Ir al contenido

Ir al índice

Ñankunaniqta mamaquchaniqta viajaspa

Ñankunaniqta mamaquchaniqta viajaspa

Ñawpa cristianospa tiemponkupi imaynatachus runas kawsakuq kasqankumanta

Ñankunaniqta mamaquchaniqta viajaspa

“Qʼayantintaj [Pablo] Bernabewan khuska Derbeman riporqa. Derbe llajtapi evangeliomanta willajtinku, ashkhas creerqanku. Chaymantataj kutirerqanku Listraman, Iconioman, Antioquiaman ima.” (HECHOS 14:20, 21)

MISIONEROQA watiqmanta viajananpaq wakichikuchkarqa. Chakisninqa punkisqa, jukʼutasninpis mawkʼasña karqanku, chaywanpis inti niraq ruphamuchkaptin, kallpachasqa viajananpaq sientekurqa.

Chantapis inti qʼuñiykamuchkaptin, uva huertas, olivos huertasniqta richkarqa. Ñanpitaq, chakrasninkuman richkaqkunawan, animalespi cargasta apachkaq ranqhiruswan, Jerusalenman richkaqkunawan ima tinkukuq. Chaywanpis paykunawan parlarinanpaq qhipakuq, jinamanta Jesuspa kamachiyninta juntʼarqa, “tukuy kay pachaj kʼuchusninkama” willaspa (Hechos 1:8).

Kayjina kallpayuq misioneroqa, ichapis Pablo, Bernabe chayri mayqillanpis kanman karqa (Hechos 14:19-26; 15:22). Chay tiempopi viajanankupaqqa, may kallpayuq, mana manchachikuyniyuq kananku karqa. Apóstol Pablollataq nirqa: “Jatun qocha chawpipi karqani uj tutata, uj pʼunchaytawan tuytuspa. Ñankunapi ashkha kutista rikhurerqani suwas wañuchinawankupaj jina; mayuswampis yakhalla aparachikorqani”, nispa (2 Corintios 11:25-27).

¿Imaynachus chay viajes kasqankuta yachayta munawaqchu? ¿Machkha tiempotataq viajaq kanku? ¿Imatataq apakuq kanku? ¿Maypi puñuq kanku?

Ñankunaniqta viajaspa Roma suyuqa, may chhika ñankunasniyuq karqa, kaytaq wak llaqtasman runas chayanankupaq yanapaq. Chay ñankunasninqa, rumiswan allin ruwasqa, bordilloswan, anchonmantaq tawa metros khuskanniyuq karqa. Runas machkhatachus purisqankuta yachanankupaqtaq, ñanpi jatuchaq chhuqu rumis señaljina churasqa karqa. Kayjina ñankunasniyuq kasqankurayku, misionerosqa 30 kilometrosta sapa pʼunchay puriq kanku.

Palestina suyup ñankunasninqa kʼullku, mana purinapaqjina karqa. Kay ñankunaqa jallpʼallamanta, miqʼasniyuq ima karqanku, viajaqkunataq phiña animaleswan, suwa runaswan ima, tinkukuq kanku.

¿Imastá apaq kanku? Qhawariy imastachus apaq kanku: jarkʼakunapaq tuqnuta (1), pampaman mastʼakunankupaq phullutajina (2), qullqi chʼuspata (3), jukʼutasta (4), mikhunata apanapaq wayaqata (5), pʼachata (6), qaramanta ruwasqa yakuta urqhunapaq (7), yakuta ukyanapaq qara botata (8), qaramanta ruwasqa bolsonta (9).

Misionerosqa, ñanpi cargasninkuta burrospi apaq ranqhiroswan tinkukuq kanku. Chay burrosqa rumirara ñankunasta, wichaykunasta ima, purillaq kanku. Chaywanpis cargayup wapu burruqa, sapa pʼunchay 80 kilometrosta puriq, carretasta aysaq bueyestaq 8-20 kilometrosta puriq. Chayrayku runasqa, qayllallaman llasa cargasninkuta bueyeswan apachiq kanku. Ñanta richkaspataq, camellospi, burrospi cargasta apaq ranqhiroswan tinkukuq kanku. Wakin kutispitaq cartasta, kamachiykunasta, usqhayllata caballospi apaqkunawan tinkukullaqtaq kanku.

Viajeros ñanpi chʼisiyaykuchikuptinkutaq pachanpi jarakuq kanku. Wakin kutisqa, ñanpi samarikunapaq wasispi qhipakuq kanku, maypichus juk patio, chʼusaq cuartos ima, puñunallankupaq karqa. Chay wasisqa chʼichi, mana puñunapaqjinataq karqanku. Chantapis parallamanta, suwasllamanta jarkʼakunapaq karqa. Chayrayku misionerosqa familiaresninkuwan chayri wak cristianoswan waqyarichikuq kanku (Hechos 17:7; Romanos 12:13).

Mamaquchaniqta viajaspa Galilea quchaniqta chayri mamaquchap kantullanta viajanankupaq, cargasta apanankupaq, pasajerosta ima juchʼuy botesllapi apaq kanku (Juan 6:1, 2, 16, 17, 22-24). Astawan karusman rinanku kaptintaq, Mediterráneo mamaquchaniqta, jatuchaq barcospi viajaq kanku. Kay barcospiqa, Roma suyupaq mikhunata, wak imastawan apaq kanku, chantapis kamachiqkunata, mensajesta wak suyusman apanankupaq karqa.

¿Imaynatá marineros maypichus kasqankuta yachaq kanku? Pʼunchaypiqa urqusta qhawaspa, chʼisipitaq chʼaskasta qhawaspa. Chayrayku mamaquchaniqta mayo killamanta, septiembre khuskan killakama allin tiempo kasqanrayku barcosqa viajaq kanku. Chaywanpis barcosqa mamaquchaman chinkaykullaqpuni kanku (Hechos 27:39-44; 2 Corintios 11:25).

Runasqa, mana munasqankuraykullachu mamaquchaniqta viajaq kanku. Imaraykuchus cargasta apanallankupaq barcosta fletakuq kanku, runastaq atisqankumanjina viajaq kanku. Valesqa cargallata barcop ukhunpi, apaq kanku, runastataq patallanpi, ni puñunallankupaqpis barco ukhuman yaykuchikchu kanku. Chantapis mikhunankuta sapa juk apakunanku karqa, imaraykuchus yakullata barcopi quq kanku. Sinchi wayra, barcota kuyurichiptintaq, achkha pʼunchaykunata runasman lansakuyllata atichiq.

Ñawpa siglopi viajayqa mana atikullaqchu. Chaywanpis Pablopaq, wak misionerospaq ima, “reinomanta evangelio[ta]” willanankupaq, tukuy llaqtasman chay tiempopi chayanankupaq mana juk jarkʼaychu karqa (Mateo 24:14). Willaychik nispa, Jesús kamachisqanmanta, kimsa chunka watasninman Pablo nirqa: “tukuy kay pachapi kajkunaman willakun[ña]”, nispa (Colosenses 1:23).