Pierwszy List do Tesaloniczan 5:1-28
Przypisy
Komentarze
czasy i pory: Zob. komentarz do Dz 1:7.
dzień Jehowy: W Biblii wyrażenie „dzień Jehowy” odnosi się do szczególnych okresów, gdy Bóg wykonuje wyroki na swoich wrogach i otacza chwałą swoje wspaniałe imię. Wyrażenie to pochodzi z Pism Hebrajskich (zob. np. Iz 13:6; Eze 7:19; Jl 1:15; Am 5:18; Abd 15; Sof 1:14; Za 14:1; Mal 4:5). Prorok Joel mówił o nadejściu „wielkiego, budzącego lęk dnia Jehowy” (Jl 2:31). Jego słowa zacytował Piotr w czasie Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. (zob. Dz 2:20 i komentarz). W I w. proroctwo Joela spełniło się w r. 70, gdy dzień Jehowy nastał dla Jerozolimy. Tutaj, w 1Ts 5:2, Paweł mówi o przyszłym dniu Jehowy, który jest tym samym co „wielki ucisk” zapowiedziany przez Jezusa (Mt 24:21; informacje na temat użycia w omawianym wersecie imienia Bożego: zob. Dodatek C3: wprowadzenie i 1Ts 5:2).
jak złodziej w nocy: Złodzieje zwykle przychodzą w nocy, nagle i niespodziewanie (Hi 24:14; Jer 49:9; Mt 24:43). Podobnie dzień Jehowy nadejdzie nagle i zaskoczy ludzi (2Pt 3:10; Obj 16:15). Wierni chrześcijanie stosują się do rady, żeby stale o nim pamiętać (Łk 12:39; Obj 3:3). Być może też będą zaskoczeni tym, jak nagle się rozpocznie (Mt 24:42-44; Łk 12:40), ale będą na niego przygotowani (1Ts 5:4).
natychmiast spadnie na nich nagła zagłada: Paweł wskazuje tutaj, że gdy ludzie ogłoszą „pokój i bezpieczeństwo”, w bardzo krótkim czasie albo nawet od razu spotka ich zagłada. Przyjdzie ona nagle, niespodziewanie i nie da się jej uniknąć. Żeby to podkreślić, Paweł używa dwóch greckich słów, oddanych jako „natychmiast spadnie” i „nagła”. Podobne zestawienie słów występuje w odniesieniu do nadejścia przyszłego dnia Jehowy również w Łk 21:34, gdzie zostało oddane jako „nagle” i „zaskoczył”.
jak bóle porodowe na kobietę ciężarną: Bóle porodowe pojawiają się nagle. Nie da się ustalić dokładnie, którego dnia i o której godzinie się rozpoczną. Ale kiedy już się zaczną, porodu nie można zatrzymać. Paweł używa tego porównania, żeby podkreślić, jak nagła i nieuchronna będzie nadchodząca zagłada (por. komentarz do Mt 24:8).
na pewno nie umkną: Dosł. „nie nie umkną”. W języku greckim razem z czasownikiem występują tutaj dwa przeczenia. Paweł podkreślił w ten sposób, że niegodziwi w żadnym wypadku nie umkną przed „nagłą zagładą”, która ‛spadnie na nich natychmiast’.
żeby ten dzień miał was zaskoczyć, tak jak dzień zaskakuje złodziei: W niektórych przekładach Biblii myśl tę oddano w taki sposób: „żeby ten dzień miał was zaskoczyć jak złodziej”. Tłumaczenie to opiera się na pewnej liczbie wczesnych greckich manuskryptów, w których słowo „złodziej” występuje w liczbie pojedynczej i jest podmiotem zdania składowego. Jednak wersja przyjęta w Przekładzie Nowego Świata też jest dobrze udokumentowana. Takie tłumaczenie pasuje do kontekstu, w którym Paweł pisze: „Nie jesteście w ciemności (...). Wszyscy jesteście synami światła i synami dnia” (1Ts 5:4, 5). Niezależnie od wersji główna myśl pozostaje taka sama: chrześcijanie nie powinni być zaskoczeni nadejściem dnia Jehowy.
jak dzień zaskakuje złodziei: W 1Ts 5:2 Paweł przyrównuje dzień Jehowy do złodzieja, który przychodzi nagle, bez ostrzeżenia. Jednak tutaj najwyraźniej używa innego porównania — dzień Jehowy przyrównuje do świtu. Gdy nastaje świt, wszystko jest lepiej widoczne i złodzieje, np. włamywacze, mogliby zostać zdemaskowani, więc kradną pod osłoną nocy (Hi 24:14; Jn 3:20). Mogą jednak być tak pochłonięci tym, co robią, że nadejście świtu ich zaskoczy. W przeciwieństwie do złodziei prawdziwi chrześcijanie są „synami światła” — ‛nie są synami nocy ani ciemności’ (1Ts 5:5). Oba użyte przez Pawła porównania, zarówno z tego wersetu, jak i z wersetu 2, podkreślają, że chrześcijanie muszą pozostawać czujni duchowo.
nie śpijmy: W Biblii grecki odpowiednik słowa „spać” często odnosi się do literalnego snu (Mt 8:24; Mk 4:38; 1Ts 5:7). W znaczeniu przenośnym może opisywać stan zobojętnienia czy brak czujności. Osoba, która śpi, zwykle nie jest świadoma upływu czasu ani tego, co się wokół niej dzieje. Podobnie jest z osobą, która śpi pod względem duchowym. Nie dostrzega, że pewne wydarzenia mają związek z zamierzeniem Jehowy i wskazują na szybkie zbliżanie się Jego dnia. W omawianym wersecie Paweł ostrzega chrześcijan, żeby ‛nie spali jak pozostali’, myśląc, że dzień sądu Bożego jest jeszcze odległy (2Pt 3:10-12).
miejmy trzeźwy umysł: Dosł. „bądźmy trzeźwi”. Użyte tu greckie słowo pojawia się też w 1Ts 5:8; 2Tm 4:5; 1Pt 1:13; 4:7 („uważajcie”); 5:8.
napierśnik wiary i miłości: W tym wersecie Paweł za pomocą dwóch części zbroi ilustruje trzy ważne cechy chrześcijańskie — wiarę i miłość oraz nadzieję (zob. komentarz do sformułowania jako hełm — nadzieję wybawienia w tym wersecie oraz komentarz do 1Ts 1:3). Tak jak napierśnik chroni literalne serce żołnierza, tak wiara i miłość chronią symboliczne serce chrześcijanina. Na polu bitwy wyposażenie żołnierza może zadecydować o jego życiu lub śmierci. Porównanie użyte przez Pawła podkreśla więc, że wiara i miłość są dla chrześcijanina niezbędne. Z kolei w Ef 6:14 napierśnik symbolizuje prawość.
jako hełm — nadzieję wybawienia: Tak jak hełm chroni głowę żołnierza, tak „nadzieja wybawienia” chroni umysł chrześcijanina. Paweł wspomina o tym symbolicznym hełmie, jak również o „napierśniku wiary i miłości”, gdy omawia znaczenie czujności duchowej (1Ts 5:6, 7). Chrześcijanin, który nosi na głowie symboliczny hełm, ‛uważnie wypatruje nagrody’, tak jak kiedyś Mojżesz (Heb 11:26). Ta niezachwiana nadzieja na wybawienie sprawia, że pozostaje duchowo czujny (zob. komentarz do Ef 6:17).
śpimy: Lub „śpimy snem śmierci”. Występujące tu greckie słowo jest używane w związku ze śmiercią (Mt 9:24; Mk 5:39 i komentarz; Łk 8:52). Gdy Paweł pisze: „czy czuwamy, czy śpimy”, najwyraźniej używa słowa „śpimy” właśnie w odniesieniu do tych, którzy umarli, a słowa „czuwamy” — do tych, którzy żyją.
zachęcajcie: Lub „pocieszajcie”. To samo greckie słowo pojawia się w 1Ts 4:18 (zob. komentarz do Rz 12:8).
przewodzą wam: Lub „kierują wami; przewodniczą wam”. Greckie słowo proístemi dosłownie znaczy „stanąć przed; stanąć na przedzie” i może przekazywać myśl o przewodzeniu, prowadzeniu, kierowaniu, okazywaniu zainteresowania i troski.
udzielają (...) rad: Użyte tu greckie słowo nouthetéo jest połączeniem wyrazu nous, czyli „umysł”, i títhemi, czyli „kłaść; wkładać”. Nasuwa skojarzenie z wkładaniem w kogoś jakichś myśli. W niektórych kontekstach, jak np. w 1Ts 5:14, może znaczyć „ostrzegać”.
okazujcie im (...) nadzwyczajne względy: Greckie słowo przetłumaczone tu na „nadzwyczajne” jest połączeniem trzech wyrazów, oznaczających „ponad”, „więcej niż” i „w obfitości”. Całe sformułowanie podkreśla, jak bardzo chrześcijanie powinni kochać i cenić ‛tych, którzy wśród nich ciężko pracują’ (1Ts 5:12).
ostrzegajcie: Lub „napominajcie” (zob. komentarz do 1Ts 5:12).
nieporządnych: Użyte tu greckie słowo często występowało w odniesieniu do żołnierzy nietrzymających się szyku lub niezdyscyplinowanych. Józef Flawiusz, historyk z I w. n.e., posłużył się nim, pisząc o żołnierzach, którzy „ruszyli do walki w bezładzie” (Dawne dzieje Izraela, XV, V, 4). W potocznej grece opisywało osobę leniwą, bezczynną, ale częściej odnosiło się do kogoś, kto nie stosował się do powszechnie przyjętych zasad. Paweł użył tego terminu w szerokim znaczeniu — w stosunku do tych w zborze chrześcijańskim, którzy byli nieposłuszni i poważnie naruszali zasady chrześcijańskie (1Ts 4:11; 2Ts 3:6).
pocieszajcie: Użyty tu grecki czasownik paramythéomai występuje też w Jn 11:19, 31, gdzie mowa o Żydach, którzy ‛przyszli pocieszyć’ Marię i Martę po śmierci ich brata, Łazarza. Przekazuje myśl o podnoszeniu kogoś na duchu i kryje w sobie bardzo duży stopień czułości (zob. komentarz do 1Ko 14:3, gdzie pokrewny rzeczownik paramythía również został przetłumaczony na „pocieszać”).
przygnębionych: Lub „zniechęconych”. Występujące tu greckie słowo oligòpsychos można dosłownie przetłumaczyć na „mających małą duszę”. Starożytni pisarze greccy używali terminu o przeciwstawnym znaczeniu, czyli „mający wielką duszę”, w odniesieniu do osób pewnych siebie i samowystarczalnych. Wydaje się więc, że słowo oligòpsychos, którym posłużył się tu Paweł, dotyczy też osób o niskim poczuciu własnej wartości. W Septuagincie jest ono odpowiednikiem hebrajskich słów, które można też oddać jako „zatroskany” i „załamany” (Iz 35:4; 54:6). Niektórzy chrześcijanie w Tesalonice mogli być zniechęceni z powodu prześladowań albo śmierci kogoś ze współwyznawców (1Ts 2:14; 4:13-18). Paweł nie pisze, żeby takie przygnębione osoby napominać czy ostrzegać, ale żeby je pocieszać i zachęcać (zob. komentarz do słowa pocieszajcie w tym wersecie).
wobec wszystkich bądźcie cierpliwi: Greckie słowa oznaczające „cierpliwość” i „być cierpliwym” odnoszą się do okazywania wytrwałości połączonej ze spokojem i do powstrzymywania się od gniewu — cech, które Jehowa i Jezus nieustannie okazują ludziom (Rz 2:4; 9:22; 1Tm 1:16; 1Pt 3:20; 2Pt 3:9, 15; zob. komentarz do Gal 5:22). Chrześcijanie jako naśladowcy Jehowy i Jezusa też powinni być cierpliwi (1Ko 11:1; Ef 5:1). Grecki czasownik oznaczający „być cierpliwym” występuje dwa razy w przypowieści Jezusa o dwóch niewolnikach. Każdy z nich błagał swojego wierzyciela: „Bądź wobec mnie cierpliwy” (Mt 18:26, 29). „Zły sługa” nie okazał cierpliwości ani miłosierdzia, nie chciał darować długu — w przeciwieństwie do swojego pana, który w przypowieści Jezusa przedstawiał Jego niebiańskiego Ojca, Jehowę (Mt 18:30-35). Z tej przypowieści, jak również z 2Pt 3:9, gdzie występuje ten sam grecki czasownik co tutaj, wynika, że cierpliwość ma związek z miłosierdziem i gotowością do przebaczania.
Nieustannie się módlcie: Paweł nie oczekiwał, że Tesaloniczanie będą się bez przerwy modlić. Zachęcał ich raczej, żeby stale pamiętali o modlitwie — żeby zawsze prosili Boga o kierownictwo, zdając sobie sprawę ze swojej zależności od Niego w każdej dziedzinie życia (Prz 3:6). Podobnej zachęty Paweł udzielał chrześcijanom również w innych swoich listach (Rz 12:12; Ef 6:18; Flp 4:6; Kol 4:2).
Nie gaście ognia ducha: Zwrot „gasić ogień” jest tu odpowiednikiem jednego greckiego czasownika, który dosłownie znaczy „gasić; tłumić”. W Mk 9:48 czasownik ten pojawia się w związku z symbolicznym ogniem, a w Heb 11:34 — literalnym. W omawianym wersecie Paweł używa go w sensie przenośnym w odniesieniu do ducha świętego, czyli czynnej siły Boga. Ten duch może płonąć w chrześcijanach jak ogień i pobudzać ich do mówienia i działania zgodnie z wolą Jehowy (zob. Rz 12:11 i komentarz oraz komentarz do Dz 18:25). Gdyby chrześcijanin pozwolił, żeby na jego myśli i postępowanie wpływała grzeszna natura, a nie święty duch Boży, to w gruncie rzeczy lekceważyłby tego ducha, niejako gasił go w swoim sercu (Gal 5:17; 1Ts 4:8).
proroctwami: Chodzi o orędzia pochodzące od Boga (zob. Słowniczek pojęć, „Proroctwo”). Ktoś, kto ‛gardzi proroctwami’, traktuje je jako bezwartościowe, ignoruje lub odrzuca.
Wszystko sprawdzajcie: Lub „upewniajcie się o wszystkim”. Słowa te wskazują, że chrześcijanie muszą się upewniać, czy wszystko, w co wierzą, jest zgodne z wolą Bożą (por. Dz 17:11). W kontekście tej zachęty, w wersecie 20, Paweł napisał: „Nie gardźcie proroctwami”. Sugeruje to, że chrześcijanie w Tesalonice mieli sprawdzać, czy proroctwa, w które uwierzyli, rzeczywiście pochodziły od Boga. W I w. niektórzy naśladowcy Chrystusa mieli „dar prorokowania” (Rz 12:6; 1Ko 14:1-3). Ale Jezus zapowiedział, że pojawią się też fałszywi prorocy (Mt 24:11, 24; Mk 13:22). Chrześcijanie musieli więc zwracać uwagę na to, kto wypowiada dane proroctwo (Mt 7:16-20) i czy jest ono zgodne z treścią natchnionych Pism. Kiedy Paweł pisał do Tesaloniczan (ok. 50 n.e.), prawdopodobnie jedyną istniejącą częścią Chrześcijańskich Pism Greckich była Ewangelia według Mateusza. Dlatego żeby ustalić, czy jakieś proroctwo lub nauka pochodzą od Boga, należało bardzo uważnie analizować Pisma Hebrajskie.
sprawdzajcie: Grecki wyraz użyty tu przez Pawła można też przetłumaczyć na „poddawajcie próbie” lub „badajcie”. Zawiera on myśl o starannym, szczegółowym zbadaniu czegoś, żeby się upewnić, że jest prawdziwe. Posługiwano się nim w związku z badaniem metali szlachetnych pod kątem ich autentyczności. Tego samego greckiego słowa Paweł używa w Rz 12:2 (zob. komentarz) w sformułowaniu „sami mogli się przekonać”.
wasz duch, dusza i ciało, bracia: Żarliwa, płynąca z serca modlitwa Pawła za braci w Tesalonice, zapisana w wersetach 23 i 24, odzwierciedla jego głęboką troskę o duchową pomyślność całego zboru chrześcijańskiego w I w. W tym kontekście trzy wymienione terminy najwyraźniej mają następujące znaczenie: duch to nastawienie dominujące w zborze (zob. komentarze do 1Ko 5:5; Gal 6:18 i Słowniczek pojęć, „Duch”); dusza to życie, czyli istnienie, zboru (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”); ciało to całe grono chrześcijan namaszczonych duchem tworzących zbór (por. 1Ko 12:12, 13). Szczera troska Pawła o współwyznawców jest widoczna w jego prośbie, żeby Bóg ‛w pełni ich uświęcił’ i żeby ‛byli pod każdym względem zdrowi’.
podczas obecności naszego Pana, Jezusa Chrystusa: Zob. komentarz do 1Ts 2:19.
świętym pocałunkiem: Zob. komentarz do Rz 16:16.
Pana: W takim kontekście tytuł „Pan” może się odnosić albo do Jehowy Boga, albo do Jezusa Chrystusa. Jeśli treść Pism Hebrajskich i bezpośredni kontekst nie wskazują wyraźnie, że w danym miejscu można przywrócić imię Boże, Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata zachował słowo „Pan”, żeby uniknąć wykraczania poza granice obowiązujące tłumacza (zob. Dodatek C1). Chociaż niektóre przekłady Chrześcijańskich Pism Greckich na hebrajski i inne języki zawierają w omawianym wersecie imię Boże, to „Pan” równie dobrze może odnosić się tu do Pana Jezusa Chrystusa (1Ts 5:28).
niezasłużoną życzliwość: W niektórych manuskryptach na końcu tego listu występuje słowo „amen”. Chociaż niektóre listy Pawła rzeczywiście kończą się tym słowem (Rz 16:27; Gal 6:18), to tutaj lepiej udokumentowana jest krótsza wersja.
Multimedia
W I w. n.e. żołnierze rzymscy nosili różne rodzaje pancerzy chroniących klatkę piersiową i plecy. Wysocy rangą oficerowie używali napierśnika, który składał się z dwóch metalowych części dopasowanych do ciała, połączonych ze sobą za pomocą zawiasów, sprzączek i rzemyków (1). Wielu żołnierzy nosiło pancerz łuskowy (2). Był on wykonany z łusek z żelaza lub brązu, przymocowanych do skórzanego albo lnianego podłoża. Inni nosili pancerz łańcuszkowy, zakładany na skórzany kaftan (3). Składał się on z tysięcy żelaznych pierścieni ułożonych w rzędy i połączonych ze sobą. Dobrze chronił żołnierza i był lżejszy niż inne napierśniki. Paweł posłużył się przykładem napierśnika, żeby zilustrować, jak prawość, wiara i miłość chronią chrześcijanina (Ef 6:14; 1Ts 5:8).
Na ilustracji pokazano dwa rodzaje hełmów używanych przez rzymskich żołnierzy w I w. n.e. Wykonywano je z brązu lub żelaza. Z tyłu miały osłonę karku, a po bokach napoliczniki. Większość hełmów miała też osłonę czoła, która absorbowała uderzenia. Wszystkie były wyściełane, żeby można je było nosić przez dłuższy czas. Najwyraźniej żołnierze sami kupowali sobie zbroję, w tym hełm. Paweł na przykładzie hełmu pokazuje, jaką ochronę może zapewnić nadzieja. Tak jak hełm chronił przed ciosami głowę żołnierza, tak „nadzieja wybawienia” chroni zdolność myślenia chrześcijanina i pomaga mu nie stracić z oczu obiecanego życia wiecznego (1Ts 5:8, 9; Tyt 1:2).
Pokazano tu niektóre przybory pisarskie dostępne w I w. n.e. Pisarze mogli posługiwać się piórem z odpowiednio przyciętej trzciny, która rosła nad Nilem. Zwykle używali taniego, czarnego atramentu umieszczonego w kałamarzu. Pisali na różnego rodzaju materiałach, takich jak drewniane i gliniane tabliczki, pergamin czy papirus. W wypadku długich listów można było użyć rolki papirusu, a jego nadmiar odciąć i zachować na później. Z myślą o krótkim liście kupowano pojedynczy arkusz, który sprzedawca odcinał z rolki. Z reguły listy były krótkie. Przykładem listu przeciętnej długości jest list Pawła do Filemona. Natchnione listy spisane przez uczniów Jezusa stanowią większość ksiąg Chrześcijańskich Pism Greckich.