Waut Läsa weeten wellen
Woo huach wia de väaschte Stow von Salomo sienen Tempel?
De väaschte Stow wia de Engank no daut Heilje em Tempel. En de Biblen von de Niee-Welt-Äwasatunk, waut ver 2023 rutjejäft worden, säd daut: “De väaschte Stow wia 20 Ellen breet, krakjt soo breet aus daut Hus wia; un de Stow wia 120 huach” (2. Chr. 3:4, NW). En aundre Äwasatungen sajcht daut uk, daut dise Stow “120 Ellen” huach wia; daut wudd bedieden, dee wia 53 Meeta (175 Schoo) huach!
Oba en de enjlische Niee-Welt-Äwasatunk, waut aune 2023 jedrekjt wort, sajcht daut von de väaschte Stow von Salomo sienen Tempel: “Dee wia 20 Ellen huach”, ooda ojjefäa 9 Meeta (30 Schoo). a Well wie ons mol eenje Jrind fa dise Endrunk unjastonen.
En 1. Kjennichs 6:3 steit nich, woo huach de väaschte Stow wia. De Bibelschriewa Jeremia jeef en disen Varsch aun, woo breet un woo lank de väaschte Stow wia, oba nich, woo huach. En daut näakjste Kapitel rät hee von een deel besondre Sachen vom Tempel un beschrift dee met väl Eenselheiten, soo aus daut Mäa von Metol jegoten, de tieen Wauschbenkjen un de twee Koppa-Stendasch, waut butakaunt von de väaschte Stow stunden (1. Kjen. 7:15-37). Wan daut soo wia, daut de väaschte Stow äwa 50 Meeta huach wia, väl hecha aus aul daut aundre vom Tempel, woosoo schreef Jeremia dan nuscht doavon? Mau rajcht hundade Joaren lota schreewen de judische Schriewa doavon, daut de väaschte Stow nuscht hecha wia aus aulet aundre von Salomo sienen Tempel.
De Jelieede twiewlen, aus de Mieren von de väaschte Stow daut wudden jehoolen haben, wan dee wudd sennen 120 Ellen huach jewast. Ieeschtemma musten soone sea huage Jebieda von Steena un Tieejlen een sea grootet Ferment haben un no bowen han spetz woaren. Biejlikj soo wia daut met de Tempelpuaten en Ägipten. Oba Salomo sien Tempel wia aundasch. De Jelieede denkjen, daut de Mieren nich mea aus 6 Ellen, ooda 2.7 Meeta (9 Schoo) dikj wieren. De Jeschichtsforscha Theodor Busink, waut de ieeschtemmasche Buwoakjs unjasieekjen deit, unjastunt sikj dit un säd: “Wan eena doano kjikjt, woo dikj de Mieren von de väaschte Stow wieren, kaun de väaschte Stow nich 120 Ellen [huach] jewast sennen.”
Woomäajlich wort de Takjst von 2. Chronik 3:4 nich rajcht aufjeschräwen. Wan en eenje ieeschtemmasche Aufschreften en disen Varsch uk “120” steit, jeft daut oba uk aundre Aufschreften, waut von de Jelieede fa goot jetalt woaren, wua “20 Ellen” bennen steit; biejlikj de Codex Alexandrinus, waut mea aus 1,500 Joaren trigj jeschräwen wort, un de Codex Ambrosianus, waut mea aus 1,400 Joaren trigj jeschräwen wort. Wuarom wudd een Aufschriewa disen Fäla jemoakt haben un “120” jeschräwen haben? Wiels de Wieed fa “Hundat” un fa “Ellen” opp Hebräisch meist äwareen jeschräwen woaren. Doawäajen kaun daut sennen, daut een Aufschriewa “Hundat” jeschräwen haft enne Städ “Ellen”.
Wan wie ons uk aunstrenjen, soone Eenselheiten von Salomo sienen Tempel to vestonen, om ons een kloaret Bilt to moaken, kjikj wie oba besonda doano, fa waut dee steit: Dis Tempel wia een Schauten fa dän grooten jeisteljen Tempel. Sent wie nich sea dankboa, daut Jehowa aul siene Deena enjelot haft, am en sienen Tempel to deenen? (Heb. 9:11-14; Opb. 3:12; 7:9-17).
a Eene Footnoot lajcht daut noch dietelja ut. Dee sajcht: “Eenje oole Aufschreften sajen ‘120’, oba aundre Aufschreften un eenje Äwasatungen sajen ‘20 Ellen’.”