Istorya ed Bilay

Intiron-Kamarerwa a Panaglingkor Anggaman ed Saray Subok

UNONG YA INSALAYSAY NEN RODOLFO LOZANO

Nianak ak ed Mexico, diad syudad na Gómez Palacio, Durango State, nen Setyembre 17, 1917. Kapetapetangan ed saman na Rebolusyon ed Mexico. Anggaman anampot lay rebolusyon nen 1920, saray gulo ed saman a lugar a nanayaman mi so nantultuloy ni ed loob na dakel a taon, a nanresulta ed alay irap a bilay.

AMINSAN, sanen naamtaan nen Nanay a walay komprontasyon na saray rebeldi tan sundalo, siak tan saray taloran kuyak pati say atsik tan yugtan kon bii so agpinapaway nen Nanay ed abung ed pigaran agew. Ngalngali anggapoy naakan mi ed saman, tan nanonotan koy inyamot mi nen agik ed silong na katri. Kayari na saman, sikamin ananak so inawit nen Nanay diad Estados Unidos, a tinmumbok met ed sikami si tatay ed saginonor.

Akasabi kami ed California nen 1926, antis a tuloy na Great Depression ya angapektan maong ed Estados Unidos. Inmalis-alis kami ed inerman a pakaromogan mi na trabaho, diad saray lugar a singa say San Joaquin Valley, Santa Clara, Salinas, tan King City. Naaralan mi so mantrabaho ed kaumaan tan manborbor na amin a klase na prutas tan pisipising. Anggaman asipor so inkatobonbalok ed ambelat a kimey, saman so malikeliket a panaon ed bilay ko.

Impakaamta ed Katuaan na Biblia

Nen Marso 1928, binmisita ed sikami so sakey ya Estudyante na Biblia, bilang tawag nensaman ed saray Tastasi nen Jehova. Sikatoy masiken la tan mansasalitay Español a manngaran na Esteban Rivera. Say paulo na bokletan intilak to, “Where Are the Dead?,” so akasagyatan ko, ontan met ed saray lugan na saman. Anggaman ugaw ak ni’d saman, nanggunaetan koy manaral  na Biblia tan milimog ed saray Estudyante na Biblia. Asabi panaon, si nanay tan say agik a biin si Aurora so nagmaliw a maseseg a managdayew nen Jehova.

Diad kapegleyan na dekaday 1930, nipaalagey so sakey a Kingdom Hall diad San Jose parad Ingles a kongregasyon. Lapud dakel a Kastila so nankimey ed kaumaan diad saman a lugar, pinulongan mi ra tan ginawa mi so Panagaral na Panag-Bantayan. Ginawa mi iya diad tulong na saray Tastasin Kastila a nanlapud San Francisco, ngalngalin 80 kilometro ed kaarawi. Asabi panaon, walay anggad 60 ya onaatendi ed saray miting ed lenguahen Español diad San Jose Kingdom Hall.

Diad kaunoran, nen Pebrero 28, 1940, insimbolok so dedikasyon ko ed si Jehova diad bautismo ed danum diad asamblea ed San Jose. Diad tinmumbok a taon, aturo ak bilang payunir, sakey a sigpot-panaon a ministro na Tastasi nen Jehova. Insan nen Abril 1943, naimbitaan ak ya onalis ed Stockton, sakey a syudad a ngalngalin 130 kilometro ed kaarawi, pian mamorma na Español a kongregasyon. Manlilingkor ak ed saman bilang manangasikason manangimaton ed Ingles a kongregasyon diad San Jose, tan aasikasoen ko met iray mansasalitay Español a Tastasi diman. Kayarin niyuksoy ed arum so pangasikaso ed sarayan responsabilidad, siak so inmalis ed Stockton.

Asubok so Integridad

Ginmapo nen 1940, siak so aminpigapigan atawag ed arapan na draft board (panagparehistroan parad serbisyo militar), balet diad kada inkatawag ko et nirespeto ray kipapasen kon agmansundalo. Ag-abayag kayarin akibiang so Estados Unidos ed komaduan guerra mundial nen Disyembre 1941, pirmi lay impanesdes na draft board. Diad kaunoran, nen 1944, siak so nipriso. Legan ya aalagaren koy sentensiak, siak so inkulong ed sakey a basement kaiba iray kriminal. Diad impakaamta ran sakey ak ed Tastasi nen Jehova, dakel ed sikara so nantetepet no panon a naapektaan so talindeg da ed Dios lapud saray krimen a ginawa ra.

Pinyansaan ak na saray Tastasi diad San Jose pian makapaway ak leleg ya akabinbin so kausay ko. Sakey ya abogado diad Los Angeles a mangilalaban ed saray inakusaan diad kanepegan na sibil iran kaso so angawat ed kasok ya anggapoy bayar. Denesidi na huis ya ibulos ak diad kondisyon ya itundak so panagpayunir ko, insan mantrabaho ak, tan manreport ak ed federal iran autoridad kada bulan. Agko inawat iman a desisyon, kanian asentensiaan ak na duay taon diad prisoan ed McNeil Island diad Washington State. Diman ko inusar so panaon ko parad malaknab a panagaral na Biblia. Naaralan ko met so  manmakinilya. Agni asabi duay taon, siak lay nibulos lapud maong a konduktak. Tampol ya inyareglok so pangituloy na panagpayunir ko.

Apalaknab ya Aktibidad

Diad panaon na ambetel nen 1947, siak so naasain a mikimey ed mansasalitay Español a totoo diad Colorado City, Texas, a kaibay sakey a payunir. Balet lapud pirmi betel, sikami so linma ed San Antonio pian panggayagaan so ampetang a klima. Balet pirmi uran diman kanian apaer so panagkabkaabungan mi. Ag-abayag et naupot lay kuarta mi. Diad loob na pigaran simba et inanosan mi so tinapay a de-palaman na tariwan repolyo tan alfalfa a tsa. Anempet lay kaibak, balet nansiansia ak. Sanen naamtaan na saray mansasalitay Ingles a Tastasi iray materyal a pankaukolan ko, sikaray tinmulong ed siak.

Diad tinmumbok a primabera, pinmawil ak ed asainmin ko diad Colorado City, tan diad kaunoran et aporma so melag a kongregasyon ed lenguahen Español. Insan inmalis ak ed Sweetwater, Texas, a tinmulong ak ed pakaporma na sananey a kongregasyon ed lenguahen Español. Legan a wala ak ed Sweetwater, akaawat ak na sulat parad panaral ed koma-15 a klase na Watchtower Bible School of Gilead parad kipasal ed panagmisionaryo a ginmapo ed saman nen Pebrero 22, 1950. Kayari impangraduar ko ed saman a tiagew diad internasyonal a kombension ed Yankee Stadium diad New York City, nansiansia ak a taloy bulan diad sankamundoan iran hedkuarter na Tastasi nen Jehova ed Brooklyn. Diman ak nipasal parad asainmin ko diad sangan opisina na Mexico.

Kimey Diad Mexico

Akasabi ak ed Mexico City nen Oktubre 20, 1950. Ngalngali duay simba ed saginonor, siak so aturo bilang manangasikaso na sanga, asainmin ya inegnaan ko ed loob na apatira tan kapalduan taon. Say eksperiensiak ed panagpayunir, diad prisoan, diad Gilead, tan diad Brooklyn so apaneknekan a makagunggunan tuloy. Diad insabik ed Mexico, amoriak a tampol so pankaukolan parad pamabiskeg ed espiritualidad na saray Mexicanon agagi. Walay nikaduman pankaukolan day tulong parad atagey iran estandarte ed moral na Salitay Dios.

Diad saray bansa ed Latin-America, pati say Mexico, akaugalian lan say sankapareha so manamong anggan aliwa niran legal ya akasal. Saray relihyon na Kakristianoan, nagkalalo la ed Iglesia Katolika Romana, so angiyabuloy ya ontalona iyan agmakasulatan a kustombre. (Hebreos 13:4) Kanian, arum so nagmaliw a membro na saray kongregasyon na Tastasi nen Jehova, anggaman aliwa ni iran legal ya akasal. Niyuksoy parad saratan ya indibidual a gawaen dan legal so kasal da ed loob na anem bulan. No andi et sikaray agla bidbiren bilang Tastasi nen Jehova.

Parad dakel, say pangiyarunsa ed kabibilay da et simpli labat. Kaukolan da labat a gawaen a legal so panamaley da. Arum so walaan na mas komplikado iran situasyon. Alimbawa, walaray amiduan angasawa, amitlo ni ingen, ya anggapoy legal a diborsio. Sanen diad kaunoran et nitunos a siansia ed Salitay Dios iray kipapasen na totoo nen Jehova nipaakar ed panangasawa, maabig iran espiritual a bendision so nanggayagaan ed loob na saray kongregasyon.​—1 Corinto 6:9-11.

Diad saraman a panaon et abeba so kipapasen na sekular ya edukasyon ed Mexico. Anggan antis ni na insabik nen 1950, say sangan opisina so angorganisa la na saray klase diad saray kongregasyon parad panagbasa tan panagsulat. Naorganisa lamet irayan klase ed saman, tan ginawa iray uksoyan pian nirehistro iratan ed gobierno. Nanlapud nen 1946, sanen nisimpen iray rekord, masulok a 143,000 a totoo ed Mexico so abangatan lan manbasa tan mansulat diad saray klase ya inkondukta na Tastasi!

Saray ley ed Mexico so mapeget a maong no nipaakar ed relihyon. Balet, diad agano niran taon, wala so importanti iran pananguman ed sayan pamaakaran. Nen 1992, nipaakseb so balon ley nipaakar ed relihyoso iran pakurang, kanian nen 1993, saray Tastasi nen Jehova ed Mexico so nirehistro bilang relihyoson organisasyon.

Parad siak sarayan pananguman so lapuan na  baleg a gayaga, bengatlan inisip kon imposibli nensaman. Diad inlabas na dakel a taon, aminpigapiga ak a linma ed saray opisina na gobierno tan akiarap ak ed agnapanmatalkan ya impanugali ra. Balet, maabig so pakaimano no panon a sarayan pamaakaran so inasikaso diad panamegley na Legal Department diad sangan opisina mi, ta pian naresolbi mi iray problema ya agtanto naaamper so panagpulong.

Panserbi Kaibay Misionaryon Asawa

Sanen sinmabi ak ed Mexico, dakel laray wadman a nangraduar ed akadkauna iran klase na Gilead. Sakey ed saraya et si Esther Vartanian, sakey a Tasin taga-Armenia a ginmapon nampayunir diad Vallejo, California, nen 1942. Nankasal kami nen Hulyo 30, 1955, insan mi intuloy so asainmin mi diad Mexico. Nantultuloy si Esther ed panagmisionaryo diad Mexico City, tan nanayam kami diad sanga, ya intuloy koy nanlingkor diman.

Nen 1947, sinmabi si Esther ed pilimeron misionaryon asainmin to diad Monterrey, Nuevo León, Mexico. Wala labat so sakey a kongregasyon na 40 a Tastasi diad Monterrey, balet diad samay inkiyalis to ed Mexico City nen 1950, wala lay apatiran kongregasyon. Diad sanga ed Mexico City, walay duara a kalangweran a kakanayon na saray pamilyan inyaralan nen Esther na Biblia sanen sikatoy manseserbi ed Monterrey.

Nen 1950 say teritoryan pampupulongan na saray misionaryo diad Mexico City et laktipen toy kaslakan a syudad. Kinobrian da so syudad a nanakar ira odino linmugan ira ed dagdaan laran bus ya aseksek na totoo. Sanen akasabi ak diman nen mansamposampot lay 1950, wala lay pitoran kongregasyon. Natan et dinmaak iraya ed ngalngalin 1,600, a walaan na masulok a 90,000 a manangipalapag na Panarian, tan diad Mexico City nen katantaon, masulok a 250,000 a totoo so inmatendi ed Memoryal na impatey nen Kristo diman! Diad apalabas iran  taon, sikami nen Esther so apribilihyoan a nanlingkor ed dakel ed sarayan kongregasyon.

Sano igapo mi nen Esther so panangiyaral na Biblia, lawas min panggugunaetan a sagyaten so interes na ulo na pamilya ta pian say intiron pamilya so mibali. Kanian, naimano min dakel ya angkakabaleg a pamilya so nanlingkor ed si Jehova. Sisiaen kon sakey ed saray rason ed maples ya imbulaslas na tuan panagdayew diad Mexico et lapud saray intiron pamilya so mabetbet a mankakasakey a mibiang ed tuan panagdayew.

Benendisionan nen Jehova so Kimey

Nanlapud nen 1950, makatantanda so aligwas na kimey diad Mexico, namparan diad indaak na saray bilang tan pananguman ed organisasyon. Talagan panliliketan mi so melag ya impakatulong mi ed indaak, diad impikimey mi ed saray maparawes tan maliket a totoo.

Si Karl Klein, a membro na Mananguley ya Ulop na Tastasi nen Jehova, tan say akulaw to, si Margaret, so binmisita ed sikami legan na bakasyon da pigaran taon lay apalabas. Labay nen Brother Klein a likasen so kimey mi diad teritorya ed Mexico, kanian sikato tan si Margaret so linma ed San Juan Tezontla Congregation, asingger ed Mexico City, ya aatendian mi ed saman. Melag so panaaralan mi, manga 4.5 metro a kaawang tan 5.5 metro a karukey. Sanen sinmabi kami, ngalngalin 70 so presenti, tan mainget la. Saray maedad la so akayurong, saray malangwer ni et diad saray bangko, tan saray ugugaw so akalespak.

Si Brother Klein so nandinayew a maong lapud amin ya ugugaw et akaparaan iray Biblia ra, tan bukayen daray teksto na Biblia a mibabansag ira ed espiker. Kayari publikon paliwawa, tinukoy nen Brother Klein so Mateo 13:19-23 tan inkuanto a diad Mexico et walay pirmin ‘maabig a dalin’ a sinalambit nen Jesus. Diad kaplesan, pitora ed saramay ugugaw ya inmatendi ed saman ya agew so mankikimey ed baleg a proyekton pamapaawang ed saray pasilidad na sanga diad asingger ed Mexico City. Say sakey ni so nanlingkor ed Bethel, tan arum so nampayunir!

Sanen sinmabi ak ed Mexico City, wala labat so 11 a membro na sanga. Natan et ngalngalin 1,350 so mankikimey la ditan, ngalngalin 250 ed sikara so mantratrabaho ed panangipaalagey ed balo iran bilding na sanga. Sano nasumpal lan amin iyan kimey, nayarin diad taon 2002, napanayaman na anggad 1,200 nin totoo so apalaknab iran pasilidad. No isipen itan nen 1950, walaan kami labat na kulang a 7,000 a manangipalapag na Panarian diad intiron bansa, balet natan et walaan kami na masulok lan 500,000! Pirmi liket ko ed pakakaimano ed pamebendision nen Jehova ed saray sagpot na mapaabeban agagi diad Mexico, a pirmin mankikimey parad kidayewan to.

Pangarap ed Baleg ya Angat

Sakey ed saray agano nin sankabalegan ya angat ed siak et say sakit. Kaslakan, mabunigas so laman ko. Balet nen Nobyembre 1988, siak so naataki ya angapektan maong ed laman ko. Diad tulong nen Jehova, panamegley na ehersisyo tan arum niran terapi, siak so inmabig na daiset, balet saray parti na laman ko so aliwan singa gendat. Siansian manpapatambal ak ni pian ag-onsakit a maong so ulok tan arum niran naliliknak.

Anggaman aliwa lan singa dati so karakel na nagawaan ko, naliliketan ak ed pakaamta ya akatulong ak ed dakel ya akaaral nipaakar ed saray gagala nen Jehova tan nagmaliw iran dedikadon lingkor to. Panggagayagaan ko met so pakapitongtong ed dakel a Kristianon agagi anggad posibli sano ombisita ira ed sanga; naliknak a makapanpapasesegan kami.

Napapabiskeg ak a maong ta amtak ya aapresiaen nen Jehova so serbisyo tayo ed sikato tan say agawaan tayo et aliwan andiay kabaliksan. (1 Corinto 15:58) Anggaman ed saray limitasyon tan sakit ko, lawas kon ipapapuso iray salita ed Colosas 3:23, 24: “Dinanman a gawaen yo, gawaen yon mabulos, a singa nipaakar ed Katawan, et aliwan dia ed saray totoo: Kabaten yo ya awaten yo ed Katawan naani so tumang a tawir.” Diad panutumbok ed sayan bilin, naaralan kon panlingkoran si Jehova ed intiron-kamarerwa anggaman ed saray subok.

[Litrato ed pahina 24]

Nen 1942 sanen payunir ak

[Litrato ed pahina 24]

Say asawak so ginmapo ed misionaryon asainmin to diad Mexico nen 1947

[Litrato ed pahina 24]

Kaibay Esther natan

[Saray litrato ed pahina 26]

Tagey a kawigi: Say pamilyay Bethel ed Mexico nen 1952 a wala ak ed arap

Tagey: Masulok a 109,000 so nanduroypo diad sayan istadyum ed Mexico City parad distriton kombension nen 1999

Leksab a kawigi: Say balo iran pasilidad na sanga natan a magano lan nasumpal