REBECAQA chʼisiyaykusqanman jina muyuyninpi kaj orqosta qhawarerqa. Ashkha semanastaña viajasqanrayku camellopi puriyta yachaykukusharqaña. Payqa Harán jallpʼapi wiñakorqa, chaymantataj karupiña kasharqa. Ichá niña ujtawan familianwan tinkukunmanchu karqa. Chantapis imachus paywan aswan qhepaman kananpi tʼukurishanman karqa, astawanraj chayashaspañaqa.

Camellospi rejkunaqa Canaán jallpʼata, Néguev jallpʼata ima pasarqanku (Génesis 24:62). Ichapis chay jallpʼaqa chʼaki karqa, nitaj imapis allinta poqojchu, jinapis animalesta uywanapaj sumaj karqa. Chayrayku Rebecaqa ichá ñanpi ovejasta rikorqa. Chaywanpis, payta pusashasqan machitu runaqa, imaynachus chay lugar kasqanta yacharqaña. Chantapis patronninman imastachus willananmanta kusisqa kasharqa: Rebeca Isaacwan casarakuyta munasqanta. Chaywanpis Rebecaqa ichá tʼukurisharqa imaynachus kausaynin qhepaman kananpi, imaynachus Isaac kasqanpi ima. Paytaqa mana rejsillarqapischu. Paypaj jinachus manachus Isaac kananpi tʼukurishallanmantaj karqa.

Kay tiemponchejpi qharej tatasnin, warmej tatasninwan wawasninkuta casarachinankupaj parlasqankoqa, ichá mana allinpaj qhawasqachu kanman. Chaywanpis wakin suyuspeqa ajinatapuni casarakunku. Imayna kajtinpis, Rebecaqa mana rejsisqan jallpʼaman risharqa. Arí, Rebecaqa sinchʼi creeyniyojpuni karqa, nitaj imatapis manchachikorqachu. Pay jina kayqa, yanapawasunman kausayninchejpi ima chʼampay kajtinpis. Chantapis Rebecaqa sinchʼi creeyninta waj jinasmanta rikuchillarqataj.

Rebecaj kausaynenqa uj diallapi mana suyashajtin waj jinaman tukorqa. Payqa Harán jallpʼapi chayri qayllanpi tiyakorqa, chaytaj Mesopotamiapi kasharqa. Familianqa mana Haranpi tiyakoj runas jinachu Sin nisqa diosta yupaycharqanku, astawanpis Jehová Diosllata yupaycharqanku (Génesis 24:50).

Rebecaqa kʼachita karqa. Chaywanpis mana rijchʼaynillanpichu, astawanqa llimphu kausayniyoj kasqanrayku. Qhapaj familiamanta, empleadosniyojtaj kaspapis mana lulusqachu karqa, astawanqa sumajta trabajayta yachaj. Chay tiempomanta warmis jina, wasipi ashkha ruwanasta ruwaj. Tardeyaytataj pʼuñitunta qʼepiriykukuspa familianpaj yakuman rej (Génesis 24:11, 15, 16).

Uj kuteqa yakuman rispa pʼuñunta juntʼachejtinkama uj machitu runa qayllaykuspa nerqa: “Uj chhika yakuta qoriway ujyanaypaj pʼuñuykimanta”, nispa. Uj chhika yakitullata mañakuspapis kʼachamanta parlapayarqa. Rebecaqa chay runa karumanta jamushasqanta reparaspa, usqhayllata pʼuñunta uraykuchispa yakuta jaywarqa, mana uj chhikitallatachu manaqa chʼakiynin thasnukunankama. Chantapis repararqa chunka camellosniyoj kasqanta, animales yakuta ujyaj kanku chaypitaj mana yaku kasqanta ima. Rebecaqa chay runa sumajta qhawashasqanta repararqa, payta yanapariytataj munarqa. Chayrayku nerqa: “Camellosniykipajpis yakuta orqhopusqayki, sajsakunankukama ujyanankupaj”, nispa (Génesis 24:17-19).

Rebecaqa chay runaj camellosninman yakuwan sajsakunankukama ujyachinanta nerqa. Uj chʼakiyniyoj  camelloqa 95 litrosta jina yakuta ujyanman. Chayrayku Rebecaqa unayta camellosman yakuta ujyachispa kanman karqa. Chaywanpis camellosqa manasina chhika chʼakiyniyojchu kasharqanku. * Paytaj mana chayta yacharqachu. Jinapis Rebecaqa chay machitu runata yanapariytapuni munarqa. Chay runataj yanaparichikullarqa. Rebecaqa rejtaj jamojtaj camellosman pʼuñitunpi yakuta apaspa. Chay machitu runaqa chay ruwasqanta sumajta qhawasharqa (Génesis 24:20, 21).

Kay tiempopeqa Rebecamanta mayta yachakusunman. Imajtinchus runasqa paykunallapaj imatapis munanku. Bibliaqa ñaupajmantaña nerqa runasqa imallatapis paykunallapaj munajkuna kanankuta, nitaj wajkunata khuyarikunankuta (2 Timoteo 3:1-5). Cristianostaj mayta kallpachakunku mana chay runas jina kanankupaj, Rebeca jinataj wajkunata yanaparinankupaj.

Rebecaqa repararqachá chay machitu runa qhawashasqanta. Ajinata qhawasharqa imajtinchus Rebecaj ruwasqanqa mayta tʼukucherqa, kusicherqataj. Tukojtintaj chay machitu runaqa, may valorniyoj anillosta, brazaletesta ima qorqa, taporqataj: “Niway ari, pejpa ususintaj kankiri? Tataykej wasinman kunan chʼisi wajyariwaykumanchu?” nispa. Rebeca pichus familian kasqanta nejtintaj, chay machitu runaqa, astawan kusirikorqa. Rebecapis kusisqa nillarqataj: “Wasiykupeqa tiyan campo puñunaykipaj, jinallataj camellosniykipajpis tiyan paja, qʼachu ima”, nispa. Chayta nisqanqa may sumajpuni karqa, imajtinchus paywanqa wajkunapis kashallarqankutaj. Chayrayku Rebecaqa, usqhayllata imaschus kasqanmanta mamanman willamorqa (Génesis 24:22-28, 32).

Rebecataqa wasinpi yachacherqanku wajyarikoj kananpaj. Kay tiempopi runasqa manaña wajyarikuyta yachankuchu, chayrayku mayta kallpachakuna Rebeca jina sinchʼi creeyniyoj kanapaj. Diospi creesqanchejrayku, wajkunata wajyarikuyta yachananchej tiyan. Jehovapis tukuywan kʼacha, mana michʼakuspa tukuy imata qon, kamachisninpis pay jina kananchejta munan. Pisi kapuyniyoj kajkunata wajyarikunchej chayqa, Tatanchej Jehová mayta kusikun (Mateo 5:44-46; 1 Pedro 4:9).

Chay machitu runaqa Abrahampa kamachin karqa, Abrahamtaj Rebecaj abuelonpa hermanon. Chayrayku Rebecaj tatanqa allin jamusqa kasqanta nerqa. Chay machitu runaj sutenqa Eliezer kanman karqa. * Payqa mikhunata jaywajtinkupis mana mikhuyta munarqachu, imamanchus risqanta willanankama (Génesis 24:31-33). Eliezerqa kusisqachá parlarerqa, imajtinchus rikusharqa Jehová Diosnin ruwanasninpi mayta bendecishasqanta.

Eliezerqa may kusisqachá imamanchus risqanta willarqa. Betuelwan, Labanwantaj tʼukullachá uyarerqanku. Pay willarqa, Jehová Abrahamta Canaanpi mayta bendecisqanta, warmin Sarawantaj uj wawayoj kasqankuta, pichus sutikorqa Isaac. Paytaj tukuy imanta japʼinan karqa. Abrahamqa kamacherqa Harán jallpʼaman rinanta, familian ukhumantataj Isaacpaj uj warmita maskʼapunanta (Génesis 24:34-38).

Abrahamqa, Eliezerta juracherqa mana Canaán llajtayoj warmiswan Isaacta casarachinanta. Imaraykuchus cananeosqa mana Jehovata yupaychajchu kanku, pisipajtaj qhawaj kanku. Chantapis Abrahamqa yacharqa chay llajtata sajra ruwayninkumanta Jehová castigananta. Chayrayku Abrahamqa mana munarqachu wawan Isaac chay millay kausayniyoj runaswan masichakunanta. Chantapis Abrahamqa yacharqa, wawan Isaacnejta Diospa munaynin juntʼakunanta (Génesis 15:16; 17:19; 24:2-4).

Eliezerqa wasiyojkunaman willarerqa chay pujyuman chayaspa Jehovamanta mañakusqanta. Payqa, Isaacpaj warmita ajllananpajpis mañakullasqataj. ¿Imaynatá uyarisqanta yachanman karqa? Eliezerqa mañakorqa Dios ajllasqan sipas pujyuman qayllananta, yakuta mañakojtintaj qorinanta, camellosninmanwan ujchachinanta ima (Génesis 24:12-14). Rebecaqa, Eliezerpa mañakuyninman jina ruwarqa. Chantapis Rebecaqa, maytachá tʼukorqa Eliezer familianman willasqanta uyarispa.

Betuelwan, Labanwanqa Eliezerta uyarispa nerqanku: “Kay tukoyqa Diosmanta jamun”, nispa. Chayrayku paykunaqa Rebeca Isaacwan casarakunanta nerqanku (Génesis 24:50-54). ¿Rebecarí nichu imatapis ninan karqa?

Eliezerqa ñaupaj semanasninpiña Abrahamta tapusqa: “Wiraqochíy, maymantataj warmeqa noqawan pusachikamuwanqari?”, nispa. Abrahamtaj nerqa: “Qan mana juchayojchu kanki kay jurasqaykita mana juntʼasqaykimantaqa”, nispa (Génesis 24:39, 41). Betuelpa wasinpipis Rebecata tapullarqankutaj. Chaytataj yachanchej imajtinchus Eliezerqa may kusisqa kasharqa patronninpa nisqanman jinapuni ruwakushasqanmanta. Chayrayku qʼayantinpacha Rebecata Canaanman pusayta munarqa. Chaywanpis, familianqa chunka diasta jina qheparikunantaraj munarqa. Chaymantataj nerqanku: “Sipasta wajyaspa, tapusqayku pay ima nenqachus”, nispa (Génesis 24:57).

Rebecaqa mayta tʼukurinan karqa imatachus ninanpi. ¿Ima ninmantaj karqa? Tatanta, hermanonta ima, ¡ama kachawaychejchu!, ¿ninmanchu karqa? ¿Chayri may jatunpajchu qhawanman karqa? Imajtinchus chay tukuy imaqa Jehovaj munayninman jina ruwakusharqa. Rebecaj nisqanqa rikucherqa imatachus yuyasqanta, kausaynin manaña kikinchu kanan kajtinpis. Pay nerqa: “Arí, rillasajña”, nispa (Génesis 24:58).

Rebecaj ruwasqanqa tʼukunapaj jina. Kunanqa, casarakunapaj waj jina costumbres kajtinpis, Rebecaj kausayninmanta mayta yachakusunman. Payqa Diospa munaynin ruwakunanta astawan munarqa. Bibliapeqa, sumaj yuyaychaykuna tiyan qhariwarmi kausaymanta. Sutʼinchashan imaynatachus sumaj qosata chayri warmita ajllanamanta, chantapis imaynatachus sumaj qosa chayri sumaj warmi kanamanta (2 Corintios 6:14, 15; Efesios 5:28-33). Rebecamanta yachakuna, chantá Dios munasqanman jinapuni imatapis ruwana.

Betuelpa familianqa Rebecata nerqanku allin rinanta. Chaymantataj Rebecawan khuska rerqanku Débora, waj kamachisnin, Eliezer, paywan jamojkuna ima. Deboraqa Rebecata wawitamantapacha qhawarqa (Génesis 24:59-61; 35:8). Harán jallpʼamanta llojserqanku. Karuta viajananku karqa, 800 kilometrosta jina, kinsa semanapi jinatajchá chayarqanku. Chantapis mana viajanapaj jinallachu kanman karqa. Rebecaqa, camellosta rejserqachá, chaywanpis nichá camellospi puriyman yachasqachu karqa. Biblia nin jinataj, Rebecaj familianqa ovejasta uywayman astawan yachasqa karqanku. Nitaj ranqheros jinachu camellospi puriyman yachasqa karqanku (Génesis 29:10). Mana camellospi puriyta yachajkunaqa ñaupaj kutirayku, mana viajanapaj jinallachu kasqanta ninku, mana karuta rispapis.

Imayna kajtinpis, Rebecaqa ichá astawan tʼukurerqa imaschus aswan qhepaman kananpi. Maytachá yachayta munarqa Isaacmanta, familianmanta ima. Eliezerqa Rebecawan maytachá parlarerqanku, Dios Abrahamwan uj tratota ruwasqanmanta. Diosqa, Abrahampa mirayninnejta tukuy runasta bendecinanta nerqa. Rebecaqa maytachá kusirikorqa chayta uyarispa, imajtinchus Diospa munaynenqa qosannejta, paynejtataj juntʼakunan karqa (Génesis 22:15-18).

Kunantaj parlarisun ñaupaj parrafopi parlarisqanchejmanta. Eliezer paywan rejkuna ima, Néguev jallpʼanejta pasarqanku, laqhayaykusharqañataj. Rebecaqa chaypi rikorqa uj runata purishajta. “Jinaspataj camellomanta uraykʼorqa”, mana camello tiyaykunanta suyaspalla. Eliezertataj taporqa: “Pitaj jaqay runa jamushanri?”, nispa. Isaac kasqanta yachaspataj, Rebecaqa chay ratopacha umanta qhataykukorqa (Génesis 24:62-65). ¿Imaraykú? Chay jinamanta Isaacta respetasqanta rikuchinman karqa. Ichá kay tiempopeqa manaña ajinata ruwakunchu. Jinapis, Rebecamantaqa mayta yachakusunman, qhari kaspapis chayri warmi kaspapis. Imajtinchus tukuy llampʼu sonqo kananpaj kallpachakunanchej tiyan.

Isaacqa 40 watayoj jina karqa, maman Sara wañupusqanmanta kinsa wataña pasajtinpis llakisqallapuni kasharqa. Isaacqa kʼacha runa karqa, wajkunatapis khuyakoj. Isaacpajqa may sumajpunichá karqa chay jina warmiwan casarakoyqa, imajtinchus Rebecaqa sumajta trabajaj, wajyarikoj, llampʼu sonqotaj karqa. ¿Imayná rinman karqa qhariwarmi kausayninkupi? Bibliaqa nin: “Isaacqa mayta munakorqa Rebecata”, nispa (Génesis 24:67; 26:8).

Rebeca kausasqanmanta 4.000 watas jinaña pasajtinpis, mayta yachakusunman imaynachus Rebeca kasqanmanta. Reparanchejtaj Rebeca mana manchachikuyniyoj, kʼuchi, qorikoj, llampʼu sonqo warmitaj kasqanta. Tukuyninchej, jóvenes, machitus, qharis, warmis, casadospis chayri solterospis Rebeca jina sinchʼi creeyniyoj kasunman.