Sikayoran Kalangweran​—Patulongan Kayo ed Atateng Yo a Manalwar ed Puso Yo!

ANTO so padesir mon sankairapan a kimey ya aarapen na kapitan na barko? Kasin say maligen ya ibeltang ed maawang a kadayatan? Aliwan satan. Kaslakan lan nagagawa so pakakneb na barko diad bandad gilig na dayat, aliwan diad pegley na dayat. Diad tua et mas delikado ni ingen so pangidaong na barko nen say pamadapo na eroplano. Akin?

Pian maligen a nipadaong na kapitan so barko, kaukolan to nin paliisan so amin a peligro a nayarin naabet to ed partikular a daongan. Kaukolan ton amtaen so kakasil na agus legan ton papaliisan so arum a barko. Nepeg to met a paliisan so antokaman iran bunton na buer, angkabaleg a bato, odino arum niran pakakneban ed dalem na danum. Alodloor ni, nayarin primeron pankanawnawa to so ondaong ed satan a pier.

Pian natalonaan iratan a problema, say makabat a kapitan so nayarin patulongan ed sakey a piloto, a mikabisadon tuloy ed satan a daongan. Aantabayan na piloto so kapitan legan ton imamaneobra so barko tan mangiiter na eksperton panangigiya. Imanoen dan dua iray pakapeligroan tan idalan da so barko diad leet na antokaman a mainget a dalanan anggad daongan.

Iyiilustra na importantin inkadunong na piloto so makanakanan tulong ya itatarya ed saray Kristianon kalangweran a kaukolan a mangiplano ed kurang da diad mairap iran kipapasen ed bilay. Anto iyan tulong? Akin a nakaukolan itan na saray tin-edyer?

Ituloy tayo pa so ilustrasyon nipaakar ed barko. No sakey kan katayatdang, singa ka samay kapitan na barko lapud nepeg mon sakbaten so responsabilidad ed bilay mo diad kaunoran. Tan say betang na atateng mo so mipara ed samay piloto na barko legan da kan igigiya ed mairap a tuloy iran kipapasen a kidungetan mo ed bilay. Balet, legan na inkatin-edyer mo, nayarin nairapan kan mangawat ed simbawa na atateng mo. Akin ya ontan?

Mabetbet a manlalapud puso so problema. Say pusom so nayarin managdag ed sikan manpilalek ed bengatlan sebel odino manreklamo ed antokaman a moriaen mon manlimita ed kawayangan mo. Ibabaga na Biblia a “say panag-isisip na puso na too mauges a nanlapu ed inkaugaw to.” (Genesis 8:21) Ipapalinew nen Jehova a wala so peteg a subok ya arapen mo. Oniay impasakbay to: “Say puso manamalingo, alabas nen saray amin a bengatla, et sikato mapalalo a mauges.” (Jeremias 17:9) Nilikud ed panem-em na mauges iran pilalek, nayarian na puso a palikdoen  so sakey a kalangweran diad panisip a sikatoy mas makabat nen saray ateng to, anggaman mas dakdakel so eksperiensya ra. Balet, walaray maabig a rason pian sikay patulongan ed atateng mo sano aarapen mo iray kairapan legan na inkatin-edyer.

Akin a Nepeg Mon Unoren so Atateng Mo?

Manuna ed amin, si Jehova, say Manangigapo na pamilya, so mangibabaga ed sika a nepeg mon talinengen so panangiwanwan na atateng mo. (Efeso 3:15) Lapud say Dios so angitalaga ed atateng mo a mangasikaso ed sika, oniay isisimbawa to ed sika: “Sikayoran anak, tulok kayo’d saray ateng yo, ta sikato yay manepeg a gawaen, unong ed linaway Katawan.” (Efeso 6:1-3, Maung a Balita; Salmo 78:5) Anggaman nayarin tin-edyer ka la natan, responsabilidad nin siansia na atateng mo so pangiwanwan ed sika, tan obligado kan ontalineng ed sikara. Sanen insulat nen apostol Pablo a nepeg a tuloken na ananak so atateng da, inusar to so Griegon salita a nayarin onaplika ed ananak antokaman so edad da. Alimbawa, unong a nikurit ed Mateo 23:37, tinukoy nen Jesus iray manaayam ed Jerusalem bilang ‘ananak’ na satan, anggaman wala la’d edad so karaklan ed sikara.

Dakel a matoor a totoo nensaman so nantultuloy a tinmulok ed kaatengan da anggan sanen tinmakken la ra. Anggaman matakken lay Jacob, atalosan to a nepeg ton tuloken so ganggan nen Ama to ya agmangasawa na biin agmandadayew ed si Jehova. (Genesis 28:1, 2) Andi-duaruwan naimano met nen Jacob ya agonigon a tuloy iray ateng to lapud desisyon na agi to a mangasawa na paganon Canaanitan bibii.​—Genesis 27:46.

Nilikud ed inter na Dios ya obligasyon dan mangigiya ed sika, nayarin kualipikadon tuloy iray Kristianon ateng mo bilang mananimbawam. Say manunan rason et lapud kabkabat da kan maong tan andi-duaruwa ya abayag da lan ipapatnag so andi-siblet a panangaro ra ed sika. Singa say piloto na barko, saray ateng mo so mansasalita unong ed eksperiensya ra. Naeksperiensya ran mismo ‘iray ibibeg ya inuugaw.’ Tan bilang tuan Kristiano, naeksperiensya ran mismo so kablian na pangunor ed saray prinsipyo na Biblia.​—2 Timoteo 2:22.

Lapud naaantabayan ka na saratan ya eksperiensyado la, sika so natutulongan a matalonan mangarap ed anggan saray sankairapan a situasyon. Alimbawa, imanoen pa so pisisiglaotan mo ed agkasekso. Panon kan niwanwan na Kristianon atateng ed sayan sensitibon pamaakaran?

Pakasasagyat ed Agkasekso

Bibilinen na saray piloto iray kapitan na barko ya arawian da iray bunton na buer a walad dalem na saray danum. Saray bunton na buer so anlemek balet ta manamalingo met iratan, lapud lawas manguman-uman so posisyon da. Ontan met, kaliktan na saray ateng mo ya arawian mo iray situasyon a nayarin mangalot ed emosyon mo. Alimbawa, amta na atateng a nayarin onaralem so liknaan ed agkasekso tan mairap itan ya ipaliwawa. Balet, bektaman a tinmubo, sayan liknaan so mangilereg ed sika.

Iyiilustra na alimbawa nen Dina so kakapuyan na iyasingger ed kapeligroan. Nayarin si Dina so maupapet tan pinilalek toy manliket kanian sinali toy akilimog ed saray Canaanitan bibii, ya andi-duaruwan malukak so moralidad da. Say ompatnag ya aliwan mauges a panagliket diad gapo so nansumpal ed makapasinagem ya inkagawa​—sikatoy pinasoot a miakdol na sakey a balolakin ‘daydayewen’ ed baley.​—Genesis 34:1, 2, 19.

Say ontan a kapeligroan so palolooren na naynay a pangidadanet ed sekso diad panaon a pambibilayan tayo. (Oseas 5:4) Nayarin momoriaen na maslak a kalangweran a say panliket a kaibay agkasekso so sankaliketan lan eksperiensya. Nayarin manlukso so pusom sano nakaibam  a bukor imay sakey a toon naiibegan mo. Balet saray maaron ateng so manggunaet a manprotekta ed sika manlapud pililimog ed saray kalangweran ya agmanrerespeto ed saray estandarte na Biblia.

Si Laura so angaksobi a say inkamaupapet so agnaliklikas a mangipeligro ed saray tin-edyer. “Sanen imbaga’d siak na saray kaklasek a bibii a sikaray akisayawan ed saray matarakin lalaki anggad pegley labi, ipapasen da itan a singano agbalot nalingwanan ya eksperiensya. Natetebek ko a sobran naynay so panangibaga ra, balet siansia nin maupapet ak tan iisipen ko a nayarin nasasaew koy dakel a panliliket. Anggaman amtak a duga iray ateng ko ed pamupuger da’d siak ya ag-onla ed saratan a pasen, natutukso ak nin siansia.”

Andian na preno so barko, kanian mabayag antis itan ya ontunda. Amta na saray ateng ya ontan met so liknaan a pantindek. Inyaliling na libro na Uliran so sakey a lakin pakikiwasen na agnapokpokan a pantindek diad sakey a baka ya itetengteng ed panagpateyan. (Uliran 7:21-23) Agmo naabuloyan a nagawa itan ed sika, a mangitonton itan ed pakakneb mo ed emosyonal tan espiritual. Nayarin natebek na atateng mo sano napapalikdo ka la na pusom ed sayan pamaakaran, tan nayarin simbawaen da ka nipaakar ed satan. Kasin walaan ka na kakabatan a talinengen ira pian nipaliis ka ed desyang?​—Uliran 1:8; 27:12.

Nakaukolan mo met so suporta na atateng mo sano susungdoan mo so pananesdes na kaedaran. Panon da kan natulongan?

Say Makatangguyor ya Impluensya na Kaedaran

Nayarian na maksil a daluyon odino agus ya ipalir so barko. Pian nasuba itan, kaukolan ya imaneobra so barko ed sananey a direksion. Diad mipadparan dalan, say makatangguyor ya impluensya na arum a kalangweran so makapangisuawi ed espiritualidad mo no agmo iratan resistian.

Unong ya iyiilustra na eksperiensya nen Dina, “no mikaaro ka’d saray makulangkulang, naderal ka.” (Uliran 13:20, Maung a Balita) Tandaan ya inusar na Biblia so salitan “makulangkulang” pian tukoyen so sakey ya agmikabat ed si Jehova odino agmalabay a mankurang ed saray dalan to.

 Balet, aliwan mainomay so pangipulisay ed saray panmoria odino agagamil na saray kaklasem. Oniay insalaysay nen María José: “Labay ko ya awaten ak na arum a kalangweran. Lapud agko labay ya ipasen dan duma ak, ginawak so anggaay nayarian ko ya aligen ira.” Agmo naliklikas a sikay naiimpluensyaan la na saray kaedaran mo​—diad panagpilim na musika, no antoy labay mon isulong, odino anggan diad panagsalitam. Nayarin labalabay mon pilimogan iray kaedaran mo. Natural labat itan, balet maininomay kan nadaeg na mabiskeg ya impluensya ra a nayarin makaderal.​—Uliran 1:10-16.

Nanonotan ni nen Caroline so kairapan ya inarap to ed apalabas a pigaran taon: “Manlapud edad a 13, maslak ed bibiin kaedaran ko so walaan la na inaro, tan pigay taon a siak so naynay dan dedesdesen a mangalig ed sikara. Balet, siak so inwanwan na nanay ko diad sayan mairap a panaon. Sikatoy angigana na panaon pian ondengel ed siak, mikatunongan ed siak, tan tinulongan to ak a natebek so pankaukolan ya agak ni miinaroan anggad agko ni asabi so suston edad.”

Singa say nanay nen Caroline, nayarin moriaen na atateng mo ya obligado iran mamasakbay ed sika nipaakar ed pananesdes na kaedaran mo odino manlimita ni ingen ed pigaran aktibidad odino pikakaaro. Nanonotan nen Nathan so aminpigan impi-ebatan to ed saray ateng to nipaakar ed saratan ya isyu. Oniay insalaysay to: “Siak so mabetbet ya itatagar na saray kakaarok ya ompasyar, balet aglabay na saray ateng ko a milimog ak ed angkakabaleg a grupo odino onla ed angkakabaleg a party ya anggapoy panangiwanwan. Agko natalosan ed saman no akin a mas maabuloy so arum ya ateng nen saray ateng ko.”

Balet, diad saginonor et atalosan nen Nathan. “Amtak a diad kipapasen ko et ‘nisinger so inkaatiw ed puso na ugaw,’” so binidbir to. “Sayan inkaatiw so main-inomay ya omparungtal sano manlilimog iray tobonbalon lalaki. Gapoan na sakey so mauges a bengatla, mas mauges so gawaen na sananey, tan lalon palooren itan na komatlo. Agmanbayag et nasagyat la so amin a mibiang. Anggan saray kalangweran a mangibabagan manlilingkor ed si Jehova so nayarin nakalotan ed saya.”​—Uliran 22:15.

Si Nathan tan si María José so namparan akipuligesgesan ed liknaan da sanen ag-ira inabuloyan na atateng da a gawaen iray bengatlan insuheri na saray kaedaran da. Balet, dinmengel ira, tan diad kaunoran et sikaray maliket lapud tinmalineng ira. Oniay ibabaga na proverbio: “Ikiling mo so layag mo, tan denglen mo so salita na makabat, tan ipakep mo so pusom ed pikakabat ko.”​—Uliran 22:17.

Makanepegan na Galang

Mairap ya imaneobra so sakey a barkon pinmariking, tan no pinmariking lan maong, mainomay la itan a napigar. Lapud ag-itayo ayadyari, amin tayo so onkikiling ed sinisiblet tan sebel iran tendensia. Anggaman ed sarayan tendensia, saray kalangweran so makasabi nin siansia ed daongan, a singa panangibaga, no maalwar dan tuloken so panangigiya na atateng da.

 Alimbawa, sikay natulongan na atateng mon mangipulisay ed ideyan walay sananey a dalan ed baetan na mainget a dalan ya ompugta ed bilay tan maawang a dalan ya ompugta ed kadederal. (Mateo 7:13, 14) Aliwan realistiko so panisip a nayari so manliket na daiset ed bengatlan mauges daput no aglalamlamen, a nayarin “tawayan” itan ya ag-aakmonen. Saraman so manutumbok ed ontan a kurang so ‘manpawilpawil ed nankadua a kanonotan’​—manlilingkor ed si Jehova ed sakey a laknab balet mangaaro met ed mundo tan ed saray bengatlan wadtan​—tan mainomay a nabalintuwag ed espiritual. (1 Arari 18:21; 1 Juan 2:15) Akin a nagagawa so ontan? Lapu ed makasalanan iran tendensia tayo.

Lalon ombiskeg iray ag-ayadyarin pilalek tayo no padaeg itayo ed saratan. Say ‘manamalingon puso’ tayo et agnapenek ed basta pantaway. Nagkalalo ni so pilaleken na satan. (Jeremias 17:9) Bektaman a ginmapo itayo lan nisuawi ed espiritual, say mundo so agla ontundan mangimpluensya ed sikatayo. (Hebreos 2:1) Nayarin agmo naiimano ya “ompapariking” ka la ed espiritual, balet maseguron naiimano itan na Kristianon atateng mo. Tua a mas mainomay kan makaaral na programa ed kompyuter nen say sikara, balet mas dakel so amta ra nen say sika nipaakar ed mapalikdo a puso. Tan labay da kan tulongan a ‘nitonton so pusom ed dalan’ ya ompugta ed bilay.​—Uliran 23:19.

Siempre, agmo iilaloan a naspot a nausisa na atateng mo so bengabengatla sano kaukolan day mangiter ed sika na saray totontonen diad mairap iran pamaakaran, a singa diad musika, panliliket, tan panag-ayos. Nayarin agnaparaan na saray ateng mo so kakabatan nen Solomon odino say impantepel nen Job. Singa say piloto na barko, nayarin nalabas day panag-alwar da no maminsan ta pian napaliisan iray kapeligroan. Siansia ni, say panangiwanwan da so napaneknekan a makana no talinengen mo so “panangibangat na amam, tan agmo ikaindan so pamatunong nen inam.”​—Uliran 1:8, 9.

Walaray kalangweran a nayarin melmelagen da iray atateng da. Ingen, no pambabanikelan na saray ateng mo a tumboken so Kasulatan, sikaray mangaantabay ed sika, diad amin a kipapasen, diad amin a panaon, diad arap na amin a kairapan. Singa say kapitan na barko a bibilinen na eksperiensyado lan piloto, nakaukolan moy paigiya ed atateng mo, pian nitonton ka ed dalan na kakabatan. Saray tumang so agmo nasabaan.

Sano ‘say kakabatan onloob naani ed pusom tan say pakatalos makapaliket naani ed kamarerwam, say kalakal sikato naani bantay ed tagey mo, say pakatalos sikato naani mangiyagel ed sika, pian ilaban to ka a manlapu ed dalan na mauges, manlapu ed saray totoo a mansalita na makaderal a bengabengatla, a mangikaindan ed saray basbas na inkatunong pian manakar ira ed saray dalan na kabilungetan . . . Ta say maptek manayam naani dia ed dalin, tan say ayadyari mansiansia naani ed sikato.’​—Uliran 2:10-13, 21.

[Litrato ed pahina 22]

Say impluensya na arum a kalangweran so makapangisuawi ed espiritualidad mo

[Litrato ed pahina 23]

Tandaan so agawa ed si Dina

[Litrato ed pahina 24]

Unong ya aanapen na kapitan na barko so simbawa na eksperiensyado lan piloto, saray kalangweran so nepeg met a paigiya ed atateng da

[Picture Credit Line ed pahina 24]

Litrato: www.comstock.com