1-3. (a) Antoy situasyon ed samay labi ya inatey si Eutico? (b) Antoy ginawa nen Pablo, tan antoy naaralan tayod sikato ed satan ya ginawa to?

 WALAD Troas si Pablo diad sakey ya kuarto ed tagey ya dakdakel so totoo. Andukdukey so paliwawa to ta sampot la yan labi ya nakaiba to ray agagi. Pegley labi la, tan dakel so lamparaan ed saman ya kuarto kanian ampetang tan ngalngali anggapoy dagem. Akayurong ed bintana so sakey ya lakin kabataan ya manngaray Eutico. Legan ya manpapaliwawa si Pablo, akaugip si Eutico tan naplag ed bintana na komatlon grado!

² Lapud doktor si Lucas, nayarin sikatoy sakey ed saray akaunan linmeksab pian nengnengen so kondisyon na sayan kabataan. Pero anggapo lay nagawaan da ed si Eutico ta “inatey lan inalsa ra.” (Gawa 20:9) Balet walay milagron agawa. Dinago nen Pablo so kabataan ya laki tan nilakap to tan inkuan tod saray totoo: “Agkayo la maingal, ta sikatoy mabilay.” On binilay nen Pablo si Eutico!​—Gawa 20:10.

³ Anengneng ed saman ya agawa so pakapanyari na masanton espiritu na Dios. Aliwan si Pablo so natetel ed impatey nen Eutico. Pero agto labay ya maermen ya onsempet iray agagi kayari na sayan importantin miting, agto met labay ya walay onkapuy so pananisia to. Lapud sayan ginawa nen Pablo, aligliwa tan apaseseg iray agagi ya mamasyan manpulong. Importante ed si Pablo so bilay na arum. Nanonotan tayod saya may imbaga to ya: “Malinis ak ed dala na amin a totoo.” (Gawa 20:26) Nengnengen tayo no panon ya makatulong so alimbawa nen Pablo pian napabli tayo met so bilay.

4. Anton mairap ya situasyon so dinalan nen Pablo?

⁴ Singa apantongtongan tayo ed kapitulo 20, apeligro so bilay nen Pablo ed Efeso. Ampetang so ulo na saray tagad Efeso lapud pampupulong to. Dia tua, akibabali ed gulo iramay managpanday na pilak ya say akadependian na negosyo da et say panagdayew ed diosa dan  si Artemis! Oniay nabasa ed Gawa 20:1: “Sanen tinmunda lay gulo, impatawag nen Pablo iray disipulo, tan sanen apaseseg to la ra tan akapampatanir la, sikatoy nambiahen paarap ed Macedonia.”

5, 6. (a) Panon kabayag ya walad Macedonia si Pablo, tan antoy ginawa to parad saray agagi diman? (b) Antoy nalilikna nen Pablo ed saray agagi?

⁵ Nen paonla lad Macedonia si Pablo, sinmamar ni ed daongan na Troas tan nansiansia nin agano diman. Iilaloan nen Pablo ya mannengneng ira nen Tito ed Troas. Diad saman et walad Corinto si Tito. (2 Cor. 2:12, 13) Pero nen alikas nen Pablo ya agla onsabi si Tito, dinmiretso lad Macedonia tan nansiansia diman na sakey taon odino masulok ni pian ‘pasesegen iray disipulo diman.’ a (Gawa 20:2) Akaiban siansia nen Tito si Pablo diad Macedonia tan imbalita nen Tito so balibalin reaksion na saray tagad Corinto ed unonan sulat nen Pablo. (2 Cor. 7:5-7) Lapud satan, apakiwas si Pablo ya mansulat lamet ed sikara, tan atan ya sulat to imay tatawagen tayo natan ya 2 Corinto.

⁶ No imanoen tayo, inusar nen Lucas iray salitan “apaseseg” tan “pinaseseg” pian ideskribe so imbisita nen Pablo ed saray agagi diad Efeso tan Macedonia. Ipapanengneng na saratan ya salita ya inar-aro nen Pablo iray agagi!  Baleg so pidumaan to ed saray Fariseo ya abebbeba so pakanengneng da ed saray totoo. (Juan 7:47-49; 1 Cor. 3:9) Apansiansia nen Pablo itan ya ugali to anggano no maminsan et kailangan to ran seryoson bilinen.​—2 Cor. 2:4.

7. Panon ya naalig na saray Kristianon manangasikaso natan so alimbawa nen Pablo?

⁷ Ontan met iray elder ed kongregasyon tan saray manangasikaso na sirkito natan, gagawaen day anggaay nayarian da pian aligen so alimbawa nen Pablo. Anggano kailangan dan seryoson bilinen so sakey ya agi, say talagan gagala da et pian pasesegen. Sasalien dan amtaen so nalilikna na saray agagi pian pasesegen ira aliwan pian husgaan ira. Oniay imbaga na sakey ya manangasikaso na sirkito ya dakel lay eksperiensya to: “Labay na maslak ya agagi tayo ya gawaen so duga, balet kaslakan ed sikara et nadidismaya, natatakot, tan agda amtay gawaen da.” Baleg so nagawaan na saray elder pian napaseseg irayan agagi.​—Heb. 12:12, 13.

8, 9. (a) Akin et anguman so plano nen Pablo ya onlad Sirya? (b) Akin kasi et kabkabusol na saray Judio si Pablo?

⁸ Manlapud Macedonia, linmay Pablo ed Corinto. b Kayari taloy bulan to diman, labay to lay onlad Cencrea ta plano to dimay onlugan ed barko paonlad Sirya. Manlapu diman et sarag to lay onla ed Jerusalem pian iyakar iray donasyon parad saray agagin mairap so bilay da. c (Gawa 24:17; Roma 15:25, 26) Balet walay ag-iilaloan ya agawa kanian anguman iray plano nen Pablo. Oniay ibabaga na Gawa 20:3: “Walay mauges a plano ed sikato na saray Judio”!

⁹ Agla pankelawan no akin ya kabkabusol na saray Judio si Pablo, ta ipapasen dan apostata. Tan lapud impanpulong nen Pablo ed Corinto, nagmaliw ya Kristiano si Crispo​—say manangasikaso na sinagoga diad Corinto. (Gawa 18:7, 8; 1 Cor. 1:14) Wala met may agawa ya inawit na saray Judio ed Corinto si Pablo pian akusaan ed arap nen Galio, say prokonsul na Acaya. Pero ag-ira anisiaan nen Galio kanian agaylay pasnok da. (Gawa 18:12-17) Nayarin amta la na saray Judio ed Corinto odino naisip da labat ya onlugan si Pablo ed barko diad asingger ed Cencrea kanian implano dan tambangan diman pian pateyen. Antoy gawaen nen Pablo ey?

10. Duga kasi may ginawa nen Pablo ya agla dinmiretso ed Cencrea? Ipaliwawa.

¹⁰ Pian naprotektaan nen Pablo so sarili to tan say awit ton donasyon na saray agagi, agla dinmiretso ed Cencrea noagta pinmawil ed Macedonia. Siempre mapeligro met no manakar si Pablo ta dakel so matakew ed dalanan to, tan ompan aliwa met ya safe iray ugipan parad saray manbiabiahe. Pero inisip nen Pablo ya mas maong met nin manakar dia nen say onlad Cencrea  ya wala ray manatambang ed sikato. Maong labat ta agto bukbukor ed sayan impanbiahe to bilang misionero. Kaiba to ra di Aristarco, Gayo, Segundo, Sopatro, Timoteo, Trofimo, tan Tiquico.​—Gawa 20:3, 4.

11. Antoy gagawaen na saray Kristiano natan pian naprotektaan day sarili da, tan anton alimbawa so impanengneng nen Jesus nipaakar ed satan?

¹¹ Singa si Pablo, gagawaen met na saray Kristiano natan so anggaay nayarian da pian naprotektaan day sarili da no wala rad ministeryo. Diad arum ya lugar, ombiabiahe ira bilang grupo odino walay ka-partner da imbes ya manbukbukor ira. Panon to balet no walay panamasegsegang ey? Amta na saray Kristiano ya agda itan naiwasan. (Juan 15:20; 2 Tim. 3:12) Pero manaalwar ni ran siansia. Ontan so ginawa nen Jesus. Aminsan, anokdok na bato iray onkokontra ed sikato diad Jerusalem pian tupaken da, pero “inmamot si Jesus tan pinmaway ed templo.” (Juan 8:59) Insan nen plaplanoen na saray Judio ya pateyen, “agla nanakar-akar a maparungtal si Jesus ed kawalaan na saray Judio, noagta sikatoy tinmaynan la diman ya amaarap ed pasen ya asingger ed kalawakan.” (Juan 11:54) Ginawa nen Jesus so kaukolan ton gawaen pian naprotektaan toy sarili to ya agto nakokontra so linawa na Dios parad sikato. Ontan met so gagawaen na saray Kristiano natan.​—Mat. 10:16.

12, 13. (a) Antoy alikna na kongregasyon nen abilay lamet si Eutico? (b) Anton ilalo so nabasad Biblia ya makapaligliwa ed saray inateyan na inar-aro ed bilay?

¹² Saniiban niliber di Pablo tan saray kakaiba to so Macedonia, insan la ra nansian. Pero ompapaway ya akapaniiba lamet ira ed Troas. d Oniay nabasad Biblia: “Kayari na limay agew et akasabi kamid sikara diad Troas.” e (Gawa 20:6) Ditan pinaoli nen Pablo so kabataan ya lakin si Eutico ya abitla ed gapo na sayan kapitulo. Seguradon malikeliket iray agagi nen anengneng dan mabilay lamet si Eutico! Singa ibabaga na Biblia, “aligliwa ran maong.”​—Gawa 20:12.

¹³ Siempre, anggapo lay ontan ya milagron nagagawa natan. Pero ‘naliligliwan maong’ iray inateyan na inar-aro ed bilay lapud ilalon kioli ya nabasad Biblia. (Juan 5:28, 29) Isip yo pa iya: Lapud aliwan perpekto si Eutico, inatey lanlamang. (Roma 6:23) Balet saramay paolien na Dios ed balon mundo et manbilay na andi-anggaan! Tan saray napaoli ya manuley ya kaiba nen Jesus diad tawen et magmaliw ya imortal. (1 Cor. 15:51-53) Lapud ilalon kioli ‘naliligliwan maong’ iray Kristiano natan, balanglan alanaan ira odino kabiangan ira na ‘arum a karnero.’​—Juan 10:16.

14. Antoy imbaga nen Pablo ed saray elder ya tagad Efeso kasabi rad Mileto?

¹⁴ Nambiahe si Pablo tan saray kakaiba to manlapud Troas paonlad Asos, insan diad Mitilene, Kios, Samos, tan Mileto. Labay nen Pablo so makasabin tampol ed Jerusalem pian nasabian toy piesta na Pentecostes. Atan so rason no akin ya linmugan ed barko ya agla ondalan ed Efeso. Pero lapud labay ton nakatongtong iray elder ya tagad Efeso, imbaga tod sikara ya mannengneng la ra ed Mileto. (Gawa 20:13-17) Kasabi ra diman, oniay imbaga nen Pablo ed sikara: “Amta yo no panoy impanbilay ko manlapud unonan agew na insabik ed probinsya na Asia, a mapaabeba ak a nampaaripen ed Katawan tekep na saray lua tan subsubok ya agawa ed siak lapud saray mauges a getma na saray Judio, tan agko met insiblet so pangibaga ed sikayo na dinanman ed saray bengatlan makagunggona odino say pangibangat ed sikayo diad arapan na totoo tan diad kabkaabungan. Balet sigpot ak a nantasi ed saray Judio tan ed saray Griego nipaakar ed panagbabawi ed arapan na Dios tan pananisia ed Katawan tayon Jesus.”​—Gawa 20:18-21.

15. Anto ray maabig ya epekto na panagpulong ed kaabungan?

¹⁵ Dakel so gagawaen tayon paraan natan pian nipulong tayoy maong a balita ed saray totoo. Singa si Pablo, gagawaen tayoy anggaay nayarian tayo ya  pulongan iray totoo inerman so kawalaan da, nayarin diad terminal na bus, diad saray matoon karsada, odino diad tindaan. Pero manlapu la nensaman ya anggad natan, say panagpulong ed kaabungan so manunan paraan na panagpulong na saray Tasi nen Jehova. Akin ey? Ta diad sayan paraan et regular ya naiikdan na pankanawnawa so amin ya totoo pian narengel da so mensahe na Panarian. Pakanengnengan itan ya anggapoy panangidumaduma na Dios. Ontan met, depende ed pankaukolan na saramay walaan na dugan kipapasen na puso, natulongan tayo ran mismo pian nakabat da so Dios. Sakey ni, no manpupulong tayo ed kaabungan, mas ombiskeg so pananisia tayo tan naaralan tayoy mansungdo. On, sankabidbir iray tuan Kristiano natan lapud maseseg iran manpupulong “diad arapan na totoo tan diad kabkaabungan.”

16, 17. Panon ya impanengneng nen Pablo ya agnatatakot, tan panon ya aaligen na saray Kristiano natan so alimbawa to?

¹⁶ Impaliwawa nen Pablo ed saray elder ya tagad Efeso ya agto ni amta no anto ray peligro ya manaalagar ed sikato kapawil tod Jerusalem. Imbaga tod sikara: “Anggaman ontan, agko ipapasen ya importante ed siak so bilay ko, basta nasumpal ko labat so babatiken ko tan say ministeryon inawat kod Katawan a Jesus, pian sigpot kon ipulong so maong a balita nipaakar ed agnaparaan a kaabigan na Dios.” (Gawa 20:24) Ag-ataktakot si Pablo, tan agto pinulyanan ya lapud sakit to odino graben isusumpa et itunda to lan gawaen so linawa na Dios.

¹⁷ Mair-irap tan nanduruman situasyon met so dadalanen na saray Kristiano natan. Say arum et sesebelan na gobierno tan papasegsegangen da ra. Say arum balet et walay graben sakit da, nayarin diad pisikal odino diad emosyonal. Saray kabataan ya Kristiano balet et susugsogan na saray kaklase da ya manggaway aliwa. Antokaman so subok ya dadalanen na saray Tasi nen Jehova, mansiasiansian malet so espiritualidad da ya singa si Pablo. Determinado ira ya ‘mamasyan ipulong so Panarian na Dios.’

18. Akin et nibaga nen Pablo ya ‘malinis ed dala na amin a totoo,’ tan panon ya naalig na saray elder ya tagad Efeso so alimbawa to?

¹⁸ Kasabi na saray elder ya tagad Efeso, inusar nen Pablo so sarilin alimbawa to pian bilinen ira. Unona, imbaga tod sikara ya nayarin aya la so sampot ya pannenengneng da. Kuan to: “Malinis ak ed dala na amin a totoo, ta agko insiblet ya ibagad sikayo so amin a simbawa na Dios.” Panon ya naalig na saray elder ya tagad Efeso so alimbawa nen Pablo pian malinis met ira ed dala na amin ya totoo? Oniay imbaga tod sikara: “Imano yoy sarili yo tan say interon pulok, a lapud satan et tinuro kayo na masanton espiritu bilang manangasikaso, pian pastolan yo so kongregasyon na Dios, a sinaliw tod panamegley na dala na mismon Anak to.” (Gawa 20:26-28) Pinasakbayan to ra ya wala ray “masesebeg a lobo” ya onloob ed kongregasyon tan “pikeweten da so katuaan pian kombinsien iray disipulo ya ontumbok ed sikara.” Antoy dapat  ya gawaen na sarayan elder? Imbaga tod sikara: “Mansiansia kayon aliing, tan nodnonot yo a diad loob na taloy taon, labi tan agew, agak tinmundan nambilin ed kada sakey ed sikayo tekep na saray lua.”​—Gawa 20:29-31.

19. Antoy agawa ed sampot na unonan siglo, tan antoy resulta na satan ed sinmublay iran siglo?

¹⁹ Linmoob ed kongregasyon iray “masesebeg a lobo” manga 60 taon kayari impatey nen Jesus. Nen manga 98 C.E., oniay insulat nen apostol Juan: “Natan ni labat et dakel lay linmesan antikristo . . . Sinmian ira ed sikatayo lapud agtayo ra kapara; ta no kapara tayo ra, nansiansia ra komon ed sikatayo.” (1 Juan 2:18, 19) Manga 200 taon kayari na impatey nen Jesus, wala ray manangasikaso ed kongregasyon ya nagmaliw ya apostata tan pakalikna da et mas espisyal ira nen say arum ya agagi. Insan kayari lamet na 100 taon, ginawan legal na Romanon Emperador ya si Constantine itan ya palson “Inkakristiano.” Inlaok da ed bangat na Biblia iray paganon pananisia pian ompaway ya singa “Kristiano” iratan. Talagan ‘pinekewet’ na saratan ya apostatan lider na relihyon so katuaan. Tan anggad natan et tutumboken ni na saray simbaan iratan ya palson bangat tan kustombre.

20, 21. Panon ya impanengneng nen Pablo so inkamasakripisyo, tan panon met itan ya ipapanengneng na saray Kristianon elder natan?

²⁰ Duman maong si Pablo ed saratan ya manangasikaso ta sinmabi panaon et inusar day kongregasyon parad sarilin pankaabigan da. Si Pablo balet et nantrabaho pian nasuportaan toy sarili to tan agmagmaliw ya pabelat ed kongregasyon. Nanlingkoran to ray agagi ya anggapoy iilaloan ton kasalat. Pinaseseg nen Pablo iray elder ya tagad Efeso ya mansakripisyo ira parad saray agagi. Oniay imbaga tod sikara: “Nepeg yon tulongan iray makapuy tan nepeg yon tandaan iray salita na Katawan a Jesus, sanen inkuan to: ‘Mas makapaliket so mangiter nen say mangawat.’”​—Gawa 20:35.

²¹ Singa si Pablo, masakripisyo iray elder natan. Duma ed saray lider na Kakristianoan ya kuakuartaan da labat iray totoo. Amta na saray elder ya naikdan iray responsabilidad ya ‘pastolan so kongregasyon na Dios,’ tan ag-ira makasarili legan dan gagawaen itan. Agdapat nanengneng so inkamapaatagey tan inkamaambisyon diad Kristianon kongregasyon ta saramay aanapen day ‘dilin kigloriaan da’ et niyabeba lanlamang. (Pro. 25:27) Seguradon napabaingan lanlamang iray mapaatagey.​—Pro. 11:2.

22. Akin et inar-aro na saray elder ya tagad Efeso si Pablo?

²² Talagan inar-aro nen Pablo iray agagi kanian inar-aro da met. Kanian nen mansisian la ra “manak-akis iran amin, tan nilalakap day Pablo tan inangoban da.” (Gawa 20:37, 38) Aapresyaen ya maong tan inar-aro na agagi iramay singa si Pablo ya masakripisyo dan uusaren so panaon, biskeg, tan kaykayarian da parad saray agagi. Kayari tayon apantongtongan so balibalin alimbawa nen Pablo, anengneng tayo ya tuay ibabaga to tan agmanlalastog nen imbaga ton: “Malinis ak ed dala na amin a totoo.”​—Gawa 20:26.