Saray Pabitar ed Libro na Josue
Say Salita nen Jehova et Mabilay
Saray Pabitar ed Libro na Josue
SARAY Israelita, a mankakampamento diad saray Patar na Moab nen 1473 K.K.P., so maseguron aliketan sanen nadngel da irayan salita: “Mangitadia kayo na saray balon; ta dia ed loob na taloy agew, ombaliw kayo ed sayan Jordan, pian laen yo a kayarianen so dalin, a si Jehova a Dios yo iter to ed sikayo pian sikato so kayarianen yo.” (Josue 1:11) Magano lan manampot so 40 a taon a panteteyengteyeng da diad kalawakan.
Manga duaran dekada labat diad saginonor, si Josue a lider so inmalagey ed pegley na dalin na Canaan tan oniay inyabawag to ed mamasiken na Israel: “Nia, inapag-apag ko ed sikayo so saraya a nasyones a kera, pian sikato so tawir nipaakar ed saray poli yo, manlapu ed Jordan, pati saray amin a nasyones a pinultot ko, angga ni ed baleg a dayat ed dapit a seselekan na agew. Et si Jehova a Dios yo, sikara so itoldon to a manlapu ed arap yo, tan paekalen to ra a manlapu ed pakanengneng yo, et kayarianen yo so dalin da, singa sinalita nen Jehova a Dios yo ed sikayo.”—Josue 23:4, 5.
Sayan libro na Biblia, ya insulat nen Josue nen 1450 K.K.P., so makapainteres a salaysay na awaran nipaakar ed agawa legan na saraman a 22 a taon. Lapud magano itayo lan onloob ed insipan a balon mundo, mipadpara so kipapasen tayo ed saray anak na Israel ya akaparaan lan mangayarian ed Insipan a Dalin. Tekep na aralem ya interes, konsideraen tayo pa sirin so libro na Josue.—Hebreos 4:12.
DIAD “SARAY TALOGTOG NA JERICO”
Talagan ambelat ya asainmin so inawat nen Josue sanen imbaga nen Jehova ed sikaton: “Si Moises ya aripen ko inatey la: Natan sirin onalagey ka, ombaliw ka ed sayan Jordan, sika, tan amin so sayan baley, angga ed dalin ya iter ko ed sikara, ed saray anak ni na Israel”! (Josue 1:2) Si Josue so mangidaulo ed iloob na sakey a nasyon, a tugyopen na pigaran milyon a totoo, diad Insipan a Dalin. Bilang panagparaan, imbaki to so duaran espiya diad Jerico—say syudad a kaukolan da nin sakopen ya unona. Manaayam ed satan a syudad si Rahab a balangkantis, ya akapikabat ed makapanyari iran gawa nen Jehova para ed totoo to. Inyagel tan tinulongan to iray espiya kanian impaseguro ra a sikatoy makaliktar.
Kapawil na saray espiya, si Josue tan saray totoo so namparaan lan ombaliw ed Jordan. Anggaman manleppua so ilog, ag-itan makaamper ed sikara, lapud pinatunda nen Jehova so iyagus na danum ed banda’d tagey a singa sakey a tanggal tan pinaekat to iray agus ed leksab ya onarap ed Inatey a Dayat. Kabaliw da ed Jordan, saray Israelita so nankampo diad Gilgal ya asingger ed Jerico. Kalabas na apat-agew, diad labi na koma-14 ya agew na bulan ya Abib, sinelebraan da so Paskua diad saray talogtog na Jerico. (Josue 5:10) Kaimbuasan, sikaray ginmapon angan na saray bunga na tanaman ed dalin, tan tinmunda la so pangitatarya na mana. Kaleganan na saya, ginalsiman nen Josue so amin a lalakin nianak diad kalawakan.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
2:4, 5—Akin ya imbalang nen Rahab iray ibabaki na ari a manaanap ed saray espiya? Inyagel nen Rahab iray espiya diad impangirisga toy bilay to lapud sikatoy awalaan na pananisia ed si Jehova. Kanian, sikato so ag-obligadon mangipaamta ed kawalaan na saray espiya diad saray lalakin manaanap a mangabil ed totoo na Dios. (Mateo 7:6; 21:23-27; Juan 7:3-10) Diad tua, si Rahab so “apatunong lapu ed saray gawa to,” a kabiangan ed satan so impamalingo to ed saray ibabaki na ari.—Santiago 2:24-26.
5:14, 15—Siopa so “prinsipe na ehersito nen Jehova”? Maseguron say prinsipe ya amabiskeg ed si Josue sanen ginmapo so pangayarian ed Insipan a Dalin et anggapoy arum noag say “Salita,” salanti, si Jesu-Kristo sakbay a nagmaliw a too. (Juan 1:1; Daniel 10:13) Agaylan makapabiskeg a sikatayoy makaseguro a susuportaan na niglorian si Jesu-Kristo iray totoo na Dios natan legan iran mibabakal ed espiritual!
Saray Leksion Parad Sikatayo:
1:7-9. Say inagew-agew a pambasa na Biblia, regular a pandalepdep ed ibabaga na satan, tan pangiyaplika ed naaaralan tayo so makana parad pakadampot na saray kalat tayo ed espiritual.
1:11. Kinerew nen Josue ed saray totoo a mangitadia ra na balon tan agmanmeneng a manalagar ed Dios a mangitarya parad sikara. Say simbawa nen Jesus ya ag-itayo mapaga nipaakar ed saray pankaukolan ed bilay, ontan met ed sipan ton “amin iraya a bengatla so niarum ed sikayo,” so agmankabaliksan ya ag-itayo la mansagpot a suportaan so inkasikatayo.—Mateo 6:25, 33.
2:4-13. Kayari ton nadngelan so nipaakar ed makapanyari iran gawa nen Jehova tan abidbir so kaatapan na panaon, si Rahab so nandesidi ya ondapag ed saray managdayew ed Dios. No abayag ka lan manaaral na Biblia tan bibidbiren mon manbibilay itayo la ed “saray kaunoran ya agew,” agka ni kasi mandesidi a manlingkor ed Dios?—2 Timoteo 3:1.
3:15. Lapud maabig so imbalita na saray espiyan imbaki ed Jerico, kinmiwas a tampol si Josue, ya agto la inalagar ya onatapew ni iray danum na Jordan. No nipaakar ed saray gawa a mangilalanor ed tuan panagdayew, nepeg ya onkiwas itayon sipapakpel imbes a manpaleen ya anggad ompatnag a mas matukoy la iray kipapasen.
4:4-8, 20-24. Say 12 a bato ya inala ed pegley na ilog Jordan so onkanan pakanodnonotan na Israel. Saray panangiliktar nen Jehova ed totoo to natan sumpad kakabusol to so onkana met a pakanodnonotan a sikatoy walad sikara.
NANTULTULOY SO IMPANSAKOP
Say syudad na Jerico so ‘nikapot a maong, ya anggapo so makapaway, tan anggapo so makaloob.’ (Josue 6:1) Panon dan nakayarian so syudad? Si Jehova so angibangat ed si Josue na estratehiya. Ag-abayag et nagba iray bakor tan aderal so syudad. Si Rahab lambengat tan say sankaabungan to so akaliktar.
Say tinmumbok a sinakop da et say maarin syudad na Ai. Imbalita na saray espiya a pigpigara so manaayam ed syudad, kanian daiset labat so nakaukolan a lalaki a mangigeba ed satan. Balet, imbatikan na manga 3,000 a sundalo ya imbakin mangataki ed syudad iray lalaki na Ai. Anto so rason? Agtinulongan nen Jehova iray Israelita. Si Akan a kabiangan na tribu nen Juda so nankasalanan legan a sasakopen so Jerico. Kayarin impetek nen Josue so pamaakaran, sikato so linmusob ed Ai. Lapud atalo da la ya aminsan iray Israelita, say ari na Ai so maganat a mibakal ed sikara. Balet angusar si Josue na estratehiya a manganamot ed alabas a kompiyansa na saray lalaki na Ai, kanian asamsam nen Josue so syudad.
Say Gabaon so ‘baleg a syudad—a babaleg nen say Ai, tan makapanyari so amin a lalaki na satan.’ (Josue 10:2) Balet, sanen akabatan na saray lalaki na Gabaon so impanalo na Israel sumpad Jerico tan Ai, pinalikdo ra si Josue diad impipakna ra a mikareenan ed sikara. Sayan impipakna so minoria na saray kaliberliber a nasyon a sesga ed sikara. Nanmumuyong so limaran arari pian atakien so Gabaon. Inyagel na Israel iray Gabaonita tan sigpot ton tinalo so kakabusol. Kabiangan ed saray arum nin sinakop na Israel diad panangidaulo nen Josue iray syudad diad abalaten tan sagur, ontan met ed say impakatalo na saray nannononong ya arari diad amianen. Talomplo tan sakey ya amin so arari ya atalo diad sagur na Jordan.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
10:13—Panon a posible itan a nikaduman ebento? “Wala ta so bengatla a mairap ed Jehova,” say Amalsa na katawenan tan say dalin? (Genesis 18:14) No labayen nen Jehova, nayarian ton kontrolen so igagalaw na dalin ta pian say banwa tan bulan et ompatnag ya ag-onaalis diad imaton na toon walad dalin. Odino paulyanan ton onggalaw so dalin tan bulan legan ton ileleyes iray sinag na banwa tan bulan diad paraan ya agnaamper so isinag na sayan duaran lapuan na saray liwawa. Antokaman so agawa, “anggapo so agew a kapara na saman” ed awaran na too.—Josue 10:14.
10:13—Anto so libro nen Jaser? Say libro so asalambit lamet diad 2 Samuel 1:18 ya anukoy ed sakey ya anlong nipaakar ed “Bekang”—sakey a kanta na panermen ed impatey nen Arin Saul na Israel tan say ilalak ton si Jonatan. Nayarin lugan na libro iray kanta tan anlong a manideskribe ed makatantanda iran ebento ed awaran tan anganko et kabisado na saray Hebreo.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
6:26; 9:22, 23. Say ayew ya inyabawag nen Josue sanen aderal so Jerico so asumpal manga 500 a taon ed saginonor. (1 Arari 16:34) Say ayew ya inyabawag nen Noe ed apo ton si Canaan so tinmua sanen nagmaliw a komikimey iray Gabaonita. (Genesis 9:25, 26) Say salita nen Jehova et naynay ya ontutua.
7:20-25. Nayarin ipasen na arum a melag labat a kasalanan so impantakew nen Akan tan ikatunongan da ya agmet itan akaapekto ed arum. Nayarin ontan met so panmoria ra ed angkelag iran panagtakew tan angkelag iran isusumlang ed ganggan na Biblia. Balet, sikatayo so nepeg a mangalig ed si Josue diad mapekder a panresisti tayo ed saray pananesdes a manggawa na sebel odino imoral.
9:15, 26, 27. Nepeg ya agtayo ibaliwala iray impipaknaan tayo tan tooren tayoy salita tayo.
INAWAT NEN JOSUE SO UNOR A MAKANAN KIMEY
Sanen masiken lay Josue—a ngalngali la man-90—ginapoan ton inapag-apag so dalin. Talagan abalbaleg itan a kimey! Saray tribu nen Ruben tan Gad tan say kapalduan tribu nen Manases so akaawat la na tawir da diad bukig na Jordan. Saray nakekeraan a tribu so naikdan na tawir diad bandad sagur panamegley na pampapalaranan.
Inletneg so tabernakulo diad Siloh a teritorya na Efraim. Nipabtang ed si Caleb so syudad na Hebron, tan si Josue et say Timnat-sera. Saray Levita so naikdan na 48 a syudad, a kabiangan so 6 syudad a salimbengan. Sanen akapawil la ra ed dalin a tawir da diad bukig na Jordan, saray mibabakal ed tribu nen Ruben, Gad, tan say kapalduan tribu nen Manases so amaalagey na altar a “baleg so nengneng to.” (Josue 22:10) Minoria iya na saray tribu diad sagur na Jordan bilang panag-apostasya, kanian ngalngalin tinmerak so pambabakal ed limog na saray tribu, balet naamper so panagpaagus na dala lapud maabig a pitatalosan.
Kayari na pigaran taon ya impanbilay nen Josue diad Timnat-sera, tinipon to iray mamasiken, papangulo, uko-ukom, tan saray walaan na betang ed Israel tan pinaseseg to ira a manpakpel tan mansiansian matoor ed si Jehova. Diad saginonor, tinipon nen Josue so amin a tribu na Israel diad Sikem. Impanonot to diman iray impideneng nen Jehova manlapud panaon nen Abraham a manpatuloy, tan sinimbawa to lamet ira a ‘takotan da si Jehova tan manlingkor ira ed sikato diad inkamaralus tan dia ed katuaan.’ Et saray totoo so apakiwas a mangikuan: “Si Jehova a Dios tayo so panlingkoran mi, tan say boses to so denglen mi.” (Josue 24:14, 15, 24) Kayari na saraya, si Josue so inatey diad edad a 110.
Makasulatan Iran Tepet a Naebatan:
13:1—Agkasi misumlangan iya ed say nibaga diad Josue 11:23? Andi, lapud wala so duaran aspekto na impangayarian ed Insipan a Dalin: say impibakal ed saray nasyon ya inkataloan na 31 arari ed dalin na Canaan, ya amuyak ed pakapanyari na saray Canaanita, tan say sigpot ya impangayarian ed dalin lapud inkiwas na balang tribu tan indibidual. (Josue 17:14-18; 18:3) Anggaman agsigpot ya apatakyas na saray Israelita iray Canaanita ed limog da, saray akaliktar so aliwa met a sesga ed kaligenan na Israel. (Josue 16:10; 17:12) Oniay imbaga na Josue 21:44: “Si Jehova inter to ed sikara so painawa ed liberliber.”
24:2—Kasin mandadayew ed saray talintao so ama nen Abraham a si Tera? Diad gapo et agmandadayew ed si Jehova a Dios si Tera. Nayarin say dadayewen to et say dios a bulan a si Sin—sakey a kabkabat a dios ed Ur. Unong ed Judion tradisyon, nayarin managgawa ni ingen na saray talintao si Tera. Balet, sanen ingganggan na Dios si Abraham ya ontaynan ed Ur, akila ed sikato si Tera diad Haran.—Genesis 11:31.
Saray Leksion Parad Sikatayo:
14:10-13. Anggaman 85 años to la, kinerew nen Caleb so mairap ya asainmin a mamatakyas ed saray manaayam ed rehyon na Hebron. Say dalin so inokupaan na saray Anakim ya angkakabaleg a totoo. Diad tulong nen Jehova, tinmalona iyan eksperiensyadon mibabakal, tan say Hebron so nagmaliw a syudad a salimbengan. (Josue 15:13-19; 21:11-13) Say alimbawa nen Caleb so mamapaseseg ed sikatayo ya agpaliisan iray mairap a teokratikon asainmin.
22:9-12, 21-33. Nepeg tayon paliisan so panhusga ed saray motibo na arum.
“Anggapo so Sakey a Bengatla a Linmiwat”
Sanen masiken lay Josue, oniay inkuan to ed saray responsablin lalaki ed Israel: “Anggapo so sakey a bengatla a linmiwat ed amin a maong a bengabengatla a si Jehova a Dios yo sinalita to nipaakar ed sikayo; sikara so agawa ya amin ed sikayo.” (Josue 23:14) Agaylan saya so mabitar ya iyiilustra na maawaran a salaysay na Josue!
“Saray bengatla a nisulsulat nensaman, nisulat ira ya onkana ed kibanga’ tayo,” so insulat nen apostol Pablo, “ta pian lapu ed anos tan lapu ed panamaligliwa na saray Sulsulat, wala so ilalo tayo.” (Roma 15:4) Makaseguro itayo ya aliwan pabes so paniilalo tayo ed saray sipan na Dios. Anggapo so sipan to ya onsaew; ontua iratan ya amin.
[Mapa ed pahina 10]
(Parad aktual a format, nengnengen so publikasyon)
Say dalin ya asakop diad panangidaulo nen Josue
BASAN
GALAAD
ARABA
NEGEB
Ilog Jordan
Dayat na Asin
Agusan a Lawak na Jabbok
Agusan a Lawak na Arnon
Hazor
Madon
Lasaron
Simron
Jokneam
Dor
Megido
Cades
Taanac
Hefer
Tirsa
Afec
Tapua
Betel
Ai
Gilgal
Jerico
Gezer
Jerusalem
Maceda
Jarmut
Adullam
Libna
Lakis
Eglon
Hebron
Debir
Arad
[Litrato ed pahina 9]
Amta yo ta no akin a niyabawag a matunong si Rahab a balangkantis?
[Litrato ed pahina 10]
Sinimbawa nen Josue so Israel a ‘takotan da si Jehova tan manlingkor ira ed sikato’
[Litrato ed pahina 12]
Say impantakew nen Akan et aliwan melag a kasalanan; mauges iray nansumpalan na satan
[Litrato ed pahina 12]
“Lapu ed pananisia nagba so bakor na Jerico.”—Hebreos 11:30