کیہہ توانوں پتہ اے؟
یُوناہ نبی دے زمانے دے بعد شہر نینوہ دے نال کیہہ ہویا؟
ستویں صدی قبلازمسیح تک اسور دُنیا دی سب توں وڈی حکومت بن چُکیا سی۔ برٹش میوزیم دی ویبسائٹ دے مطابق ایہہ حکومت ”مغربی سائپرس توں لے کے مشرقی ایران تک پھیلی ہوئی سی تے کجھ سالاں تک مصر وی ایہدا حصہ سی۔“ اسور دے دارالحکومت دا ناں نینوہ سی جیہڑا دُنیا دا سب توں وڈا شہر سی۔ ایہدے چ بوہت شاندار یادگاراں، بڑے ای سوہنے باغ، عالی شان محل تے وڈیاں وڈیاں لائبریریاں سن۔ شہر نینوہ دِیاں دیواراں تے بنیاں تصویراں توں پتہ چلدا اے کہ اسور دے دُوجے بادشاہواں وانگوں بادشاہ اشوربنیپال وی اپنے آپ نُوں ”دُنیا دا بادشاہ“ کہندا سی۔ اوہدی حکومت دے دوران اِنج لگدا سی کہ اسور تے شہر نینوہ نُوں کوئی وی ہرا نئیں سکدا۔
اوس زمانے چ اسور سب توں وڈا ملک تے عالمی طاقت سی۔
پر جدوں اسور دی طاقت زوراں تے سی تے یہوواہ دے نبی صفنیاہ نے پیشینگوئی کیتی کہ یہوواہ اسور نُوں اجاڑ دَوے گا تے نینوہ نُوں ریگستان وانگوں سُکھا دَوے گا۔ ایہدے علاوہ یہوواہ دے نبی ناحوم نے وی ایس شہر بارے ایہہ پیشینگوئی کیتی: چاندی لٹ لوَو، سونا لٹ لوَو! شہر خالی، سنسان تے ویران اے۔ جیہڑا وی تینوں ویکھے گا تیرے توں دُور بھجے گا تے کہوے گا کہ نینوہ تباہ ہو گیا اے۔ (صفنیاہ 2:13؛ ناحوم 2:9، 10؛ 3:7) ایہناں پیشینگوئیاں نُوں سُن کے شاید لوکاں نے سوچیا ہووے کہ ”اِنج تے کدی وی نئیں ہو سکدا۔ بھلا اسور ورگی طاقتور حکومت توں کوئی جت سکدا اے۔“ لوک ایس گل تے یقین نئیں کر رہے سن۔
نینوہ کھنڈر بن گیا!
فیر اوہی ہویا جدے بارے کسے نے سوچیا وی نئیں سی۔ ستویں صدی قبلازمسیح دے آخر چ اسور تے بابلیاں تے مادیاں دی فوج نے قبضہ کر لیا تے شہر نینوہ اُجڑ گیا۔ ہُن ایہہ شہر کسے نُوں یاد تک نئیں۔ اِک کتاب چ دَسیا گیا اے: ”پنجویں صدی عیسوی توں لے کے سولہویں صدی عیسوی تک نینوہ کھنڈر بن گیا۔ تے لوک ایہنوں صرف ایس وجہ توں جان دے سن کیونکہ ایہدا بائبل چ ذکر ہویا اے۔“ اِک ہور کتاب چ دَسیا گیا اے کہ اَٹھارہویں صدی دے شروع تک کسے نُوں ایہہ پتہ وی نئیں سی کہ اسور دا دارالحکومت نینوہ کدی ہے وی سی۔ لیکن فیر 1845 چ پرانے زمانے دِیاں چیزاں بارے تحقیق کرن والے اِک ماہر آسٹن ہینری لے یارڈ نے شہر نینوہ دے کھنڈراں دی کھدائی کرنی شروع کیتی۔ اوتھے اوہناں نُوں جیہڑیاں چیزاں ملیاں اوہناں توں ایہہ پتہ چلیا کہ نینوہ بڑا عالیشان شہر ہوندا سی۔
بائبل چ شہر نینوہ بارے جیہڑیاں پیشینگوئیاں لکھیاں نیں، اوہ پوریاں ہوئیاں۔ ایہناں پیشینگوئیاں نُوں پڑھ کے ایس گل تے ساڈا ایمان ہور پکا ہو جاندا اے کہ بائبل چ اَج دِیاں حکومتاں بارے جیہڑیاں پیشینگوئیاں لکھیاں نیں، اوہ وی ضرور پوریاں ہون گیاں۔—دانیایل 2:44؛ مکاشفہ 19:15، 19-21۔
