ne maa yɛyɛ ko ɛ?

5 Ɔwɔ kɛ yɛyɛ ngyehyɛleɛ kpalɛ na yɛahola yɛaha edwɛkɛ ne yɛahile menli dɔɔnwo. Adehilelɛ mɔɔ yɛnyia yɛfi asafo ne anu la boa maa yɛyɛ ɛhye. Saa yɛkpɔne daselɛlilɛ ayia a, yɛkɔka Belemgbunlililɛ edwɛkpa ne yɛkile awie mɔ. Eza yɛmaa bɛ mbuluku mɔɔ gyi Baebolo ne azo la. Nɔhalɛ, yɛva mbuluku mgbe dɔɔnwo yɛmaa awie mɔ wɔ ewiade amuala. Ɔyɛ a bɛmaa yɛyɛ edwɛkɛhanlɛ gyima ne foa titili bie. Saa ɛyɛ gyima ɛhye bie a, ɛ nee menli mgbe dɔɔnwo mɔɔ bɛdabɛ noko bɛlɛka edwɛkɛ ko ne ala bie la bayɛ ko! Eza ɛ nee anwumabɔvolɛma mɔɔ bɛlɛboa Nyamenle menli wɔ edwɛkpa ne nolobɔlɛ nu la a ɛlɛyɛ gyima a.—Yekile 14:6.

6 Saa yɛkenga anyuhɔlɛ mɔɔ yɛlɛnyia wɔ edwɛkɛhanlɛ gyima ne anu la wɔ Yearbook ne anu a, nea kɛzi yɛ nye die a! Eza saa yɛto ɛsalɛ yɛfɛlɛ awie mɔ yɛmaa bɛba yɛ nyianu ne mɔ bie a, nea kɛzi ɔmaa yɛyɛ ko la. Yɛ muala yɛbɔ nu yɛtie edwɛkɛ ko ne ala. Ɛdendɛlɛ, drama nee yɛkile ngakyile ne mɔ boa yɛ maa yɛsonle Gyihova kpalɛ. Eza saa yɛ nee yɛ mediema bɔ nu kɔ Ngakyelɛlilɛ ne abo ɛvolɛ biala a, ɔmaa koyɛlɛ tɛnla yɛ avinli. (1 Kɔlentema 11:23-26) Yɛyia nu mekɛ ko ne ala wɔ Naesan 14, wɔ mekɛ mɔɔ ewia ne ɛhɔdɔ la, yɛkile anyezɔlɛ yɛmaa mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa yɛ la yɛfa yɛdi Gyisɛse mɛla zo. Ɔka ekyi Ngakyelɛlilɛ ne dwu zo a, yɛbɔ nu yɛto ɛsalɛ yɛfɛlɛ menli dɔɔnwo kɛ bɛrɛla ayia titili ɛhye bie.

7. Saa yɛbɔ nu yɛyɛ gyima a, duzu a yɛkola yɛyɛ a?

7 Abɛbɛ ko ɛnrɛhola ninyɛne dɔɔnwo yɛ. Yɛɛ yɛ ngome yɛnrɛhola yɛnrɛha edwɛkɛ ne yɛnrɛhile awie biala. Noko kɛmɔ yɛyɛ ko la ati, yɛkola yɛka Gyihova anwo edwɛkɛ yɛkile menli mgbe dɔɔnwo na yɛboa bie mɔ yɛmaa bɛye ye ayɛlɛ na bɛdi ye eni.

BƐYƐ KO WƆ ASAFO NE ANU

8, 9. (a) Ndonwo boni a Pɔɔlo yɛle vale hilele Kilisienema kɛ ɔwɔ kɛ bɛyɛ ko ɛ? (b) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa koyɛlɛ ara asafo ne anu ɛ?

8 Pɔɔlo hilehilele kɛzi bɛhyehyɛ asafo ne la anu hilele Ɛfɛsɛse asafo ne, na ɔhanle kɛ ɔwɔ kɛ asafo ne anu amra amuala nyi “wɔ adenle biala anu.” (Kenga Ɛfɛsɛsema 4:15, 16.) Pɔɔlo vale sonlabaka ne yɛle neazo hilehilele nu kɛ Kilisienenli biala bahola aboa asafo ne yeamaa koyɛlɛ ara nu na yeali Gyisɛse mɔɔ li asafo ne Ati la anzi. Ɔhanle kɛ sonlabaka ne nvɛyeba ne amuala ‘sosɔ bɛ nwo na bɛmaa biala yɛ ye gyima kɛmɔ ɔfɛta la.’ Yemɔti saa yɛle ngakula anzɛɛ mgbanyinli, yɛlɛ anwosesebɛ anzɛɛ yɛnlɛ anwosesebɛ a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛ nuhua biala yɛ a?

Kɛ ɔkɛyɛ na wɔaboa asafo ne wɔamaa bɛayɛ ko ɛ?

9 Gyisɛse ɛkpa mgbanyima ne mɔ kɛ bɛli asafo ne anyunlu, na ɔkpondɛ kɛ yɛbu bɛ na yɛdi bɛ adehilelɛ zo. (Hibuluma 13:7, 17) Tɛ mekɛ ne amuala a ɛhye ɛyɛlɛ la aze a. Noko yɛbahola yɛazɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa yɛ. Ye sunsum nwuanzanwuanza ne baboa yɛ yeamaa yɛali mgbanyima ne mɔ adehilelɛ zo. Saa yɛbɛlɛ yɛ nwo aze na yɛ nee mgbanyima ne mɔ yɛ ko a, nea kɛzi ɔbaboa asafo ne a. Koyɛlɛ bara asafo ne anu na ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa yɛ nwo la anu bamia.

10. Kɛzi asafo nu azonvolɛ boa maa koyɛlɛ ba asafo ne anu ɛ? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne)

10 Asafo nu azonvolɛ noko boa maa koyɛlɛ ba asafo ne anu. Bɛyɛ gyima ɛsesebɛ bɛboa mgbanyima ne mɔ na yɛ nye sɔ mɔɔ bɛyɛ la kɔsɔɔti. Kɛ neazo la, asafo nu azonvolɛ nea nwu ye kɛ yɛlɛ mbuluku dɔɔnwo mɔɔ yɛbava yɛahɔ daselɛlilɛ la, yɛɛ bɛdie nyɛvolɛ mɔɔ bɛba yɛ debiezukoalɛ ne bie la. Eza bɛyɛ gyima ɛsesebɛ bɛsiezie Belemgbunlililɛ Asalo ɛkɛ na bɛmaa ɛkɛ ne te. Saa yɛ nee mediema ɛhye mɔ yɛ ko a, ɔmaa yɛfa koyɛlɛ yɛbɔ nu yɛsonle Gyihova wɔ adenle kɛnlɛma zo.—Fa toto Gyima ne 6:3-6 anwo.

11. Duzu a mgbavolɛ bahola ayɛ amaa koyɛlɛ ara asafo ne anu a?

11 Mgbanyima bie mɔ ɛyɛ gyima ɛsesebɛ ɛvolɛ dɔɔnwo wɔ asafo ne anu. Noko bie a kɛmɔ bɛlɛyɛ mgbanyinli la ati bɛngola ninyɛne dɔɔnwo yɛ kɛ dɛba ne la. Mediema mgbavolɛ bahola aboa. Saa bɛtete bɛ a, bɛbahola bɛayɛ gyima dɔɔnwo wɔ asafo ne anu. Saa asafo nu azonvolɛ noko yɛ gyima ɛsesebɛ a, bɛbahola bɛazonle kɛ asafo nu mgbanyima kenle bie. (1 Temɔte 3:1, 10) Mediema mgbavolɛ bie mɔ ɛnyia anyuhɔlɛ dɔɔnwo. Kɛkala bɛsonle kɛ maangyebakyi zo neavolɛma na bɛlɛboa mediema wɔ asafo dɔɔnwo anu. Yɛ nye sɔ gyima mɔɔ yɛ mediema mgbavolɛ yɛ sonle bɛ mediema la.—Kenga Edwɛndolɛ 110:3; Nolobɔvo ne 12:1.

BƐMAA KOYƐLƐ ƐRƐLA ABUSUA NE ANU

12, 13. Duzu a bahola aboa abusua ne anu amra kɔsɔɔti yeamaa bɛayɛ ko a?

12 Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaboa yɛamaa koyɛlɛ ara yɛ abusua ne anu ɛ? Dapɛne biala abusua ɛzonlenlɛ bahola aboa yɛ. Saa awovolɛ nee bɛ mra bɔ nu sukoa Gyihova anwo debie a, ɛlɔlɛ mɔɔ bɛlɛ bɛmaa bɛ nwo la anu mia. Bɛbahola bɛazukoa edwɛkɛ mɔɔ bɛbaha wɔ daselɛlilɛ nu la wɔ abusua ɛzonlenlɛ ne abo na ɛhye baboa bɛ muala yeamaa bɛaziezie bɛ nwo kpalɛ. Saa bɛte kɛ bɛ muala bɛlɛka nɔhalɛ ne anwo edwɛkɛ yɛɛ awie biala mɔɔ wɔ abusua ne anu la kulo Gyihova na ɔkpondɛ kɛ ɔyɛ mɔɔ sɔ ɔ nye la a, ɔmaa bɛbikye bɛ nwo kpalɛ.

Saa kunli nee yelɛ kulo Gyihova na bɛbɔ nu bɛsonle ye a, bɛ nye balie na bɛayɛ ko wɔ bɛ agyalɛ ne anu

13 Kɛ ɔkɛyɛ na kunli nee yelɛ ayɛ ko ɛ? (Mateyu 19:6) Saa bɛ mu nwiɔ bɛkulo Gyihova na bɛbɔ nu bɛsonle ye a, bɛ nye balie na koyɛlɛ ara bɛ agyalɛ ne anu. Eza ɔwɔ kɛ bɛkulo bɛ nwo kɛ mɔɔ Ebileham nee Sɛla, Ayezeke nee Relɛbɛka, Ɛlekana nee Hana yɛle la. (Mɔlebɛbo 26:8; 1 Samoɛle 1:5, 8; 1 Pita 3:5, 6) Saa kunli nee yelɛ yɛ zɔ a, koyɛlɛ bara bɛ avinli na bɛabikye Gyihova kpalɛ.—Kenga Nolobɔvo ne 4:12.

Abusua ɛzonlenlɛ kola boa ngakula nee mgbanyinli ɔmaa bɛyɛ ko (Nea ɛdendɛkpunli 12, 15)

14. Saa ɛ hu anzɛɛ ɛ ye ɛnzonle Gyihova a, duzu a ɛbahola wɔayɛ wɔamia wɔ agyalɛ ne anu a?

14 Baebolo ne ka ye wienyi kɛ yɛmmagya awie mɔɔ ɔnzonle Gyihova la. (2 Kɔlentema 6:14) Noko yɛ mediema bie mɔ gya menli mɔɔ bɛnle Gyihova Alasevolɛ la. Bie mɔ gyale kolaa na bɛara nɔhalɛ ne anu, yɛɛ bɛ bokavolɛ ne mɔ anyɛ Alasevolɛ. Bie a bie mɔ noko gyale Dasevolɛ, noko bɛ hu anzɛɛ bɛ ye ne vile asafo ne anu. Wɔ tɛnlabelɛ ɛhye mɔ anu, Kilisienema bɔ mɔdenle kɛ bɛbali Baebolo ngyinlazo zo amaa bɛ agyalɛ ne anu amia. Tɛ mekɛ ne amuala a ɛhye ɛyɛlɛ la aze a. Kɛ neazo la, ɛnee Mary nee ɔ hu David bɔ nu sonle Gyihova. Akee David vile asafo ne anu. Noko Mary bɔle mɔdenle yɛle yelɛ kpalɛ na ɔlale subane kpalɛ ali. Eza ɔhilehilele ɔ mra nsia ne Gyihova anwo debie na ɔ nee bɛ hɔle debiezukoalɛ nee nyianu. Ɛvolɛ dɔɔnwo anzi mɔɔ Mary amra ne mɔ yɛle mgbanyinli na bɛvile sua nu la, ɔhɔle zo ɔzonlenle Gyihova ɔnva kɛ ɛnee akee ninyɛne nu yɛ se la. Noko nzinlii David bɔle ɔ bo kɛ ɔkenga magazine mɔɔ ɛnee Mary fa maa ye la. Akee ɔbɔle ɔ bo kɛ ɔkɔ debiezukoalɛ ngyikyi ngyikyi. Ye anlɔnra bie mɔɔ ɛli ɛvolɛ nsia la kpondɛ ebia sie ye dahuu, na kenle mɔɔ David amba debiezukoalɛ la, ye anlɔnra ne ka kile ye kɛ, “Me nenya, yɛhɔle debiezukoalɛ ɛnɛ la meannwu wɔ.” Ɛvolɛ 25 anzi, David ziale rale asafo ne anu, na kɛkala, ɔ nee ɔ ye bɔ nu sonle Gyihova anyelielɛ nu bieko.

15. Kɛ ɔkɛyɛ na agyalɛma mɔɔ bɛnyi la ahola aboa agyalɛma mɔɔ bɛtɛnyinle la ɛ?

15 Seetan teta mbusua ɛnɛ. Ɛhye ati a ɔwɔ kɛ kunli nee yelɛ mɔɔ bɛsonle Gyihova la maa koyɛlɛ ba bɛ avinli la. Ɔnva nwo mekɛ tendenle mɔɔ wɔgya la, dwenle edwɛkɛ mɔɔ ɛka nee ninyɛne mɔɔ ɛyɛ a ɔbamaa wɔ agyalɛ ne anu amia la anwo. Saa bɛle agyalɛma mɔɔ bɛyɛ mgbanyinli a, bɛbahola bɛayɛ neazo kpalɛ bɛamaa mgbavolɛ nee mbɛlɛra mɔɔ bɛgya la. Bie a bɛbahola bɛado ɛsalɛ bɛavɛlɛ agyalɛma mɔɔ bɛtɛnyinle la bɛamaa bɛabɔ nu bɛayɛ abusua ɛzonlenlɛ. Bɛbanwu kɛ ɔnva nwo mekɛ tendenle mɔɔ awie mɔ ɛgya la, ɔwɔ kɛ bɛkulo bɛ nwo na bɛyɛ ko.—Taetɛse 2:3-7.

‘BƐMAA YƐHƆ GYIHOVA BOKA NE AZO’

16, 17. Duzu a Nyamenle azonvolɛ mɔɔ koyɛlɛ wɔ bɛ avinli la anye la ye ade a?

16 Saa Yizilayɛma kɔ bɛ ɛvoyialilɛ ne mɔ wɔ Gyɛlusalɛm a, bɛyɛ ninyɛne bɛbɔ nu. Bɛsiezie debie biala mɔɔ bɛbahyia nwo wɔ bɛ adendulɛ ne anu la. Akee bɛbɔ nu bɛtu adenle ne na bɛboa bɛ nwo ngoko. Bɛ muala bɛbɔ nu bɛsonle Gyihova na bɛyeyɛ ye wɔ ɛzonlenlɛ sua ne anu. (Luku 2:41-44) Mekɛ mɔɔ yɛlɛsiezie yɛ nwo ɛnɛ yɛamaa ewiade fofolɛ ne anu asetɛnla la, ɔwɔ kɛ yɛka yɛ nwo yɛbɔ nu na yɛyɛ mɔɔ yɛbahola biala la yɛyɛ ko. Wɔnwu ɛleka bie mɔ mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛbɔ nwolɛ mɔdenle ɔ?

17 Menli mɔɔ wɔ ewiade ɛhye anu la adwenle ɛnda ɛnyɛ ko yɛɛ bɛko wɔ ninyɛne dɔɔnwo anwo. Noko yɛ nye die kpalɛ kɛ Gyihova ɛboa yɛ ɛmaa yɛnyia anzodwolɛ na yɛde nɔhalɛ ne abo la! Ye menli mɔɔ bɛwɔ ewiade amuala la ɛlɛsonle ye wɔ adenle mɔɔ ɔdie ɔto nu la azo. Wɔ awieleɛ mekɛ ye anu titili, Gyihova menli ɛyɛ ko ɛdɛla mekɛ biala. Kɛ mɔɔ Ayezaya nee Maeka hanle dole ɛkɛ la, yɛlɛbɔ nu yɛahɔ ‘Gyihova Boka ne azo.’ (Ayezaya 2:2-4; kenga Maeka 4:2-4.) Nea kɛzi yɛ nye balie kenle bie wɔ mekɛ mɔɔ menli kɔsɔɔti mɔɔ wɔ azɛlɛ ye azo la babɔ nu azonle Gyihova la!