Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Koasoiaiong Noumw Seri kan Duwen Wia Nsenen Pwopwoud

Koasoiaiong Noumw Seri kan Duwen Wia Nsenen Pwopwoud

Sawas kan ong Peneinei Pwehn Kak Ahneki Nsenamwahu

Koasoiaiong Noumw Seri kan Duwen Wia Nsenen Pwopwoud

Emen serepein pwulopwul me adaneki Alicia * nda: “Ekei pak I kin men ese mehkot me pid duwen wia nsenen pwopwoud, ahpw I kin pehm me ma I pahn peidek rehn ei pahpa oh nohno, ira pahn medewe me I kin wia mehkot suwed.”

En Alicia nohno me adaneki Inez nda: “I uhdahn men mwohndi rehn nei serepeino oh koasoiaiong duwen wia nsenen pwopwoud ahpw e kin kedirepwki pein eh kedirepw kan. E apwal en diar iahd me e kin pisek.”

RAHNWET, wia nsenen pwopwoud kin mihla wasa koaros. Nan TV, kasdo kan, nan doaropwe, kilel oh wasahn kasal dipwisou kan. Ihte wasa me koasoipen met sohte kin wiawi ie, iei nanpwungen pahpa nohno oh seri kan. Emen me pwulopwul me adaneki Michael nan Canada nda: “I men ei pahpa oh nohno en ese ia uwen kasalo, kapwunod oh kanamenek en koasoiaiong ira duwen wia nsenen pwopwoud. Ahpw, e mengei en koasoia duwen met ong emen kompoakepahmw.”

Pali laud en ahnsou, pahpa oh nohno pil kin duwehte neirail seri kan me sohte men koasoia duwen ire wet. Emen sounpadahk en pelien roson mwahu me adaneki Debra W. Haffner koasoia nan nah pwuhk mepwukat: “Pahpa nohno tohto ndaiong ie me re kin pwainda nein neirail seri kan pwuhk me pid duwen ahn emen pepehm ong wia nsenen pwopwoud de ahnsou me paliweren emen tepidahr wiahla paliweren aramas laud. Re kin pwilikihdi pwuhk pwukat nan en me pwulopwul kan pere oh sohte kin koasoiaiong irail audepe.” Haffner nda me e sansal dahme re men ndaiong neirail seri ko: “Se men kumwail en esehla duwen paliwaramwail kan oh duwen wia nsenen pwopwoud; ihte se sohte men koasoiaiong kumwail duwen met.”—Beyond the Big Talk.

Ma kowe me pahpa de nohno, ke anahne ahneki madamadau me weksang met. E uhdahn kesempwal ken pein koasoiaiong noumw seri kan duwen wia nsenen pwopwoud. Medewe duwen kahrepe siluh:

1. Madamadau en sampah ong wia nsenen pwopwoud wekila. James me sounpar 20 koasoia: “Aramas solahr kin medewe me wia nsenen pwopwoud ongete ohl oh lih pwopwoud. Met mie wia nsenen pwopwoudki ewe, kahwe oh doadoahngki Internet de cellphone pwehn koasoiapene duwen tiahk en wia nsenen pwopwoud.”

2. Noumw seri kan kak rong ire sapwung kan ni ar tikitik. Emen nohno me adaneki Sheila nda: “Irail pahn rong duwen wia nsenen pwopwoud ni ahnsou me re pahn tepida iang sukuhl oh re sohte pahn ahneki madamadau pwung me ke men ren ahneki.”

3. Mie en noumw seri kan peidek me pid duwen wia nsenen pwopwoud ahpw re sohte pahn kak pein tapiada koasoiaiong uhk. Ana sang Brazil me sounpar 15 nda: “Ni mehlel, I uhdahn sehse ia duwen ei pahn tapiada koasoiaiong ei pahpa oh nohno duwen wia nsenen pwopwoud.”

Ni mehlel, koasoiaiong noumw seri kan duwen wia nsenen pwopwoud iei kisehn omw pwukoahn pahpa oh nohno sang rehn Koht. (Episos 6:4) Mehlel me e sohte pahn soanamwahu ong kumwa oh pil noumwa seri kan. Ahpw mie kamwahupe. Duwehte me Danielle me sounpar 14 koasoia, me pil me pwulopwul tohto pwungki, “Se men sukuhlki duwen wia nsenen pwopwoud sang rehn at pahpa oh nohno, a kaidehn sang rehn sounpadahk kan de prokram kan nan TV.” Eri, ia duwen omw pahn kak koasoiaiong noumw seri kan duwen oaralap kesempwal wet mendahki e sohte soanamwahu de mengei? *

Nin Duwen Arail Sounpar

Seri kin tepida rong duwen nsenen pwopwoud ni arail tikitik. Suwed sang met, iei ire mehlel ehu me “ni imwin rahn akan,” aramas suwed pahn “nantihweite sang ni me suwed ong ni me suwedsang.” (2 Timoty 3:1, 13) E me kansensuwed pwehki aramas laud kan kin wia tiahk en nsenen pwopwoud me sapwung ong seri kan oh kauwehla arail mour.

Ihme kahrehda e inenen kesempwal ken tepida padahkihong noumw seri kan ahnsou me re tikitik. Emen nohno sang Sehmen me adaneki Renate nda: “Ma ke pahn awih lao re lel sounpar eisek samwa, re solahr pahn men koasoiong uhk ni saledek pwehki re namenek de masepwehk pwehki wekidekla kan tepidahr wiawi nan paliwararail.” Sawas me keieu mwahu iei en kihong seri kan ire kan me konehng arail sounpar.

Ong seri me saik lel sounpar en sukuhl: Padahkihong irail eden arail dipwisoun kaparapar kan oh kasalehda me sohte emen pahn doahke wasa pwukat. Emen nohno nan Mexico me adaneki Julia nda: “I tepida padahkihong nei pwutako ahnsou me e sounpar siluh. En ese me sounpadahk kan, sounepwel seri kan de seri laud kan kak tiahk suwedih nei pwutako kin wia iren kapwunod ehu ong ie. E anahne ese ia duwen eh pahn pere ih sang irail akan me e sohte ese.”

SONG WIA MET: Kaiahnehda noumw serio en sapeng ni ngihl kehlail ma emen kin song en mwadonge eh dipwisoun kaparapar akan. Karasepe, ke kak padahkihong noumw serio en nda: “Ke dehr! I pahn ndahda!” Kaesehki noumw serio me e sohte sapwung en ndahda mehnda ma aramaso inoukihong me e pahn kihong ih kisakis de kamasepwehki ih. *

Seri me lelehr sounpar en iang Elementary: Ekisekis, kalaudehla en noumw serio eh wehwehki duwen ire wet. Emen pahpa me adaneki Peter nda: “Mwohn omw pahn koasoiong seri kan, kilang mahs dahme irail wehwehkier me pid duwen ireo oh ma re men kalaudehla dahme re esehier. Ke dehr iding irail en koasoia met ma re sohte men. E pahn mengei en koasoia duwen met ma ke kin kalapw iang noumw seri kan.”

SONG WIA MET: Wiahda ahnsou ken ekisekis koasoakoasoiong irail a kaidehn pak ehute koasoia soahng koaros. (Deuderonomi 6:6-9) Ni ahl wet ke sohte pahn kahrehiong noumw seri kan en soansuwed. Patehng met, ni arail lalaudla re pahn alehdi uwen ire kan me re anahne me pahrekiong ar koahiek.

Ong me pwulopwul kan me solahr wia seri kei: Met iei ahnsou me noumw seri anahne ese duwen nsenen pwopwoud, mehkan me pid paliwararail, ar pepehm oh tiahk pwung. Ana me sounpar 15 me koasoiepe wiawi mwoweo, nda: “Pwutak oh serepein kan nan ei sukuhlo kin tepidahr wia nsenen pwopwoud. I medewe me nin duwen Kristian men, I anahne ese soahng kan duwen wia nsenen pwopwoud. Pwehki eh wia mehkot kanamenek en koasoia duwen nsenen pwopwoud, I anahne ese duwen met.” *

Iren kaweid: Me pwulopwul kan pahn perki idek peidek kan pwehki arail masak pahpa nohno de medewe me irail kin wia mehkot suwed. Ih met me emen pahpa me adaneki Steven diarada. E nda: “Nait pwutako kin pweiek en koasoia duwen mehkan me pid nsenen pwopwoud. Ahpw mwuhr se diarada me e kin pehm me se kin medewe me e kin wia mehkot suwed. Se padahkihong me se sohte kin koasoia soahng pwukat pwehki se medewe me e kin wia soahng suwed kan. Ihte se men ese ma e ese ia duwen eh pahn powehdi kahpwal kan me e pahn lelohng.”

SONG WIA MET: Ke dehr inenkihong noumw serio peidek kan duwen ire kan me pid nsenen pwopwoud. Ahpw ke kak idek reh dahme ienge tohnsukuhl kan kin medewehki ireo. Karasepe, ke kak idek: “Aramas tohto kin medewe me doadoahngki ewe pwehn wia nsenen pwopwoud kaidehn uhdahn wia nsenen pwopwoud. Ih me iengomw tohnsukuhl kan kin medewe?” Soangen wiepen peidek wet pahn kamwakid ih en kasalehda pein eh madamadau kan.

Powehdi Pepehm en Soansuwed

Mehlel me koasoiong noumw seri kan duwen nsenen pwopwoud kakete wia ire me keieu apwal ong uhk. Ahpw e uhdahn pahn wia kamwahu ehu ong uhk. Emen nohno me adaneki Diane nda: “Mwurin ahnsoukis, pepehm en soansuwed pahn sohla mie oh koasoiong noumw seri duwen nsenen pwopwoud pahn uhd wiahla ahnsou mwahu en karanihala noumw serio.” Steven me kitail koasoia mwoweo pwungki met oh nda: “E pahn mengeila en koasoia duwen ire kan me pid nsenen pwopwoud ma ke koasoanehdi en kin saledek en koasoia sohte lipilipil soahng kan me kin pwarada nan peneinei. Pepehm en soansuwedo sohte kin uhdahn sohla mie, ahpw kapehse ni saledek kesempwal ong mouren peneinei Kristian ehu en nsenamwahu.”

[Nting tikitik kan me mi pah]

^ Ahd kan nan ire wet wekidekla.

^ Ire wet pahn kasalehda anahnepen omw pahn koasoiaiong noumw seri kan duwen wia nsenen pwopwoud. Ehu ire me pahn kohda mwuhr pahn kasalehda ia duwen omw pahn padahkihong irail kesempwalpen tiahk mwahu.

^ Poahsoanda sang pali 171 en pwuhken Sukuhlki Sang Sounpadahk Lapalapo me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.

^ Ke kak doadoahngki irelaud 1-5, 28, 29 oh 33 en pwuhken Questions Young People Ask​—Answers That Work, Volume 2 (lokaiahn wai) me Sounkadehdehn Siohwa kan wiahda.

[Koakon nan pali 20]

IA DUWEN OMW PAHN SAPENG . . .

Wadek ire pwukat sang irail me pwulopwul kan nan sampah pwon, oh medewe ia duwen omw pahn sapeng peidek pwukat.

• “Ei pahpa oh nohno kin ndaiong ie en wadek ire kan me pid duwen nsenen pwopwoud oh ma mie ei peidek a ien idek rehra. Ahpw I men ira en koasoiaiong ie laud sang met.”​—Ana, Brazil.

Dahme kahrehda ke leme me e kesempwalki ken dehr ihte kihong noumw seri kan en wadek pwuhk kan?

• “I ese soangen wiewiahn nsenen pwopwoud me sapwung tohto me aramas kin wia oh I lemeleme me ei pahpao sohte ese duwen mepwukat. E pahn uhdahn pwuriamweikihla ma I idek reh mepwukat.”​—Ken, Canada.

Soangen iren kapwunod dah kan me noumw seri kakete ahneki me pid eh pahn koasoiong uhk duwen eh madamadau kan?

• “Ni ahnsou me I lemehda ien idek rehn ei pahpa oh nohno duwen nsenen pwopwoud, ira sapeng ie ni ahl ehu me likamwete re medewe me I kin wia mehkot suwed oh idek rehi, ‘Dahme kahrehda ke idengki met? Mie mehkot wiawi?”—Masami, Japan.

Ni ahnsou me noumw seri kin idek peidek kan duwen nsenen pwopwoud, ia duwen mwomwen omw pasapeng eh kak kamengeila de kahpwalihala amwa koasoipene duwen ire wet?

• “E pahn mwahu ma ei pahpa oh nohno padahkihong ie me ira pil kin idek soangen peidek wet ni ahnsou me re mi nan ei sounpar oh e sohte sapwung.”​—Lisette, France.

Ia duwen omw kak sewese noumw seri en kak soanamwahu ni eh pahn koasoiaiong uhk duwen nsenen pwopwoud?

• “Ei nohno kin idek rehi peidek kan me pid nsenen pwopwoud, ahpw ni ngihl kamantik. I pehm me met kesempwal pwe serio en dehr pehm me pahpa oh nohno kin kadeik ih.”​—Gerald, France.

Ia mwomwen ngilen omw koasoi ni omw kin koasoiong noumw seri duwen nsenen pwopwoud? Ke anahne kamwahwihala?