Impaliwawa nen Naoko, ya abitlad inmunan artikulo, no panon ton nitunda so panagsigarilyo: “Nauman koy bilay ko nen naaralan koy katuaan nipaakar ed saray kualidad tan gagala na Dios.” Satan ya naaralan to et walad Biblia. Anggano agbalot abitlad Biblia so sigarilyo, natulongan itayo na satan a natalosan no antoy panmoria na Dios ed panagsigarilyo. * Parad dakel, akatulong so naaralan dad Biblia pian nalabanan odino nitunda itan ya bisyo. (2 Timoteo 3:16, 17) Nengnengen tayo pay taloran kabkabat a makaderal ya epekto na panagsigarilyo tan amtaen tayo no antoy ibabaga na Biblia nipaakar ed saratan.

Walad tabako so sakey ed saray talagan makapaadik a druga—say nicotine. Say epekto na saya et nayarin manpaligsa, tan sarag to met ya manpakalma. No mansigarilyo ka, maples tan maminpigapigan onlad utek mo so nicotine. Kada sungap et sakey ya dosage na nicotine, kanian say toon mansisigarilyo na sakey kaha ed sakey agew et makasungap na manga 200 ya dosage ed sanagew, mas atagey ya dosage iya nen say arum nin druga. Lapud mabetbet ya nasusungap so ontan karakel ya dosage, makapaadik so nicotine. No say sakey et naadik la, aliwdiway liknaan to no agmakapansigarilyo.

Pian natulongan itayon nawalaan na dugan pakatalos, oniay ibabaga na Biblia: “Agyo ta amta a no iyaarap yoy inkasikayo ed siopaman bilang ariripen ya ontutulok ed sikato et ariripen to kayo lapud tutuloken yo?” (Roma 6:16) No naapektoan so panagnonot tan kiwas na sakey lapud anap-anapen to lay sigarilyo, sikatoy kalkalnan magmaliw ya aripen na makapabaing a kagagawa. Balet say labay na Dios a Jehova et makalukpos itayo aliwa labat ed saray kagagawan mangipeligro ed laman tayo noagta ontan met ed saray maneral ed espiritu tayo—say kanonotan tayo. (Salmo 83:18; 2 Corinto 7:1) Kanian no aralem so apresasyon tan respeto na sakey ed si Jehova, amta ton nepeg labat ya iter tod si Jehova so sankaabigan to, tan agto itan nagawaan no mansiansian aripen na makapatey a bisyo. Say pannonot ed satan et makatulong ed sakey pian nalabanan iray makapasakit iran pilalek.

Si Olaf ya tagad Germany et alabanan toy 16 taon ya impakaadik tod sigarilyo, ya ginmapo nen sikatoy manedad na 12. Inisip ton agmet mapeligroy mansigarilyo. Balet diad inlabas na taon, agto la nakontrol ta naadik la. Inkuan to: “Aminsan naupotan ak na sigarilyo, talagan desperado ak ed saman ya anggad kinupkop ko ni ingen iray keran tabako diad ashtray insan ko inrolyo ed melag a piraso na dyaryo pian makagawa ak na sigarilyo. No nanonotan ko natan, nibagak ya talagan makapabaing iman.” Panon ton nitunda iyan makapabaing  a kagagawa? “Say talagan amakiwas ed siak et lapud labay kon paliketen si Jehova,” so inkuan to. “Say panangaro nen Jehova ed totoo tan say iiter ton ilalo so amabiskeg ed siak pian pinsanan kon nitunda itan.”

“Say panagsigarilyo . . . et apaneknekan la diad science ya deralen toy amin lawarin organ na laman tan mas baleg so posibilidad na pansakit tan ipatey,” so inkuan na The Tobacco Atlas. Amta tayo ya say panagsigarilyo et nayarin panlapuan na agmakaalis iran sakit ya singa say cancer, sakit ed puso tan bala. Balet unong ed World Health Organization (WHO), say panagsigarilyo et manunan sengegan met na ipapatey lapud makaalis iran sakit, a singa say tuberculosis.

Panamegley na Salita to, say Biblia, ibabangat itayo nen Jehova a Dios pian dugay pangusar tayod bilay, laman, tan kanonotan tayo. Napatnagan iya ed imbaga na anak ton si Jesus: “Arom si Jehova a Dios mo ed interon pusom tan ed interon kamarerwam tan ed interon nonot mo.” (Mateo 22:37) Malinew ya labay na Dios ya pablien tayoy bilay tan laman tayo. No nakakabat tayoy Jehova tan naaamtaan tayo ray pormisa to, sikatoy naaro tayo tan napabli tayoy amin ya ginawa to parad sikatayo. Ontulong iyad sikatayon paliisan so antokaman ya maneral ed laman tayo.

Oniay imbaga nen Jayavanth, sakey a doktor ed India ya 38 taon ya nansigarilyo: “Naaralan ko iray peligro na panagsigarilyo diad saray medical journal. Amtak ya makapuy, tan ibabagak ni ingen ed saray pasyentik ya itunda da itan ya bisyo. Balet siak a mismo et agko itan nitunda, anggan aminlima o amin-anem a beses ko lan sinali.” Anto sirin so tinmulong ed sikaton nitunda itan? Inkuan to: “Nitundak so panagsigarilyo nen nanaral ak na Biblia. Lapud labay kon paliketen si Jehova, apabiskeg ak ya itundan tampol itan a bisyo.”

Say imbugan asewek tan say mismon asewek na sigarilyo et makasamal. No nasungap so asewek ya imbuga na arum, nayarin pansengegan itan na cancer tan arum ni ran sakit, tan walay ompapatey ya 600,000 kada taon, ya kaslakan et bibii tan ugugaw.  Unong ed pasakbay na WHO, mapeligro ya nasungap so imbugan asewek na sigarilyo balanglan daiset o dakel.

Imbaga nen Jesus ya say panangaro ed kaparan too—say pamilya tayo, kakaaro, tan arum ni—et onkokomaduad panangaro ed Dios. “Arom so kaparam a too a singa ed sikan dili,” so inkuan to. (Mateo 22:39) No itultuloy tayo ray kagagawan mangipeligro ed saramay maapit ed sikatayo, agtayo ipapanengneng so panangaro ed kaparan too. Say tuan panangaro et pakiwasen to tayon unoren iyan simbawa na Biblia: “Mantultuloy komon ya anapen na kada sakey so pankaabigan na arum a too, aliwan say pankaabigan ton dili.”—1 Corinto 10:24.

Oniay nanonotan nen Armen ya tagad Armenia: “Akikasid siak so pamilyak ya itundak lay pansigarilyo ta naaapektoan ira. Balet agko labay ya aminen a walay mauges ya epekto na satan ed sikara.” Impaliwawa to no antoy akapanguman ed panagnonot to: “Say naaralan kod Biblia tan panangarod si Jehova so tinmulong ed siak pian nitunday panagsigarilyo tan naawat kon mapeligro itan aliwa labat ed siak noagta pati ed arum.”

Tinmulong ed si Olaf, Jayavanth, tan Armen so naaralan dad Biblia pian nitunday makapabaing a kagagawa ya mamipeligro ed sikara tan ed arum. Nitunda da itan aliwa labat ya lapud amta ran mapeligroy panagsigarilyo, noagta lapud inaro day Jehova tan labay dan napaliket. Nanengneng ed 1 Juan 5:3 so kaimportantian na panangaro: “Saya so kabaliksan na panangaro ed Dios, ya unoren tayo iray ganggan to; tan aliwan makapabelat iray ganggan to.” Siempre, aliwan naynay ya mainomay so pangunor ed saray prinsipyo na Biblia, balet no talagan inaro na sakey so Dios, aliwan mairap so onunor.

Panamegley na programan panagbangat ed interon mundo, tutulongan na Dios a Jehova iray minilyon ya totoo natan pian makalukpos odino napaliisan day pagmaliw ya aripen na sigarilyo. (1 Timoteo 2:3, 4) Asingsingger la ya panamegley na Panarian to—say gobierno ed tawen ya uuleyan na Anak to, si Jesu-Kristo—et ekalen la nen Jehova so maagum ya sistema na saray negosyo ya sengegan na impakaaripen na minilyon a totoo ed sigarilyo. Ekalen toy epidemya na panagsigarilyo tan gawaen ton perpekto so laman tan nonot na saray matulok ya totoo.—Isaias 33:24; Apocalipsis 19:11, 15.

No naiirapan kan itunday panagsigarilyo, agka onsusuko. No naaralan mon aroen si Jehova tan naalig moy panmoria tod panagsigarilyo, nawalaan ka met na determinasyon pian nitunda itan. Maliket iray Tasi nen Jehova ya personal da kan tulongan ya aralen tan iyaplika iray prinsipyo ed Biblia. Makaseguro ka ya no labay mon tulongan ka nen Jehova ya makalukpos ed panagsigarilyo, ikdan to kay biskeg tan pakayari ya kaukolan mo.—Filipos 4:13.