1, 2. Namoonni biyya alaa deeman hedduun yeroo biyyasaaniitti deebiʼan rakkina akkamiitu isaan mudata? (Fakkii jalqabarra jiru ilaali.)

EDWAARDOON * haala keessa ture yaadachuudhaan akkas jedheera: “Biyya alaatti hojii gaarii qarshii hedduu naaf argamsiisuun hojjedha ture. Dhugaa Baatota Yihowaa wajjin Macaafa Qulqulluu qayyabachuu yommuun jalqabetti garuu, karaa hafuuraas taʼe karaa qaamaa maatiikoo kunuunsuu akkan qabun hubadhe. Kanaaf garasaaniittan deebiʼe.”​—Efe. 6:4.

² Edwaardoon biyyatti deebiʼuudhaan maatiisaa wajjin jiraachuunsaa Yihowaa akka gammachiisu beeka ture. Haataʼu malee, akkuma Maarliin ishee mataduree darberratti caqasamtee, Edwaardoonis hariiroo maatiisaa wajjin qabu deebisee ijaaruuf jabaatee hojjechuu qaba ture. Akkasumas, haala dinagdee rakkisaa taʼe keessatti maatiisaa gargaaruu qaba. Wanta jireenyaaf barbaachisu argachuu kan dandaʼu akkamittiree? Obboloonni gumii keessa jiran kaanoo gargaarsa akkamii isaaf gochuu dandaʼu?

3. Abbaan ykn haati isaan biraa dhabamuunsaanii ijoolleerratti miidhaa akkamii geessisa?

³ Edwaardoon, “Yeroon caalaatti qajeelfama isaaniif kennuu qabuufi jaalala isaanitti argisiisuu qabutti ijoolleekoo akkan dagadhen hubadhe.  Isaan bira waanan hin turreef, seenaa Macaafa Qulqulluu isaaniif dubbisuu, isaanii wajjin kadhachuu, isaan hammachuufi isaanii wajjin taphachuu hin dandeenyen ture” jedheera. (Kes. 6:7) Intallisaa isheen angafaa Aannaan haalasaa yaadachuudhaan, “Abbaankoo nuu wajjin waan hin turreef akka nuti eegumsa hin qabne natti dhagaʼama ture. Yeroo inni deebiʼee dhufetti, bifaafi sagaleesaatiin qofa isa barre. Yeroo inni na hammatu jaalalli abbaafi ilmoo gidduu keenya akka jiru natti hin dhagaʼamu ture” jetteetti.

4. Abbaan manaa maatiisaa bira jiraachuu dhiisuunsaa, dandeettii inni akka mataa maatii tokkootti gaʼeesaa raawwachuuf qabu kan tuqu akkamitti?

⁴ Abbaan manaa maatiisaa bira jiraachuu dhiisuunsaa, dandeettii inni akka mataa maatii tokkootti gaʼeesaa raawwachuuf qabu tuquu dandaʼa. Haati manaa Edwaardoo, Rubiin haalasaa akkas jechuudhaan ibsiteetti: “Abbaas haadhas taʼuun qaban ture. Akkasumas, maatii wajjin haala wal qabateen murtoo hedduu anatu godha ture. Yeroo Edwaardoon deebiʼee dhufetti, mataa maatiitiif bitamuu jechuun maal jechuu akka taʼe baruun qaban ture. Ammallee taanaan, yeroo tokko tokko abbaan manaakoo akka jiru yaadachuun qaba.” (Efe. 5:22, 23) Edwaardoon itti dabaluudhaan, “Ijoolleenkoo wanta tokko gochuu yoo barbaadan haadhasaanii heyyama gaafatu. Aniifi haatisaanii, qajeelfama isaaniif kenninurratti tokkummaa akka qabnu isaanitti argisiisuu qabna turre; anis akka Kiristiyaana tokkorraa barbaadamutti isaan geggeessuu barachuun qaban ture” jedheera.

5. Abbaan tokko rakkoo maatiisaa biraa dhabamuunsaa geessise sirreessuu kan jalqabe akkamitti? Buʼaansaahoo maal ture?

⁵ Edwaardoon maatiisaa gargaaruufi karaa hafuuraa isaan jabeessuuf wanta isaaf dandaʼame hunda gochuuf murteessee ture. “Kaayyoonkoo, dubbiikootiinis taʼe gocha kootiin fakkeenya isaaniif taʼuudhaan ijoolleekoo barsiisuu, jechuunis Yihowaa akkan jaalladhu isaanitti himuu qofa utuu hin taʼin hojiidhaan isaanitti argisiisuu ture” jedheera. (1 Yoh. 3:18) Amantii Edwaardoon argisiiseef Yihowaan isa kiiseeraa? Aannaan akkas jechuudhaan dubbatteetti: “Abbaa gaarii taʼuufi nutti dhihaachuuf carraaqqii cimaa gochuunsaa jijjiiramni guddaan akka uumamu godheera. Gumii keessatti itti gaafatamummaa fudhachuuf carraaqqii gochuusaa yommuu arginu baayʼee boonna. Biyyi lafaa Yihowaarraa nu fageessuuf yaalii gochaa tureera. Haataʼu malee, warri keenya dhugaarratti akka xiyyeeffatan yommuu arginu nutis akkas gochuuf yaaluu jalqabne. Abbaan keenya lammata nu dhiisee akka hin deemne waadaa nuu galee ture; akkuma jedhesimmoo nu dhiisee hin deemne. Utuu nu dhiisee deemeera taʼee, yoona ani jaarmiyaa Yihowaa keessatti hin argamun ture.”

6. Yeroo biyyoota Baalkaan keessa waraanni turetti, warri ijoollee qaban tokko tokko barumsa akkamii argatan?

⁶ Yeroo biyyoota Baalkaan keessa waraanni turetti, ijoolleen Dhugaa Baatota Yihowaa achi turan, gammachuu waraanni sun eegaluusaa dura qaban caalaa gammadanii turan. Maaliif? Warrisaanii hojii dhaquu waan hin dandeenyeef, mana taaʼanii isaanii wajjin qayyabachuu, taphachuufi haasaʼuu dandaʼanii turan. Kanarraa maal baranna? Qarshii, kennaa, ykn naannoo naga qabeessa taʼe caalaa wanti ijoolleen barbaadan warrisaanii isaanii wajjin akka taʼanidha. Dhugaadha, akkuma Dubbiin Waaqayyoo jedhu, ijoolleen warrisaanii xiyyeeffannaa yoo isaaniif kennaniifi yoo isaan leenjisan faayidaa guddaa argatu.​—Fak. 22:6.

7, 8. (a) Abbaa ykn haati biyya alaatii deebiʼan dogoggora akkamii raawwachuu dandaʼu? (b) Warri ijoolleensaanii miira sirrii hin taane akka moʼan gargaaruu kan dandaʼan akkamitti?

⁷ Kan nama gaddisiisu garuu, warri biyya alaatii deebiʼan tokko tokko, ijoolleensaanii haaloo akka qabatan ykn dantaa akka isaaniif hin qabne yommuu argan, “Aarsaan isiniif jedhee kaffale hundaaf maaliif galata dhabdan?” jedhanii isaanitti dubbatu. Haataʼu malee, ijoolleen ilaalcha akkasii qabaachuu kan dandaʼan, warrisaanii isaanirraa fagaatanii jiraachaa waan turaniif taʼuu dandaʼa. Abbaan ykn haati rakkina kanaaf furmaata argachuu kan dandaʼan akkamitti?

⁸ Miseensota maatiikee sirriitti hubachuu akka dandeessuuf Yihowaan akka si gargaaru isa kadhadhu. Achiis, maatiikee wajjin ennaa mariʼattu, rakkina uumamerratti atis gaʼee akka qabdu amanii fudhadhu. Garaadhaa dhiifama gaafachuunis faayidaa qabaachuu dandaʼa. Haati manaakeefi  ijoolleenkee sirreeffama gochuuf akka yaalaa jirtu yommuu argan rakkinakee siif hubachuu dandaʼu. Gara kuteessa yoo taateefi obsa yoo qabaatte, maatiinkee oolee bulee deebiʼanii si jaallachuu, akkasumas ulfina siif kennuu dandaʼu.

9. ‘Fira keenyaaf jennee’ utuu walirraa hin kutin qabeenya walitti qabachuuf dhamaʼuun kan nu hin barbaachisne maaliifi?

⁹ Phaawulos ergamaan, Kiristiyaanonni dullooman wanta jireenyaaf isaan barbaachisu ennaa dhabanitti ijoolleefi ijoolleen ijoolleesaanii ‘dugda warrasaanii akka deebisan’ abboomeera. Haataʼu malee Phaawulos, Kiristiyaanonni hundi wanta jireenyaaf isaan barbaachisu, jechuunis nyaata, uffataafi mana jireenyaa yoo argatan isatti gammadanii akka jiraatan jajjabeesseera. Jireenya olaanaa jiraachuuf ykn qarshii gara fuulduraatiif wabii nuu taʼu argachuuf jennee yeroo hundumaa dhamaʼuu hin qabnu. (1 Ximotewos 5:4, 8; 6:6-10 dubbisi.) Kiristiyaanni tokko ‘fira isaatiif’ jedhee biyya lafaa isa yeroo dhihootti badu kanarratti qabeenya walitti qabachuuf dhamaʼuu hin qabu. (1 Yohannis 2:15-17) “Gowwoomsaan soorumaa” ykn ‘yaaddoon jireenyaa’ carraaqqii maatiin keenya addunyaa haaraa keessatti “jireenya dhugaa harka isaanii keessa galfachuudhaaf” godhan balaarra akka buusu heyyamuu hin qabnu.​—Mar. 4:19; Luq. 21:34-36; 1 Xim. 6:19.

10. Liqii guddaa keessa seenuu wajjin haala wal qabateen ogummaa akka qabnu argisiisuu kan dandeenyu akkamitti?

¹⁰ Yihowaan qarshiin akka nu barbaachisu beeka. Haataʼu malee, qarshiin hamma ogummaa Waaqayyoo eegumsa nuuf gochuufi nu gargaaruu hin dandaʼu. (Lal. 7:12; Luq. 12:15) Yeroo baayʼee, namoonni tokko tokko miidhaa hojiidhaaf jecha biyya alaa deemuun qabu salphisanii ilaalu; biyya alaa deemnees qarshii akka argannu mirkanaaʼoo taʼuu hin dandeenyu. Dhugaa dubbachuuf, biyya alaa deemuun miidhaa guddaa geessisa. Namoonni deeman hedduun liqii dabalataatiif saaxilamanii deebiʼu. Bilisummaadhaan Waaqayyoon tajaajiluu mannaa, namoota qarshii irraa liqeeffatan sana tajaajilu. (Fakkeenya 22:7 dubbisi.) Jalqabumayyuu liqii keessa seenuu dhiisuun ogummaa guddaadha.

11. Maatiin tokko baasii baasu murteessuunsaa rakkina qarshii moʼuuf kan isa gargaaru akkamitti?

¹¹ Edwaardoon murtoo maatiisaa faana jiraachuuf godherratti milkaaʼina argachuuf qarshiitti qusannaadhaan fayyadamuu akka qabu beeka ture. Inniifi haati manaasaa wantoota dirqama isaan barbaachisanirratti hundaaʼuudhaan baasii hammamii akka baasan murteessaniiru. Baasiin isaan baasan isa kanaan duraatii gadi akka taʼe beekamaadha. Haataʼu malee, hundisaanii walii galuudhaan wantoota baayʼee isaan hin barbaachisneef qarshii baasuu dhiisuuf murteessaniiru. * Edwaardoon, “Fakkeenyaaf, ijoolleekoo mana barumsaa dhuunfaatii baaseen mana barumsaa mootummaa gaarii taʼetti galche” jedheera. Inniifi maatiinsaa hojii sochii hafuuraasaanii wajjin walitti hin buune akka argatuuf kadhannaa dhiheessanii turan. Yihowaan kadhannaasaaniitiif deebii kan kenne akkamitti?

12, 13. Abbaan tokko maatiisaa gargaaruuf tarkaanfiiwwan akkamii fudhate? Yihowaanoo murtoo inni jireenya salphaa jiraachuuf godhe kan eebbiseef akkamitti?

¹² Edwaardoon haala keessa turan yaadachuudhaan, “Waggoota lamaan jalqabaarratti wanta tokkoyyuu hin qabnu turre. Qarshiin walitti qabadhe hirʼachaa deeme, galii xinnoon ani argadhu yeroo hunda wanta nu barbaachisuuf hin gaʼu ture, qaamnikoos baayʼee dadhabee ture. Taʼus, walgaʼii hundarratti argamuufi wal faana tajaajila baʼuu dandeenyee turre” jedheera. Edwaardoon, hojii jiʼoota ykn waggoota muraasaaf maatiisaarraa isa fageessu hojjechuu dhiisuuf murteessee ture. Akkas jedheera: “Kanaa mannaa, inni tokko yommuu dhabamu, kan biraa hojjechuu akkan dandaʼutti hojii garaagaraa hojjechuun baradhe.”

¹³ Edwaardoon liqii isarra jiru kaffaluu kan dandaʼu suuta suuta waan taʼeef, qarshiin inni liqeeffate dhala hedduu qabaata ture. Taʼuyyuu liqii isarra jiru suutuma suutaan kaffaluunsaa, akkuma Yihowaan warrarraa barbaadu karaa hundumaan maatiisaa gargaaruuf akka isa dandeessisu hubate. Akkas jedheera: “Qarshiin amma argadhu isan biyya alaatti argachaa turerra dhibba keessaa harka 10 gadidha. Taʼus, ‘Harki Waaqayyoo gabaabaa waan hin taaneef,’ wanta nyaannu dhabnee hin beeknu.  Qajeelchaa taanee tajaajiluufiyyuu murteessinee turre. Kan nama ajaaʼibsiisu, sana booda rakkinni nuti gama qarshiitiin qabnu ni hirʼate, akkasumas wanta nu barbaachisu argachuun nuuf salphate.”​—Isa. 59:1.

14, 15. Maatiiwwan, sochii hafuuraasaanii caalaa qabeenyaaf dursa akka kennaniif dhiibbaa isaanirra gaʼu moʼuu kan dandaʼan akkamitti? Gama kanaan fakkeenya gaarii taʼuunsaanii buʼaa akkamii argamsiisuu dandaʼa?

¹⁴ Biyyoota hedduutti, namoonni firaafi hiriyootasaaniitiif qarshiifi kennaa addaddaa kennuun dirqama akka taʼe isaanitti dhagaʼama. Edwaardoon, “Kun aadaa keenyadha, akkasumas kennuun baayʼee nu gammachiisa. Taʼus wanti nu daangessu jira. Kanaaf sochii hafuuraa maatiikootii utuun hin miidhin hamman dandaʼu akkan isaaniif kennu firootakootti malaanan hima” jedheera.

¹⁵ Firoonni tokko tokko namoonni biyya alaa jiraatan akka isaan gargaaran barbaadu. Kanaaf, yeroo isaan biyyasaaniitti deebiʼan, ykn maatiisaanii wajjin jiraachuuf jecha biyya alaa deemuu dhiisan, isaanitti aaru, isaan tuffatu, akkasumas isaan komatu. Tokko tokkommoo akka isaan jaalala hin qabne dubbatu. (Fak. 19:6, 7) Intalli Edwaardoo, Aannaan akkas jetteetti: “Taʼus qabeenyaaf jennee sochii hafuuraa aarsaa gochuu yommuu didnu, dhumarratti firoonni keenya tokko tokko jireenyi Kiristiyaanummaa keenya hammam barbaachisaa akka taʼe ni hubatu. Haataʼu malee, wanta isaan nurraa barbaadan yoo goone, akkamitti kana hubachuu dandaʼu?”​—1 Phexros 3:1, 2 wajjin walbira qabii ilaali.

16. (a) Namni tokko sababii hin taane dhiheessuudhaan ‘of gowwoomsuu’ kan dandaʼu akkamitti? (Yaq. 1:22) (b) Yihowaan murtoo akkamii eebbisa?

¹⁶ Obboleettiin tokko, abbaa manaasheefi ijoolleeshee dhiistee biyya soorettii taate tokko erga deemtee booda, jaarsolii gumii achi jiraniin, “Akkan as dhufuuf anis taʼe maatiinkoo aarsaa guddaa kaffalleerra. Abbaan manaakoollee jaarsa gumii taʼee tajaajiluusaa dhiiseera. Kanaaf, Yihowaan as dhufuukootiin nu eebbisa jedheen abdadha” jettee turte. Yihowaan murtoo isatti amanamuudhaan godhamu yeroo hunda ni eebbisa. Haataʼu malee, murtoo fedhasaa wajjin wal hin simne, keessumaammoo murtoo utuu barbaachisaa hin taʼin mirga gumii keessatti qabnu dhiisuu gaafatu akkamitti eebbisa?​—Ibroota 11:6; 1 Yohannis 5:13-15 dubbisi.

17. Murtoo tokko gochuu keenya dura qajeelfama Yihowaa argachuu kan qabnu maaliifi? Akkas gochuu kan dandeenyuhoo akkamitti?

¹⁷ Murtoo tokko erga gootanii booda utuu hin taʼin, gochuu keessan dura qajeelfama Yihowaa argachuuf carraaqqii godhaa. Hafuura qulqulluu,  ogummaafi qajeelfamasaa argachuuf kadhadhaa. (2 Xim. 1:7) ‘Yihowaadhaaf ajajamuuf fedhii kanan qabaadhu haala akkamii keessatti? Ariʼatamni yoo narra gaʼellee isaaf ajajamuuf fedhii qabaa?’ Taanaan, isaaf ajajamuun sadarkaa jireenyaakoo gadi buusuu kan gaafatu yeroo taʼutti ajajamuu hin qabuuree? jedhaa of gaafadhaa. (Luq.14:33) Jaarsolii gumii gorsa gaafadhaa, amantii akka qabdan argisiisaa, akkasumas gorsa Yihowaa hojiirra oolchuudhaan waadaa isin gargaaruuf gale akka raawwatu akka amanamtan argisiisaa. Jaarsoliin gumii murtoo kan isiniif hin murteessine taʼus, filannaa yeroo booda gammachuu isiniif argamsiisu akka gootan isin gargaaru.​—2 Qor. 1:24.

18. Maatii gargaaruun itti gaafatamummaa eenyuuti? Haataʼu malee namoonni kaanis isaan gargaaruuf carraa akkamii qabu?

¹⁸ Yihowaan, mataa maatii kan taʼan wanta maatiisaaniitiif barbaachisu utuu walirra hin kutin dhiheessuudhaan ‘baʼaasaanii’ akka baatan barbaada. Kanaaf, obboloota dhiibbaan utuma isaanirra gaʼuu, hiriyaa gaaʼelaasaanii ykn ijoolleesaanii dhiisanii utuu hin deemin itti gaafatamummaasaanii kana baʼaa jiran galateeffachuufi isaaniif kadhachuu qabna. Wantoonni akka tasaa gaʼan, kanneen akka balaa ykn dhukkubaa, carraa jaalala dhugaa akka waliif qabnuufi akka waliif yaadnu itti argisiisnu nuuf banuu dandaʼu. (Gal. 6:2, 5, hiika bara 1899; 1 Phe. 3:8) Kiristiyaana hidhatakee taʼe tokkorra yommuu balaan gaʼu isa gargaaruu ykn naannoo jiraatutti hojii argachuu akka dandaʼu isa gargaaruu ni dandeessaa? Yoo akkas goote, hojii barbaacha maatiisaa dhiisuudhaan bakka biraa deemuuf kakaʼuu dhiisuu dandaʼa.​—Fak. 3:27, 28; 1 Yoh. 3:17.

19, 20. Kiristiyaanonni Yihowaan akka isaan gargaaru beekuusaaniitti gammaduu qabu kan jennu maaliifi?

¹⁹ Macaafni Qulqulluun akkas jechuudhaan nu gorsa: “Akki jireenya keessanii horiidhaaf sassataa hin taʼin, wanta argattaniin ‘Nu gaʼa’ jedhaa! Waaqayyo, ‘Ani matumaa si hin dadhabu, si hin buusus!’ jedheera. Kanaafis amanannee, ‘Gooftaan isa na gargaaruu dha, ani hin sodaadhu; namni maal na gochuu dandaʼa ree?’ in jenna.” (Ibr. 13:5, 6) Gorsa kana hojiirra oolchuu kan dandeenyu akkamitti?

²⁰ Obboleessi biyya guddachaa jirtu tokko keessatti waggoota hedduudhaaf jaarsa gumii taʼee tajaajile tokko, namoonni yeroo baayʼee Dhugaa Baatonni Yihowaa gammadoo akka taʼan, akkasumas warri harka qalleeyyii taʼanillee uffannaa gaarii akka uffataniifi wanta isaan barbaachisu hunda akka qaban ibsuusaanii dubbateera. Kun abdii Yesus namoota Mootummaa Waaqayyootiif dursa kennaniif kennee wajjin kan wal simudha. (Mat. 6:28-30, 33) Eeyyee, Yihowaan inni Abbaa keessan isa samii taʼe, isin jaallata, akkasumas isiniifis taʼe ijoollee keessaniif wanta gaarii hawwa. “Waaqayyo guutummaa biyya lafaa in ilaala, warra garaa isaanii guutuu isa amanatan in gargaara.” (2 Sen. 16:9) Abboommii jireenya maatiifi wantoota jireenyaaf nu barbaachisanii wajjin wal qabatan dabalatee, abboommiisaa hunda kan nuuf kenne faayidaa keenyaaf jedheeti. Abboommii kana hojiirra oolchuudhaan Yihowaa akka jaallannuufi isatti akka amanamnu argisiisuu dandeenya. “Waaqayyoon jaallachuu jechuunis abboommota isaa eeguu dha; abboommonni isaa immoo baʼaa ulfaatoo miti.”​—1 Yoh. 5:3.

21, 22. Yihowaatti amanamuuf kan murteessite maaliifi?

²¹ Edwaardoon akkas jedheera: “Yeroon haadha manaakoofi ijoolleekoorraa adda baʼee balleesse sana deebisee argachuu akkan hin dandeenye beeka. Taʼus gaabbiidhaan of miidhuu hin barbaadu. Namoonni ani biyya alaatti wajjin hojjechaa ture amma sooreyyii taʼanis gammachuu hin qaban. Maatiisaanii keessa rakkoo cimaatu jira. Maatiinkoo garuu gammachuu guddaa qaba! Akkasumas obboloonni biyya kana keessa jiran harka qalleeyyii yoo taʼaniyyuu, jireenyasaanii keessatti wantoota hafuuraatiif dursa kennuusaanii arguunkoo baayʼee na gammachiisa. Hundi keenya, abdiin Yesus kenne dhugaa taʼuusaa jireenya keenya keessatti argineerra.”​—Maatewos 6:33 dubbisi.

²² Yihowaa amanadhaa! Isaaf abboomamaa, akkasumas isatti amanamaa. Jaalalli isin Waaqayyoof, hiriyaa gaaʼelaa keessaniifi ijoollee keessaniif qabdan, itti gaafatamummaa karaa hafuuraa maatii keessan gargaaruuf qabdan akka baatan kan isin godhu haataʼu. Yoo akkas gootan, Yihowaan ‘yommuu isin gargaaru’ jireenya keessan keessatti arguu ni dandeessu.